Bảo đảm an toàn Công trình Thủy lợi Cửa Đạt trong mùa mưa, bão

Công trình thủy lợi (CTTL) Cửa Đạt được UBND tỉnh giao cho Công ty TNHH MTV Sông Chu (sau đây gọi tắt là Công ty Sông Chu) quản lý, khai thác phục vụ sản xuất, dân sinh.

Đập chính Công trình Thủy lợi Cửa Đạt.

Thời gian vừa qua, công trình đã phát huy tác dụng cắt lũ sông Chu; tích nước phục vụ tưới, chống hạn cho trên 50.000 ha cây trồng; phục vụ nước sản xuất công nghiệp và sinh hoạt. Khu vực lòng hồ Cửa Đạt đã hình thành nghề mới nuôi trồng, khai thác thủy sản và kết hợp du lịch sinh thái,... Vào thời điểm đầu tháng 8-2018, mực nư­­­ớc hồ Cửa Đạt đã đạt cao trình +101 m, tư­ơng ứng với dung tích 800 triệu m3 nước .

Tuy nhiên, hồ Cửa Đạt có lưu vực 5.938 km2 (trên lưu vực sông Chu) nguồn nước chủ yếu từ miền núi nước bạn Lào và 2 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An đổ về kết hợp với lòng sông dốc nên nước lũ đổ về rất nhanh. Để CTTL Cửa Đạt an toàn, phát huy tốt hiệu quả phục vụ sản xuất, dân sinh trong mùa mưa, bão 2018, trong các tháng vừa qua, UBND tỉnh, Ban Chỉ huy Phòng, chống lụt, bão và Tìm kiếm cứu nạn (PCLB & TKCN) tỉnh đã tập trung chỉ đạo Công ty Sông Chu chủ động thực hiện công tác chuẩn bị PCLB, giảm nhẹ thiên tai theo phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy, lực lượng, vật tư và hậu cần tại chỗ).

Ban chỉ huy PCLB CTTL Cửa Đạt và ban chỉ huy PCLB Công ty Sông Chu đã được thành lập, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành viên. Bố trí các tổ cán bộ, công nhân thường xuyên tuần tra, theo dõi diễn biến công trình để phát hiện sự cố và có biện pháp duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa kịp thời những hư hỏng. Phối hợp với Trung tâm Khí tượng thủy văn Bắc Trung bộ theo dõi, quan trắc thủy văn vùng Cửa Đạt, để có số liệu quan trắc và tính toán phương án điều tiết, vận hành hợp lý. Công ty đã thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết và phối hợp với đơn vị quản lý hồ Hủa Na (tỉnh Nghệ An) vận hành đảm bảo an toàn hồ Cửa Đạt. Ban chỉ huy PCLB CTTL Cửa Đạt đã đặt ra một số tình huống xấu có thể xảy ra trong mùa mưa, bão đối với đập chính, hạ lưu đập chính, tràn xả lũ, cầu Cửa Đạt, đập phụ Dốc Cáy, đập phụ Hón Can. Tại mỗi hạng mục công trình này, Chi nhánh Ban Quản lý khai thác CTTL Cửa Đạt đã chuẩn bị đủ vật tư dự trữ, phương tiện ô tô, máy xúc, máy ủi, lực lượng lao động,... để huy động theo phương án “4 tại chỗ” xử lý các sự cố ngay từ giờ đầu.

Ví như, tình huống có thể xảy ra đối với đập đá đổ bê tông bản mặt: Bê tông bản mặt bị nứt, khớp nối chuyển vị, tấm chắn nước bị đứt, nước thấm qua thân đập về phía hạ lưu. Phương án xử lý sự cố ban đầu là dùng vải chống thấm phủ kín toàn bộ bản mặt đập bị nứt, việc liên kết các tấm vải được thực hiện trên đỉnh đập và dùng tời quay thả xuống theo mái đập, mép dưới của tấm vải được neo bằng đá để việc trải vải chống thấm trong nước được thuận lợi. Sau đó đặt bao tải đất, cát đè lên trên. Theo khảo sát của chúng tôi, tại đập chính, hạ lưu đập chính và tràn xả lũ đã được chi nhánh chuẩn bị 3.500 bao tải, 13.000 m3 đá hộc, có phương án cụ thể về nhân lực, phương tiện để chủ động xử lý sự cố khi cần thiết.

Trong mùa mưa, lũ năm 2018 khi mực nước hồ Cửa Đạt đạt mức báo động III (ứng với lưu lượng xả qua tràn 3.400 m3/s), ban chỉ huy PCLB CTTL Cửa Đạt sẽ báo cáo với Ban Chỉ huy PCLB &TKCN tỉnh để có phương án sẵn sàng di dân vùng bãi sông và triển khai phương án bảo vệ an toàn vùng hạ du. Phương án PCLB đảm bảo an toàn cho vùng hạ du khi hồ Cửa Đạt xả lũ và xảy ra sự cố trong mùa mưa, bão đã xác định vùng lũ quét, ngập lụt khi xả lũ qua tràn hoặc tình huống đập bị vỡ do vượt tần suất. Phạm vi ảnh hưởng bao gồm các huyện Thường Xuân, Thọ Xuân, Triệu Sơn, Thiệu Hóa, Đông Sơn, TP Thanh Hóa. Từ các tình huống xấu đặt ra, ban chỉ huy PCLB CTTL Cửa Đạt đã xác định, dự kiến được tuyến lũ quét và phạm vi ngập lụt; đề ra phương án cụ thể bảo vệ, phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại cho các khu dân cư, cơ sở kinh tế, an ninh, quốc phòng; xây dựng phương án sơ tán nhanh chóng, triệt để dân cư trong từng vùng đến nơi an toàn, đảm bảo tính mạng của dân. Trong đó, nhiệm vụ của các ngành, địa phương, đơn vị liên quan được quy định cụ thể. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho CTTL Cửa Đạt, những tháng vừa qua, Ban chỉ huy PCLB CTTL Cửa Đạt đã triển khai phương án bảo đảm an toàn CTTL Cửa Đạt, phương án phòng, chống lũ vùng hạ du Cửa Đạt; các huyện, thành phố vùng hạ du đã chỉ đạo bổ sung phương án PCLB CTTL Cửa Đạt vào phương án PCLB của địa phương để chỉ huy thống nhất về lực lượng, cách xử lý khi xảy ra sự cố, khi xả tràn, vỡ đập.

CTTL Cửa Đạt có ý nghĩa lớn đối với phát triển kinh tế và dân sinh của Thanh Hóa, vì vậy việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho công trình, nhất là trong mùa mưa, bão để khai thác, sử dụng, phát huy hiệu quả vốn đầu tư được các đơn vị liên quan đặt lên hàng đầu.