Chủ động ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống

Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học và công nghệ (KH&CN) vào sản xuất, đời sống để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và hiệu quả công việc là xu thế tất yếu hiện nay. Dù còn khó khăn, nguồn lực đầu tư cho nhiệm vụ KH&CN chưa nhiều nhưng những năm qua, tỉnh ta đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để nghiên cứu, phát triển KH&CN, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

Nhờ chủ động áp dụng các tiến bộ khoa học – công nghệ, nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao đã được các địa phương áp dụng mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Trong giai đoạn 2016-2020, Thanh Hóa triển khai thực hiện 8 chương trình về KH&CN, bao gồm 6 chương trình KH&CN trọng điểm: Chương trình phát triển KH&CN của tỉnh; chương trình ứng dụng KH&CN phục vụ tái cơ cấu nông nghiệp và phát triển ứng dụng công nghệ cao; chương trình đổi mới công nghệ, ứng dụng KH&CN nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa; ứng dụng các thành tựu KH&CN trong y dược phục vụ chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng; ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý khai thác, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên nước và bảo vệ môi trường; chương trình khoa học xã hội và nhân văn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; chương trình phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Thanh Hóa và Chương trình bảo tồn nguồn gen cấp tỉnh. Qua triển khai các chương trình này, có 299 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh (gồm 100 nhiệm vụ chuyển tiếp từ năm 2016; 199 nhiệm vụ triển khai trong giai đoạn mới 2016-2020). Đến cuối tháng 5-2020 đã nghiệm thu 173 nhiệm vụ, dừng thực hiện 3 nhiệm vụ.

Trong nông nghiệp, nhiều mô hình sản xuất tiên tiến đã được xây dựng, nhiều công nghệ, kỹ thuật tiến bộ đã được chuyển giao vào địa bàn. Trong lĩnh vực trồng trọt, tiếp tục chọn tạo, tuyển chọn, phục tráng, nhân giống cây trồng chủ lực, cây trồng lợi thế cạnh tranh của tỉnh, như: lúa, ngô, mía, cam, đậu tương, bưởi. Đã chọn tạo được 6 giống lúa thuần, 2 giống ngô, trong đó có 2 giống lúa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận giống chính thức (Thuần Việt 2 - Bắc Thịnh; HQT6 - Lam Sơn 8) và đang là các giống sản xuất chủ lực của tỉnh trong những năm gần đây; 1 giống lúa (Thuần Việt 7 - Bắc Xuyên) và 1 giống ngô (QT55) được công nhận sản xuất thử; phục tráng thành công 2 giống lúa (nếp cẩm, nếp cái hạt cau), 1 giống mía (mía tím Kim Tân); tuyển chọn được nhiều giống lúa, ngô, đậu tương, giống lạc, khoai tây có năng suất, chất lượng cao, phù hợp với điều kiện tỉnh Thanh Hóa. Đối tượng cây ăn quả cũng được quan tâm nghiên cứu, đặc biệt là cây có múi (cam, bưởi)... Một số mô hình ứng dụng công nghệ cao được đưa vào sản xuất bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cao như: Mô hình trồng dưa taki Nhật Bản trong nhà màng, nhà lưới của Công ty CP xây dựng thương mại Phong Cách Mới; mô hình trồng dưa vàng, rau hữu cơ tại Công ty TNHH Thiên Trường 36; mô hình quản lý nước và dinh dưỡng của Israel trong sản xuất các loại rau quả (ớt, khoai tây, ngô ngọt) tại Hoằng Hóa; mô hình trồng cam công nghệ cao tại Thạch Thành. Các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP cũng đang được triển khai thực hiện như mô hình liên kết gắn với tiêu thụ cây chanh leo theo chuỗi giá trị tại các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh; mô hình sản xuất nông nghiệp an toàn thực phẩm theo chuỗi tiêu thụ gắn với du lịch cộng đồng trên đất canh tác kém hiệu quả ở huyện Bá Thước; mô hình sản xuất gừng trâu theo tiêu chuẩn GlobalGAP tại huyện Thọ Xuân hướng tới xuất khẩu... Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, đã thực hiện nghiên cứu thử nghiệm nuôi trồng các đối tượng thủy sản có giá trị kinh tế cao như mô hình nuôi thương phẩm cá tầm Nga tại huyện Thường Xuân, Lang Chánh; mô hình nuôi cá đen tại huyện Thọ Xuân; mô hình nuôi cá song trong ao đất, cá giò, tôm hùm tại đảo Hòn Mê; mô hình nuôi trai nước ngọt lấy ngọc. Xây dựng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, mô hình ứng dụng công nghệ cao để nuôi trồng thủy sản. Từ việc triển khai các nhiệm vụ KH&CN, đến nay tỉnh ta đã làm chủ một số công nghệ sản xuất giống để phục vụ nuôi thương phẩm như hàu Thái Bình Dương, cua xanh, ngao Bến Tre... để cung cấp con giống không chỉ trong tỉnh mà còn ở các địa phương lân cận.

Song song với lĩnh vực nông nghiệp, các nhiệm vụ KH&CN trong lĩnh vực công nghiệp và xây dựng đã tập trung nghiên cứu, ứng dụng KH&CN trong sản xuất, góp phần đa dạng hóa sản phẩm, tăng năng suất, hạ giá thành sản phẩm, góp phần bảo vệ môi trường. Cụ thể, đã nghiên cứu sử dụng vật liệu thay thế cát, sỏi tự nhiên phục vụ xây dựng; xây dựng các mô hình ứng dụng công nghệ phù hợp phục vụ tưới tiêu và nước sinh hoạt, góp phần cải thiện đời sống cho đồng bào miền núi như: Sản xuất bơm thủy năng HDBT hay còn gọi là bơm thủy năng cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp cho những vùng gặp khó khăn về nguồn nước ở miền núi. Ngoài ra, các lĩnh vực như ứng dụng công nghệ thông tin; lĩnh vực môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; y - dược; khoa học xã hội và nhân văn cũng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống.

Để chủ động ứng dụng KH&CN trong cuộc sống, ngành KH&CN tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương, của tỉnh về phát triển KH&CN; xây dựng các chương trình, kế hoạch phát triển KH&CN giai đoạn 2020-2025 và các năm tiếp theo; tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách để huy động tối đa nguồn lực, nhất là chính sách hỗ trợ pháp lý, tạo đòn bẩy cho doanh nghiệp, HTX đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng khoa học, đổi mới công nghệ phục vụ phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý đối với các đề tài, dự án KH&CN; nâng cao chất lượng các hội đồng thẩm định, nghiệm thu các đề tài đề án; tăng cường phương thức đặt hàng các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp về lĩnh vực KH&CN; tham gia các hoạt động kết nối cung cầu, chợ công nghệ thiết bị để trình diễn, giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của tỉnh; đẩy nhanh quá trình thương mại hóa công nghệ từ kết quả nghiên cứu đề tài vào thực tiễn gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm và mở rộng thị trường. Hướng dẫn các tổ chức, cá nhân xây dựng nhãn hiệu hàng hóa cho sản phẩm chủ lực của tỉnh.

Bài và ảnh: Trường Giang