Gắn kết giáo dục nghề nghiệp với các doanh nghiệp

Nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp (GDNN) là một nhiệm vụ trọng tâm của ngành lao động, thương binh và xã hội, trong đó gắn kết GDNN với doanh nghiệp (DN), thị trường lao động được coi là giải pháp đột phá. Thời gian qua, nhiều cơ sở GDNN đã hợp tác tốt với DN, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và giúp học viên có việc làm sau khi tốt nghiệp.

Đại diện các doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ký kết biên bản ghi nhớ tại hội thảo gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp.

Lợi cả đôi đường...

Trường Cao đẳng nghề Nghi Sơn là một trong số ít cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh xây dựng thành công mối quan hệ mật thiết với các DN trong việc tạo điều kiện cho học sinh đi thực tế, thực tập. Qua các đợt thực tập, hầu hết học sinh của trường được các DN giữ lại làm công nhân chính thức với mức thu nhập cao, ổn định. Giai đoạn 2012-2017 nhà trường đã tuyển dụng và đào tạo cho trên 1.000 học sinh với các ngành nghề đào tạo, như: Điện công nghiệp, hàn, may thời trang, kế toán DN, kỹ thuật máy lạnh và điều hòa không khí, công nghệ ô tô, điện dân dụng, cốp pha - giàn giáo; đồng thời nhà trường thường xuyên liên kết với 12 DN trong và ngoài tỉnh để học sinh có môi trường thực tập tốt nhất. Sau khi hoàn thành khóa thực tập, các DN đều chủ động thông báo với nhà trường về kết quả rèn luyện của từng học sinh và kèm theo thông tin tuyển dụng để học sinh có cơ hội đăng ký vào làm việc. Nhiều DN gắn kết với nhà trường, như: Công ty AMICO Việt Nam, Tập đoàn thép Hàn-Việt, Công ty LILAMA 69, Công ty TNHH NEWWING Bắc Giang, CIENCO 1, Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn Thanh Hóa, Công ty CP Cầu 18..., các DN nêu trên thường xuyên phối hợp với nhà trường trong việc tiếp nhận học sinh thực tập và tuyển dụng học sinh tốt nghiệp. Ông Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Nghi Sơn cho biết: “Việc gắn công tác đào tạo nghề của nhà trường với nhu cầu của các DN mang lại nhiều lợi ích cho học sinh. Chất lượng đào tạo của nhà trường được nâng cao do DN đã tạo điều kiện cho học sinh có môi trường thực hành tốt nhất. Nhờ đó, các em dần làm quen với môi trường sản xuất công nghiệp hiện đại, kỷ luật cao, kỹ năng tay nghề sát yêu cầu thực tiễn. Đồng thời, các DN được cung cấp đội ngũ lao động có tay nghề, đáp ứng được nhu cầu công việc, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh...”.

Tương tự như Trường Cao đẳng nghề Nghi Sơn, Trường Trung cấp nghề Nga Sơn cũng tập trung đẩy mạnh công tác điều tra nhu cầu sử dụng lao động của các DN và xã hội. Nhà trường đã tổ chức đào tạo các ngành nghề mà DN có nhu cầu sử dụng cao, thuộc các lĩnh vực: Điện công nghiệp và dân dụng, may thời trang, hàn, vận hành, sửa chữa thiết bị điện lạnh, vi tính văn phòng, kỹ thuật xây dựng... Ngoài việc đào tạo nguồn lao động có chất lượng, nhà trường còn chủ động kết nối với các DN trong và ngoài tỉnh để học sinh, sinh viên có môi trường thực tập và làm việc tốt nhất sau khi ra trường.

Đáp ứng nhu cầu DN

Theo báo cáo của các cơ sở đào tạo trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2012-2017 đã hợp tác, liên kết với 219 DN (152 DN trong tỉnh và 67 DN ngoài tỉnh). Tổng số lao động được DN tuyển dụng sau đào tạo là 31.295 người (cao đẳng 2.457 người, trung cấp 7.799 người, sơ cấp 10.512 người, đào tạo dưới 3 tháng là 10.527 người), trong đó DN trong tỉnh là 23.688 người (chiếm tỷ lệ 76%), DN ngoài tỉnh là 7.607 người (chiếm tỷ lệ 24%). Ngành nghề chủ yếu đã liên kết đào tạo gồm: May, điện, hàn, công nghệ ô tô, kỹ thuật máy lạnh và điều hòa không khí, xây dựng, kỹ thuật chế biến món ăn, điều khiển tàu biển, chăn nuôi... Để đảm bảo chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu của DN, một số cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh như Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Thanh Hóa, Trường Cao đẳng nghề Nghi Sơn, Trường Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật công thương đã phối hợp với các DN trong việc xây dựng chương trình đào tạo; tổ chức hội nghị mời các DN đánh giá chất lượng lao động do nhà trường đào tạo đang làm việc tại DN, tìm hiểu yêu cầu của DN đối với người lao động về kiến thức chuyên môn, về kỹ năng nghề để có những điều chỉnh trong nội dung, chương trình đào tạo cho phù hợp. Đồng thời mời chuyên gia, cán bộ kỹ thuật của DN tham gia xây dựng chương trình đào tạo. Bên cạnh đó, một số DN đã hỗ trợ các cơ sở đào tạo về trang thiết bị đào tạo, cử cán bộ kỹ thuật, thợ lành nghề tham gia giảng dạy thực hành tại cơ sở đào tạo hoặc hợp đồng với cơ sở đào tạo đặt địa điểm đào tạo tại DN, sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị của DN để đào tạo và cung ứng lao động sau đào tạo cho DN, như: Trường Trung cấp nghề miền núi, Trường Trung cấp nghề số 1 TP Thanh Hóa, Trường Trung cấp nghề Nga Sơn... Việc làm này đã giải quyết được vấn đề thiếu hụt trang thiết bị hiện đại của các trường. Đồng thời giúp người học tiếp cận với công nghệ tiên tiến của DN, có thể đáp ứng được yên cầu của DN ngay khi vào làm việc tại DN, giảm chi phí đào tạo của DN.

Bên cạnh những kết quả đạt được, qua thực tế tìm hiểu cho thấy, đa số DN chưa thực hiện cung cấp thông tin về nhu cầu đào tạo, sử dụng lao động của DN theo ngành nghề (số lượng theo trình độ và kỹ năng) và nhu cầu tuyển lao động hàng năm theo quy định tại khoản 1, Điều 52 của Luật GDNN; các DN chưa chủ động liên kết, phối hợp với các cơ sở GDNN trong việc xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo... cơ sở GDNN phải tự tìm kiếm đối tác và duy trì mối quan hệ; một số ngành nghề DN cần tuyển dụng nhưng cơ sở GDNN lại chưa đào tạo như lĩnh vực công nghệ, dầu khí và khai thác, lọc hóa dầu, xi măng... hoặc có những DN có nhu cầu tuyển dụng lao động hàng năm là rất lớn nhưng chỉ là lao động phổ thông chưa qua đào tạo, DN tự đào tạo, kèm cặp, truyền nghề một thời gian ngắn là có thể vào dây chuyền sản xuất như các DN FDI sản xuất giày, dệt may.

Để tăng cường sự liên kết giữa cơ sở GDNN và DN trong đào tạo nghề nhằm mang lại “lợi ích kép” cho cả hai bên, theo ông Nguyễn Quang Huy, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội: Thời gian tới, sở tiếp tục tham mưu cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất với các cơ quan chức năng nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế chính sách đối với DN, đơn vị sử dụng lao động, người sử dụng lao động tham gia đào tạo nhằm tăng cường các hoạt động hợp tác giữa cơ sở GDNN và DN trên cơ sở lợi ích và trách nhiệm xã hội của DN, đơn vị sử dụng lao động; tăng cường vai trò trách nhiệm của người đứng đầu các cơ sở GDNN và các hội nghề nghiệp vào hoạt động dạy nghề; tham mưu với UBND tỉnh ban hành danh mục các ngành nghề bắt buộc phải sử dụng lao động qua đào tạo. Việc này có lợi cho cả DN và người lao động vì người lao động sẽ có ý thức hơn trong việc nâng cao tay nghề, còn DN cũng có trách nhiệm hơn với người lao động.

Việc chuyển hướng dạy nghề trong các cơ sở GDNN gắn với nhu cầu của các DN đang là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng lao động và bài toán việc làm sau đào tạo. Theo đó, các cơ sở GDNN cần chủ động hơn trong nắm bắt nhu cầu tuyển dụng từ các doanh nghiệp để đào tạo sát với nhu cầu xã hội. Và điều quan trọng không kém đó là các bậc phụ huynh và học sinh cần hiểu rõ về lợi ích việc học nghề chứ không mơ tưởng về tấm bằng đại học để rồi sau khi ra trường vẫn không tìm được việc làm, gây lãng phí cho gia đình và xã hội.

Mở rộng phối hợp, liên kết trong việc xây dựng chương trình đào tạo giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp

Trong những năm qua, hoạt động liên kết đào tạo tại các trường nghề trên địa bàn tỉnh đã và đang cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cho các doanh nghiệp (DN) trong và ngoài tỉnh. Tỷ lệ học viên sau tốt nghiệp tìm được việc làm tại các DN tăng so với trước cho thấy đây là hướng đi hiệu quả, tạo sức hút cho mùa tuyển sinh năm nay. Công tác phối hợp đào tạo đã giúp sinh viên các trường nghề sau tốt nghiệp có đầu ra khá thuận lợi. Tuy nhiên, với hàng chục nghìn học sinh THCS, THPT tốt nghiệp mỗi năm, tỷ lệ tham gia học tập tại các cơ sở dạy nghề trong tỉnh chưa nhiều. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, tư vấn tuyển sinh chậm đổi mới, chưa hấp dẫn thí sinh; thiếu kinh phí mua sắm nguyên liệu, thiết bị phục vụ giờ học thực hành; nhiều DN ngại đầu tư vào trường nghề; tỉnh chưa có chế tài khuyến khích DN tiếp nhận lao động qua đào tạo vào làm việc, tạo động lực để các trường nghề thu hút học viên.

Thực hiện lộ trình tăng tính tự chủ của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN), thời gian tới Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ không ban hành chương trình khung trình độ cao đẳng, trung cấp mà các cơ sở GDNN được quyền tự chủ xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình, biên soạn giáo trình đào tạo theo quy định tại Thông tư 42/2015/TT-BLĐTBXH. Do đó, để đảm bảo chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu của DN, một số cơ sở GDNN trọng điểm trên địa bàn tỉnh, như: Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp, Trường Cao đẳng nghề Nghi Sơn, Trường Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật Công thương cần phối hợp với các DN trong việc xây dựng chương trình đào tạo, bằng cách tổ chức hội nghị mời các DN đánh giá chất lượng lao động do nhà trường đào tạo đang làm việc tại DN, tìm hiểu yêu cầu của DN đối với người lao động về kiến thức chuyên môn, về kỹ năng nghề để có những điều chỉnh trong nội dung, chương trình đào tạo cho phù hợp. Đồng thời, mời chuyên gia, cán bộ kỹ thuật của DN tham gia xây dựng chương trình đào tạo.

Trịnh Ngọc Dũng

Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội

Phối hợp, liên kết trong việc sử dụng các thiết bị đào tạo

Thời gian gần đây, sự phát triển và ứng dụng nhanh chóng của công nghệ hiện đại từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 tác động lớn đến phương thức sản xuất, tiêu dùng và kinh tế - xã hội. Trong các nhà máy thông minh, các máy móc được kết nối internet và liên kết với nhau qua một hệ thống có thể tự lập trình toàn bộ quy trình sản xuất rồi đưa ra quyết định, sẽ thay thế dần dây chuyền sản xuất trước đây... Có thể nói, khoa học công nghệ đang thay đổi từng ngày, các DN luôn phải cập nhật những công nghệ mới nhất nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, đối với các cơ sở GDNN, việc cập nhật công nghệ mới chủ yếu chỉ được thực hiện trên các mô hình, thậm chí ngay cả giáo viên cũng khó có điều kiện tiếp cận trực tiếp.

Hiện nay, ngành may mặc tại Công ty CP Tiên Sơn nói riêng và toàn tỉnh nói chung đang rất cần cán bộ kỹ thuật và cán bộ quản lý cho DN, từ tổ trưởng, quản đốc, giám đốc điều hành... trong khi đó các cơ sở GDNN đào tạo đầu ra nguồn nhân lực đang rất yếu, thậm chí có những lao động được các nhà trường đào tạo hàng năm không bằng DN đào tạo từ 1 đến 3 tháng. Hiện nay, tại các nhà máy, cơ sở sản xuất của Công ty CP Tiên Sơn đã sử dụng đến công nghệ 4.0, các máy lập trình, máy điện tử, máy tự động, năng suất của các máy từ 3 đến 5 lao động, thậm chí có những máy sản xuất bằng 20 lao động trở lên. Điều kiện sử dụng máy móc này đòi hỏi trình độ người sử dụng phải tốt hơn trong khi đó cơ sở vật chất tại các trường còn lạc hậu, thậm chí có những máy móc từ ngày xưa để lại nên không đáp ứng được. Nhằm đáp ứng nhu cầu của DN, thời gian tới DN cần có sự phối hợp với các cơ sở GDNN trong việc hỗ trợ các trang thiết bị đào tạo, cử cán bộ kỹ thuật, thợ lành nghề tham gia giảng dạy thực hành tại các cơ sở hoặc hợp đồng đặt địa điểm đào tạo tại các DN, sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị của DN để đào tạo và cung ứng lao động sau đào tạo cho các DN. Bên cạnh đó, các cơ sở GDNN nên trực tiếp xuống DN và thông báo cho các DN nội dung, chương trình đào tạo và kể cả quy mô đào tạo; chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ, giáo viên để đáp ứng nhu cầu đào tạo chất lượng lao động cao cho các DN.

Trịnh Xuân Lâm

Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Tiên Sơn Đào tạo theo nhu cầu xã hội

Đào tạo theo nhu cầu xã hội

Để nâng cao năng lực đào tạo, xây dựng chuẩn đầu ra cho người học, Trường Trung cấp nghề Bỉm Sơn luôn tham gia khảo sát nhu cầu của thị trường và DN. Từ đó, nhà trường xây dựng chương trình giảng dạy cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn của từng giai đoạn phát triển, đảm bảo tính tiên tiến, hiện đại. Nhà trường luôn thực hiện tốt phương châm đào tạo những gì xã hội cần chứ không đào tạo những gì nhà trường có. Vì vậy, chương trình đào tạo, nội dung, phương pháp, giáo trình, tài liệu, cách kết nối của nhà trường luôn thay đổi phù hợp với thực tế. Nhà trường luôn tăng cường mối quan hệ giữa cựu học sinh, sinh viên, tạo cơ chế để họ liên hệ thường xuyên với nhà trường, tổ chức các buổi hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa lý thuyết với thực tiễn. Qua sự liên kết này, nhà trường sẽ cải tiến chương trình đào tạo theo từng thời điểm sao cho phù hợp với DN.

Tuy nhiên, để việc phối hợp giữa các cơ sở GDNN với các DN được hiệu quả, UBND tỉnh nên ban hành cơ chế miễn giảm thuế DN đối với các đơn vị có đóng góp vào quá trình đào tạo nghề cho học sinh, sinh viên; có chính sách hỗ trợ các cơ sở GDNN đào tạo theo đơn đặt hàng của DN, bao gồm các hỗ trợ kết nối nhà trường và DN, hỗ trợ học phí, chi phí đào tạo, hỗ trợ thông tin truyền thông trong tuyển sinh, tuyển dụng; cung cấp thông tin về nhu cầu tuyển dụng lao động của các DN như: Số lượng, kỹ năng, nhu cầu sử dụng lao động theo ngành nghề và nhu cầu tuyển dụng lao động cho các cơ sở GDNN biết để phối hợp với các DN có nhu cầu lao động kỹ thuật có tay nghề triển khai hợp lý.

Hứa Xuân Hương

Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Bỉm Sơn