Biến ống nứa, mắt luồng thành sản phẩm xuất khẩu

Tại hàng chục xưởng sản xuất đũa ở khu vực miền núi xứ Thanh, mắt luồng là phần thừa bỏ đi, gây ô nhiễm môi trường. Nhưng với thanh niên Lê Đức Thiếp ở xã Tân Phúc (Lang Chánh), đó lại là nguyên liệu để sản xuất than hoạt tính xuất khẩu cho các đối tác của Hàn Quốc và Nhật Bản. Cơ sở sản xuất của anh Thiếp cũng chính là mô hình đi đầu tại Thanh Hóa trong việc sản xuất thành công mặt hàng xuất khẩu đầy tiềm năng này.

Sản phẩm than hoạt tính chờ xuất khẩu tại xưởng sản xuất của thanh niên Lê Đức Thiếp, xã Tân Phúc (Lang Chánh).

Với khuôn mặt lấm lem và bộ quần áo lao động đã sờn cũ, thanh niên Lê Đức Thiếp say sưa đóng từng bao tải sản phẩm than hoạt tính chờ xuất khẩu. Nếu không có sự giới thiệu của các cán bộ Huyện đoàn Lang Chánh, chúng tôi không thể biết đó chính là chủ của cơ sở sản xuất này. Thấy có khách, ông chủ trẻ sinh năm 1983 dừng tay, đon đả ra chào và nhiệt tình dẫn chúng tôi đi thăm xưởng sản xuất.

Chỉ tay vào những bao than cháy đen, đang xếp ngăn nắp tại kho chứa, Thiếp vui mừng: Đây là mẻ than mới ra lò thành công, đang chờ đủ 15 tấn để xuất bán cho đối tác Hàn Quốc là Công ty Sam Sung Việt Nam đóng tại tỉnh Bắc Ninh. Để có được một mẻ than, phải mất 15 ngày, trong đó 1 tuần điều chỉnh lửa cháy nhỏ liên tục, thời gian còn lại phải bịt các cửa lò để nguyên liệu tự ngún yếm khí. Với 8 tấn ống nứa, mắt luồng đầu vào cho một mẻ đốt, thu được 1,5 tấn than.

Sau 3 năm tìm tòi, cắp sách đi “tầm sư học đạo”, Thiếp đã “chiếm lĩnh” được công nghệ đốt than hoạt tính. Theo anh, quan trọng là biết duy trì nhiệt độ trong lò khoảng 120 độ C. Nếu để lửa cháy quá to hoặc không khí lọt vào, mắt luồng sẽ thành tro chứ không thành than. Chuyến hàng thành công nhất của Thiếp là xuất khẩu được tới 40 tấn than hoạt tính cho một khách hàng tại Nhật Bản, vào năm 2018. Gần đây, các đối tác Hàn Quốc đã quan tâm nên cứ khoảng 3-4 tháng, cơ sở này lại xuất đi một container với hàng chục tấn sản phẩm.

Để có được thành công như ngày hôm nay, Thiếp đã “trả giá” bằng nhiều thất bại, có thời điểm gần như phải từ bỏ khát vọng khởi nghiệp. Kể về những thăng trầm đã qua, chàng cử nhân công nghệ thông tin từng học tại Trường Đại học Vinh, cho biết: Khi học xong đại học, em xin vào làm tại một công ty trong lĩnh vực công nghệ thông tin và cáp quang tại TP Vinh, tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, cảnh làm thuê, lương “ba cọc ba đồng” nên em luôn nung nấu khát vọng làm giàu. Thấy quê nhà Lang Chánh là “thủ phủ” luồng, nên em nghĩ phải tìm cách làm giàu từ cây luồng – loại nguyên liệu vô cùng dồi dào ở địa phương với giá rẻ.

Nhận thấy mặt hàng than hoạt tính chưa mấy người làm, Thiếp đã tìm hiểu thị trường và cách sản xuất trên mạng internet, xây lò để sản xuất thử từ đầu năm 2016. 13 mẻ than lần lượt thất bại như thử thách lòng người cùng sự kiên nhẫn của chàng trai đang hừng hực khí thế làm giàu. Tổng cộng hơn 10 tấn luồng (chủ yếu là mắt luồng), trị giá 130 triệu đồng theo thời giá lúc bấy giờ khiến Thiếp và gia đình bên bờ vực khuynh gia bại sản. Nhiều người khuyên anh từ bỏ ý định làm giàu, nhưng chàng trai bản Thái tiếp tục tìm hiểu trên mạng, biết được trên tỉnh Hòa Bình có ông Nguyễn Thanh Hải có xưởng sản xuất than hoạt tính thành công. Tháng 5 – 2016, Thiếp đã khăn gói sang tận Hòa Bình, xin được ông Hải chỉ bảo kinh nghiệm và cho ở lại xưởng làm việc một thời gian. Rất may, người chủ già đã giúp đỡ nhiệt tình chàng trai trẻ, mà trước đó chưa hề quen biết.

Trở về quê nhà tại xã Tân Phúc, những mẻ than được đốt thành công, nhưng chất lượng không cao nên các đối tác của Nhật Bản không chấp nhận nên chỉ bán được trong nước với giá rẻ. Sau đó, tổ chức JICA của Nhật Bản có cho người về hướng dẫn kỹ thuật, cùng sự kiên trì, vừa làm, vừa đúc rút kinh nghiệm nên từ năm 2018, những mẻ than hoạt tính chất lượng đã được sản xuất thành công. “Không có một sách vở nào dạy cụ thể nên ban đầu em gặp thất bại. Nay biết kinh nghiệm là không để cho lò ra khói, cộng với những kinh nghiệm đã đúc kết được, em đã thành công” – Thiếp chia sẻ. Để tìm thị trường xuất khẩu, Thiếp nhờ người em trai đang làm việc tại Hà Nội tìm thị trường, đồng thời tự quảng cáo trên mạng nên nhiều khách hàng tự tìm đến xem chất lượng rồi quyết định ký hợp đồng.

Nằm trong khuôn viên 25.000m2 đất của gia đình, xưởng sản xuất than hoạt tính của Lê Đức Thiếp đang dần lớn mạnh nhờ ngày càng có nhiều mối khách trong và ngoài nước đặt hàng. Nằm giữa vùng nguyên liệu luồng, nứa dồi dào, cùng với đầu ra cho sản phẩm đang dần rộng mở, Thiếp và gia đình hoàn toàn có quyền kỳ vọng vào sự lớn mạnh trong sản xuất. Hiện anh đang vay mượn thêm, liên hệ qua kênh đoàn thanh niên để được hỗ trợ các gói vay ưu đãi nhằm mở rộng sản xuất, nâng công suất đốt của cơ sở này lên trên 4 tấn than hoạt tính mỗi tháng.

Đươc biết, than hoạt tính là sản phẩm có nhiều triển vọng, đang trở thành hàng hóa được nhiều nước phát triển trên thế giới nhập khẩu bởi những công dụng của nó. Sản phẩm này được dùng nhiều trong các thiết bị lọc nước bởi nó có thể lọc được các thành phần kim loại nặng. Theo Thiếp, nhiều gia đình tại Nhật Bản khi xây nhà, họ còn dùng than hoạt tính đổ thành lớp phía dưới nền gỗ hoặc gạch nhằm hạn chế tác hại của từ trường, sóng điện thoại, sóng wifi... Riêng với khu xưởng này, việc thu gom mắt luồng được thải ra từ các cơ sở sản xuất lâm sản ở miền núi đã góp phần biến một thứ bỏ đi thành sản phẩm hàng hóa, nâng cao giá trị cho cây luồng. Đồng thời, 11 lao động địa phương đang có việc làm ổn định với thu nhập trung bình 4,5 triệu đồng mỗi tháng ngay tại xã nhà, cũng đang cho thấy tác dụng xã hội của cơ sở sản xuất than hoạt tính này.

Bài và ảnh: Lê Đồng