Giữ chuẩn, nâng cao chất lượng tiêu chí nông thôn mới

Phong trào văn hóa thể thao được chú trọng phát triển tại xã nông thôn mới Hoằng Thắng (Hoằng Hóa).

Nâng chất các tiêu chí

Về đích nông thôn mới (NTM) năm 2015, nhưng chính quyền, nhân dân xã Định Bình (Yên Định) không bằng lòng, tự mãn với những thành tích đạt được. Cùng với việc tiếp tục phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng giá trị gia tăng cao, xã Định Bình chú trọng thực hiện các giải pháp thu hút doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, tạo nhiều việc làm cho lao động nông thôn. Nếu như năm 2015 khi mới đạt chuẩn NTM, thu nhập của người dân là hơn 30 triệu đồng/người, thì năm 2018, con số này là 40 triệu đồng/người. Đồng chí Nguyễn Cao Đỉnh, Chủ tịch UBND xã Định Bình, cho biết: Bên cạnh phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, xã chú trọng các giải pháp để duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, nhất là các tiêu chí có khả năng biến động cao, như: Môi trường, tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế... Đồng thời, huy động nguồn lực củng cố hệ thống thủy lợi nội đồng, đầu tư xây dựng, tu bổ cầu, cống, nạo vét các tuyến kênh mương,... nhằm phục vụ phát triển sản xuất, hướng tới các tiêu chí của xã NTM nâng cao.

Tại xã Đông Yên (Đông Sơn), ngay sau khi được công nhận đạt chuẩn NTM năm 2016, cấp ủy, chính quyền địa phương đã khẩn trương “ngồi lại”, nhìn nhận những lợi thế của địa phương để phát huy, đồng thời chỉ ra những hạn chế để khắc phục với mục tiêu không ngừng nâng cao các tiêu chí và chất lượng đời sống nhân dân. Xã tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ dân có nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa được tiếp cận quỹ đất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với thổ nhưỡng và thị trường. Ngoài ra, xã còn xây dựng cơ chế hỗ trợ sản xuất vụ đông, các mô hình cánh đồng mẫu lớn, liên kết sản xuất nhằm phát triển nông nghiệp bền vững. Sau hơn 1 năm đạt chuẩn NTM, các tiêu chí ở địa phương đều tăng trưởng bền vững. Tiêu chí thu nhập tăng từ 30 triệu đồng/người năm 2017 lên 42 triệu đồng/người năm 2018. Hệ thống giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng không ngừng được tu bổ. Các tiêu chí dễ biến động không bị “rớt” chuẩn.

Còn nhiều khó khăn

Xác định lộ trình xây dựng NTM là một hành trình dài, cần sự nỗ lực vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, việc giữ, nâng cao chất lượng các tiêu chí đang khiến không ít địa phương lúng túng.

Xã Giao An (Lang Chánh) là địa phương đầu tiên trên địa bàn huyện đạt chuẩn NTM. Tuy nhiên, lãnh đạo xã Giao An chia sẻ những khó khăn thực sự khi địa phương thực hiện duy trì các tiêu chí đạt chuẩn, nhất là những tiêu chí dễ biến động như: Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế, môi trường, an toàn thực phẩm. Điển hình như tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế năm 2018 tụt xuống 65%. Tiêu chí vệ sinh môi trường không ổn định. Tỷ lệ người dân có việc làm, thu nhập chưa được cải thiện nhiều. Kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển sản xuất thiếu nguồn lực để đầu tư.

Hay như xã Hoằng Thắng (Hoằng Hóa), mặc dù đang trên lộ trình xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, vậy nhưng, khá nhiều áp lực đang đặt trên “vai” địa phương này trong việc nâng cao chất lượng tiêu chí theo yêu cầu, nhất là tiêu chí về cơ sở hạ tầng trường học và giao thông. Nguyên nhân là do địa phương có vị trí gần các nhà máy ở huyện Hoằng Hóa và Khu Công nghiệp Hoàng Long (TP Thanh Hóa). Những năm gần đây, việc thu hút lao động của các nhà máy này kéo theo lao động địa phương từ miền Nam trở về quê an cư, tạo nên áp lực cơ sở hạ tầng trường học, nhất là khối mầm non và tiểu học nên nhiều tiêu chí về giáo dục khó đạt, trong khi trường mới được xây dựng, nâng cấp chưa lâu, việc huy động các nguồn lực đầu tư gặp khó.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh, sau khi các xã được công bố đạt chuẩn NTM, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh, chính quyền cấp huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn các xã duy trì và nâng cao tiêu chí chuẩn. Trong đó, nhiệm vụ trọng tâm là phát triển sản xuất, thu hút nguồn lực cải thiện hạ tầng, giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, phát triển các hoạt động văn hóa... Tuy nhiên, từ đầu năm 2017, Trung ương ban hành bộ tiêu chí mới nên nhiều tiêu chí của xã đạt chuẩn NTM được quy định nâng cao hơn. Các xã đạt chuẩn NTM trong giai đoạn năm 2012 đến hết năm 2016 đang phải tự vận động, nâng cao chất lượng các tiêu chí để bắt kịp bộ tiêu chí mới. Bên cạnh đó, do đặc thù của nhiều địa phương và việc cắt giảm một số cơ chế hỗ trợ nên việc duy trì một số tiêu chí dễ biến động gặp khó có biểu hiện khó bền vững, điển hình như tiêu chí môi trường do vấn đề thu gom và xử lý rác thải ở các xã gặp nhiều khó khăn, khiến cảnh quan và chất lượng môi trường bị ảnh hưởng nhiều, có nơi không bảo đảm. Bên cạnh đó, theo quy định về tiêu chí y tế, xã đạt chuẩn NTM phải có tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt từ 85% trở lên. Tuy nhiên, nhiều xã sau khi về đích NTM thì tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế lại sụt giảm.

Để giúp các xã đã đạt chuẩn NTM nâng cao chất lượng các tiêu chí, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh đang tập trung đôn đốc các địa phương rà soát lại các tiêu chí nhằm kịp thời phát hiện những tồn tại, hạn chế để có giải pháp khắc phục kịp thời. Đồng thời, trên cơ sở đó giúp các xã hình thành được các tiêu chuẩn trong việc nâng cao chất lượng các tiêu chí.

Tùng Lâm