Giải pháp nối lại xuất khẩu nông sản

Sở Công Thương luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, triển khai nhanh chóng các văn bản, khuyến cáo của Bộ Công Thương cũng như các cơ quan chức năng tại cửa khẩu để doanh nghiệp chủ động điều tiết nhịp độ đưa hàng lên biên giới, tránh hiện tượng ùn ứ, ách tắc tiếp tục phát sinh, giảm thiểu thiệt hại không đáng có.

Công nhân Nhà máy Chế biến tinh bột sắn Phúc Thịnh, xã Phúc Thịnh (Ngọc Lặc) trong ca sản xuất. Ảnh: lê ngọc

Tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản ở tỉnh ta. Ðến nay, tuy việc thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới bước đầu đã được thực hiện trở lại, nhưng mức độ vẫn còn chậm và chưa toàn diện. Trước thực trạng này, các sở, ban, ngành có liên quan của tỉnh đã và đang có giải pháp cụ thể, thiết thực giúp đỡ doanh nghiệp, người dân trong việc tiêu thụ các sản phẩm nông sản.

Nhà máy Chế biến tinh bột sắn Phúc Thịnh thuộc Công ty CP Sản xuất chế biến nông lâm sản và vật tư nông nghiệp Phúc Thịnh, xã Phúc Thịnh (Ngọc Lặc) có năng lực chế biến khoảng 300.000 tấn sắn/năm, vùng nguyên liệu phục vụ chế biến trên 6.000 ha, tập trung ở các huyện Ngọc Lặc, Thọ Xuân, Thường Xuân, Triệu Sơn, Cẩm Thủy. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, sản lượng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc chỉ bằng 40% so với cùng kỳ niên vụ 2018-2019. Theo ông Nghiêm Minh Tiến, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sản xuất chế biến nông lâm sản và Vật tư nông nghiệp Phúc Thịnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội sắn Việt Nam: “Tuy thời gian gần đây, hoạt động giao thương với Trung Quốc đã có dấu hiệu khởi sắc nhưng năng lực thông quan hàng hóa vẫn còn nhiều hạn chế do thời gian thông quan ngắn, hàng hóa phải trải qua các khâu kiểm dịch nghiêm ngặt nên dẫn đến tình trạng các xe hàng bị ùn ứ và thường phải chờ ở cửa khẩu từ 15 đến 20 ngày, không chỉ tồn lưu động vốn, công ty còn phải chi trả chi phí lưu xe tại cửa khẩu”.

Cùng chung khó khăn trong việc xuất khẩu nông sản, đại diện lãnh đạo Công ty CP Xuất nhập khẩu rau quả Thanh Hóa, cho biết: “Có khoảng 90% sản phẩm của công ty được xuất sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, với thực trạng ùn ứ hàng hóa tại các cửa khẩu, thì lượng hàng xuất khẩu hiện nay chỉ bằng 25% so với cùng kỳ năm 2019”. Hiện, thời gian thông quan tại các cửa khẩu còn hạn chế, tối đa 5 giờ/ngày; nhất là lưu lượng xe được phép chở hàng sang Trung Quốc còn ít nên sản lượng xuất khẩu giảm; mặt khác, chi phí vận tải, bến bãi cũng cao hơn so với trước khi có dịch. Đồng thời, lượng hàng tồn kho nhiều nên ảnh hưởng không nhỏ đến giá cả thu mua.

Do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 nên việc xuất khẩu các sản phẩm nông sản trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn, nhất là thị trường Trung Quốc, như: tinh bột sắn, ớt, rau quả,... chiếm khoảng 57% tổng giá trị xuất khẩu nông sản toàn tỉnh. Theo báo cáo của Sở Công Thương, trên cơ sở vẫn tuân thủ chặt chẽ các quy định phòng, chống dịch COVID-19, hiện các cửa khẩu quốc tế chính, như: Hữu Nghị, Đồng Đăng, Móng Cái,... và cửa khẩu phụ trên biên giới đất liền tiếp giáp với Trung Quốc đã dần khôi phục hoạt động xuất khẩu nông sản, được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của các lực lượng hải quan, biên phòng, kiểm dịch, y tế,... Tuy nhiên, đến nay, hoạt động thông quan chưa được cải thiện nhiều do hai bên vẫn tăng cường kiểm tra, kiểm soát dịch bệnh COVID-19, lượng xe vận chuyển hàng qua cửa khẩu chỉ tương đương 40% so với trước thời điểm xuất hiện dịch bệnh. Trước những khó khăn trong hoạt động xuất khẩu nông sản, các sở, ngành liên quan đã, đang có những giải pháp tích cực để “nối lại” hoạt động xuất khẩu nông sản. Đại diện lãnh đạo Phòng Quản lý xuất nhập khẩu, Sở Công Thương, cho biết: Sở Công Thương luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, triển khai nhanh chóng các văn bản, khuyến cáo của Bộ Công Thương cũng như các cơ quan chức năng tại cửa khẩu để doanh nghiệp chủ động điều tiết nhịp độ đưa hàng lên biên giới, tránh hiện tượng ùn ứ, ách tắc tiếp tục phát sinh, giảm thiểu thiệt hại không đáng có. Đồng thời, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện xúc tiến thương mại tại thị trường nước ngoài, tìm kiếm thị trường mới, mở rộng xuất khẩu hàng hóa. Mặt khác, đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, thuế, các thủ tục đầu tư cho sản xuất hàng nông sản xuất khẩu... Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã có văn bản kiến nghị, đề xuất Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh Thanh Hóa, trên cơ sở nắm bắt tình hình sản xuất, kinh doanh triển khai các giải pháp mở rộng tín dụng, dành vốn cho vay phát triển sản xuất, kinh doanh, ưu tiên cho vay đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tham gia vào hoạt động xuất khẩu.

Về phía các doanh nghiệp, chủ thể của hoạt động xuất khẩu, cần chủ động cập nhập diễn biến thông quan hàng hóa tại cửa khẩu biên giới phía Bắc để có kế hoạch sản xuất, đóng gói, giao nhận, xuất khẩu hàng hóa. Phối hợp chặt chẽ với Sở Công Thương và lực lượng chức năng của các địa phương có cửa khẩu phía Bắc để triển khai đúng và đầy đủ các hướng dẫn phòng, chống dịch bệnh COVID-19 khi xuất nhập khẩu hàng hóa; không nên đưa hàng lên biên giới để bán tại các chợ, không rõ đối tượng mua hàng, nhận hàng; không tuân thủ các tiêu chuẩn về hàng hóa nông sản xuất khẩu. Tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định về truy xuất nguồn gốc, kê khai vùng, cơ sở đóng gói,... cũng như các yêu cầu khác có liên quan để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng quy định, tiêu chuẩn đã thỏa thuận với phía đối tác để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thông quan tại biên giới. Về lâu dài, chỉ đạo, định hướng người dân, các cơ sở sản xuất nhận thức rõ hơn việc tổ chức sản xuất hàng hóa theo nhu cầu thị trường và bảo đảm các quy trình sản xuất theo chuẩn VietGAP, sản xuất an toàn để nâng cao sức cạnh tranh của nông sản. Đồng thời, tăng cường các giải pháp kỹ thuật thâm canh để giảm chi phí, nhất là ứng dụng công nghệ trong sản xuất, chế biến và bảo quản để “chinh phục” được các thị trường khó tính nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng như tăng giá trị và hiệu quả sản xuất.

Có thể nói, dịch bệnh COVID-19 đã mang lại một “áp lực”, buộc ngành nông nghiệp nhận thức rõ hơn những hạn chế để khắc phục và có hướng đi mới cho sự phát triển, như: Nâng cao chất lượng, thương hiệu sản phẩm; đáp ứng tiêu chuẩn cao về xuất xứ hàng hóa, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu... Thách thức đang ở phía trước, cần tiếp tục sự chung tay, nỗ lực của các sở, ban, ngành, doanh nghiệp và nông dân.

Lê Ngọc