Cải tạo giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép cành

Để cải tạo các vườn cây ăn quả lâu năm, năng suất, chất lượng thấp, thời gian gần đây, nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh đã ứng dụng công nghệ cắt, ghép cành. Mô hình này bước đầu đã khẳng định hiệu quả kinh tế và đang được nhân rộng.

Mô hình cắt ghép cải tạo nhãn tại phường Ba Đình, thị xã Bỉm Sơn.

Theo thông tin từ Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh, công nghệ cắt, ghép cành bắt đầu được ứng dụng thí điểm trên địa bàn tỉnh từ năm 2012 tại thị xã Bỉm Sơn và huyện Triệu Sơn. Tiếp sau đó, từ năm 2016, các hội huyện tiếp tục liên kết với Công ty TNHH Minh Đức (Hưng Yên) triển khai công nghệ ghép cành tại 64 xã của 12 hội huyện, thị xã: Thọ Xuân, Thiệu Hóa, Tĩnh Gia, Thạch Thành, Nga Sơn, Bỉm Sơn... Đến nay, toàn tỉnh có tới gần 3.000 ha cây ăn quả được ứng dụng công nghệ ghép cành, chủ yếu là trên cây nhãn và bưởi.

Từ năm 2017, gia đình bà Phạm Thị Vinh ở khu 10, phường Bắc Sơn (thị xã Bỉm Sơn) đã tiến hành cắt ghép cành giống nhãn chín muộn Miền Thiết trên 500 gốc nhãn giống địa phương. Chỉ sau 1 năm, vườn nhãn đã cho thu hoạch, với năng suất năm đầu tiên hơn 60 kg/cây và tăng gấp 2 - 3 lần trong những năm tiếp theo. Hơn nữa, vườn nhãn ghép cho thu hoạch muộn hơn khoảng 1 tháng so với mùa nhãn đại trà tại địa phương nên hiệu quả kinh tế cao hơn và không bị ép giá. Bà Trịnh Thị Lý, Hội Làm vườn và Trang trại Bỉm Sơn, cho biết: Sau giống nhãn Miền Thiết thực hiện ghép đại trà mang lại hiệu quả kinh tế cao, một số hộ dân trên địa bàn đã triển khai ghép giống trên nhiều vườn nhãn có quy mô lớn, với một số giống mới như Hà Tây 1, Hà Tây 2. Hiện nay, diện tích nhãn được ghép giống trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn đã lên tới hàng chục ha. Sau thực hiện cắt ghép, các mô hình cho thấy cây nhãn sinh trưởng tốt, tán đẹp, giúp hạ chiều cao cây, thuận lợi cho thu hoạch và chăm sóc, chất lượng quả tốt hơn nhiều so với giống bản địa.

Tại huyện Nga Sơn, từ cuối năm 2018, thực hiện chủ trương của Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh, Hội Làm vườn và Trang trại Nga Sơn cũng đã liên kết với Công ty TNHH Giống cây trồng Minh Đức tổ chức thực hiện cải tạo giống nhãn địa phương kém hiệu quả trên 669 cây nhãn với 31.622 mắt ghép. Tỷ lệ số mắt mở trung bình đạt hơn 72%, có nơi đạt tới 93%. Sau thực hiện ghép cành, Hội Làm vườn và Trang trại Nga Sơn đã phối hợp với các xã, thị trấn tổ chức 7 lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây nhãn sau cải tạo. Theo các hộ dân, công nghệ cắt ghép cây ăn quả có nhiều ưu điểm, như: Cây ghép sinh trưởng và phát triển tốt nhờ hoạt động ổn định của bộ rễ gốc ghép và khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai của cây gốc ghép, ít bị sâu bệnh và tốn ít công chăm sóc. Đặc biệt, việc thu hoạch vào thời điểm sau lứa chín đại trà của các loại cây truyền thống giúp tăng hiệu quả kinh tế cho cây trồng.

Ông Lôi Xuân Len, Chủ tịch Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh, cho biết: Qua khảo sát từ các vườn nhãn, bưởi thực hiện công nghệ ghép cành cho thấy, những vườn thực hiện đúng, đầy đủ quy trình kỹ thuật chăm sóc thì sau 1 năm, dù thời tiết bất thuận vẫn sinh trưởng và cho chất lượng quả tốt, cùi dày, năng suất, sản lượng cao hơn cây trồng cũ từ 20 - 30%. Việc đưa vào áp dụng công nghệ này sẽ giúp người dân hình thành những vườn cây giống quý trong một thời gian ngắn. Đồng thời, tăng cường khả năng chống chịu của cây trong điều kiện bất lợi như chịu hạn, chịu úng, chịu rét và các loại sâu bệnh nhờ bộ rễ khỏe. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả kinh tế cao hơn, người dân cần tuân thủ, áp dụng chuẩn các công nghệ được chuyển giao để sản xuất những vườn nhãn chất lượng tốt, năng suất ổn định với hy vọng quả nhãn trở thành sản phẩm OCOP của địa phương.

Bài và ảnh: Bách Nguyên