Bảo đảm đời sống cho người dân khu tái định cư thủy điện Bá Thước

Cuộc sống của người dân ở khu tái định cư Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 đang gặp nhiều khó khăn do thiếu việc làm.

Thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) lòng hồ Dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2, 32 hộ dân khu vực bị ảnh hưởng đã bàn giao đất để chủ đầu tư triển khai dự án.

Các hộ dân được bố trí quỹ đất tái định cư (TĐC) tại các xã Thiết Kế, Hạ Trung và Lương Ngoại, huyện Bá Thước. Tuy nhiên, do thiếu phương án sinh kế, một số chính sách hỗ trợ người dân khu TĐC thực hiện còn dở dang nên cuộc sống của người dân nơi đây đang gặp rất nhiều khó khăn.

Khu TĐC thôn Chảy Kế, xã Thiết Kế (Bá Thước) được đầu tư xây dựng từ năm 2011 với diện tích 2,5 ha. Đây là nơi để bố trí TĐC tập trung cho 18 hộ dân với 72 nhân khẩu bị ảnh hưởng bởi dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1. Tại đây, mỗi hộ dân được bố trí 700m2 đất để xây dựng nhà ở. Theo quan sát của chúng tôi, hạ tầng tại khu TĐC này khá bảo đảm với hệ thống đường giao thông được cứng hóa, điện, nước ổn định. Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân, đa phần họ đều đã bị mất đất sản xuất và hiện đang thiếu việc làm.

Gia đình bà Lục Thị Bát, thôn Chảy Kế là một trong những hộ dân chuyển đến khu TĐC sớm nhất (năm 2011). Thực hiện GPMB lòng hồ Dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1, ngoài mất đất ở, gia đình bà bị mất 7.000 m2 diện tích rừng luồng. Hiện tại, cuộc sống của cả gia đình 5 nhân khẩu chỉ biết trông chờ vào thu nhập đi làm thuê ở xưởng sản xuất giấy của con trai bà. Bà Bát cho biết, khi thực hiện vận động các hộ lên khu TĐC, lãnh đạo nhà máy từng “hứa hẹn” sau này sẽ tìm việc làm, rồi hỗ trợ gạo, chi phí sinh hoạt trong năm đầu tiên nhưng không thực hiện được hoặc rất chậm trễ. Cùng cảnh ngộ, gia đình bà Lục Thị Giới ở cùng thôn cũng bị mất 2.000m2 đất ở và đất vườn đang chăn nuôi, trồng cây ăn quả cùng 8.000m2 rừng luồng. Với số tiền bồi thường 380 triệu đồng chỉ đủ để gia đình dựng nhà mới tại khu TĐC. Bà Giới cho biết, hiện gia đình bà có nhà cửa kiên cố, tuy nhiên vấn đề việc làm đang rất khó khăn. Để lo cho cuộc sống gia đình, các con bà đều phải đi làm thuê ở xa. Ở trong thôn chỉ còn lại người già và trẻ nhỏ.

Khu TĐC cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 2 được xây dựng tại thôn Chiềng Ai, xã Hạ Trung (Bá Thước). Tại đây, tổng diện tích khu TĐC được quy hoạch là 0,63 ha. Đất sản xuất bị mất, lại không được bố trí quỹ đất tại nơi TĐC nên người dân nơi đây cũng đang loay hoay với bài toán tìm việc làm. Theo báo cáo của UBND huyện Bá Thước, bình quân thu nhập của người dân thôn Chiềng Ai bị giảm từ 8,3 triệu đồng trước khi TĐC xuống 8 triệu đồng/người/năm sau khi TĐC do thiếu việc làm.

Ông Võ Minh Khoa, Phó Chủ tịch UBND huyện Bá Thước, cho biết: Mặc dù 2 khu TĐC tập trung phục vụ di dân Dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2 được xây dựng kịp thời. Hệ thống điện lưới, đường giao thông, nước sinh hoạt đều bảo đảm, đáp ứng nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa xây dựng được phương án hỗ trợ sinh kế cho người dân. Trong khi đó, trước khi TĐC, đất sản xuất của các hộ đều đã thiếu. Hiện nay, phần lớn diện tích đất sản xuất của các hộ đều đã bị ảnh hưởng bởi lòng hồ thủy điện và địa phương không còn quỹ đất sản xuất để bố trí. Lao động chính ở các khu TĐC đều phải đi tìm việc làm thuê trong huyện, trong tỉnh và đi làm xa tại các khu công nghiệp tỉnh ngoài. Tuy thu nhập của người dân ở khu TĐC xã Thiết Kế có tăng lên, song sinh kế hàng ngày của người dân từ đất đai, từ rừng bị ảnh hưởng đáng kể. Số tiền bồi thường của các hộ đều dùng để xây dựng nhà ở, do đó, vốn để đầu tư sinh kế, chuyển đổi nghề hầu như không có.

Cũng theo báo cáo của UBND huyện Bá Thước, bên cạnh việc thiếu đất xây dựng sinh kế cho người dân khu TĐC, việc xây dựng hoàn trả các công trình công cộng bị ảnh hưởng bởi Công trình Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2 còn bị chậm tiến độ như: Cống suối Đúc ở xã Ban Công; Khe Chu, Khe Mòn ở xã Tân Lập. Một số cam kết về việc đầu tư cơ sở vật chất cho các thôn, xã mà lãnh đạo Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2 “hứa hẹn” khi thực hiện GPMB chưa thực hiện được. Việc chi trả tiền hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất cho các hộ gia đình bị thu hồi đất sản xuất còn chậm trễ, kéo dài và đến tháng 9-2018 mới thực hiện xong. 18 hộ dân phản ánh chưa nhận được kinh phí hỗ trợ lần đầu 6 tháng lương thực, một số hộ dân chưa được hỗ trợ tiền khoan giếng nước sinh hoạt. Không những vậy, một số khu vực nằm ngoài phạm vi được bồi thường do ảnh hưởng của dự án nhưng vẫn bị ngập cục bộ vào các đợt mưa lũ lớn nên những năm vừa qua, người dân vẫn liên tục kiến nghị.

Làm việc với chủ đầu tư, ông Lê Văn Đại, Phó Giám đốc Công ty CP Thủy điện Bá Thước, cho biết: Thực hiện GPMB lòng hồ 2 Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2, diện tích đất bị thu hồi gần 300 ha, ảnh hưởng đến gần 2.500 hộ dân. Tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ GPMB là hơn 300 tỷ đồng. Hiện nay, có 6 hộ dân thuộc thôn Chiềng Ai, xã Hạ Trung chưa nhận tiền bồi thường với tổng số tiền 1,1 tỷ đồng do chưa đồng ý mức bồi thường. Phương án di dân, tái định cư 2 dự án Nhà máy Thủy điện Bá Thước 1 và Bá Thước 2 được xây dựng từ năm 2011. Ở thời điểm đó, đơn vị chưa xây dựng được phương án hỗ trợ sinh kế cho người dân. Một số chính sách hỗ trợ và công trình công cộng cũng chậm được thực hiện do đơn vị thiếu vốn đầu tư. Trước những phản ánh của người dân về những tồn tại do ảnh hưởng của dự án, sắp tới, chủ đầu tư sẽ làm việc với các bên liên quan như UBND huyện Bá Thước, UBND các xã thuộc vùng ảnh hưởng của dự án thủy điện để thống nhất bổ sung phương án hỗ trợ sinh kế và giải quyết khó khăn cho người dân bị ảnh hưởng bởi dự án.

Minh Hằng