Estonia, Latvia, Litva, Phần Lan và Ba Lan rút khỏi Công ước Ottawa

Cuộc họp lần thứ 22 của các quốc gia thành viên tham gia Công ước Quốc tế cấm mìn sát thương (còn gọi là Công ước Ottawa) đã kết thúc tại Geneva (Thụy Sĩ) hôm 5/12, với nhiều ý kiến bày tỏ “tiếc nuối” trước việc năm quốc gia sắp rút khỏi công ước, một bước lùi mà theo các đại biểu có nguy cơ làm suy yếu một trong những chuẩn mực giải trừ vũ khí nhân đạo mạnh mẽ nhất thế giới.

Estonia, Latvia, Litva, Phần Lan và Ba Lan sẽ rút khỏi Công ước Quốc tế cấm mìn sát thương từ tháng 12/2025 đến tháng 2/2026. Ảnh: Anadolu.

Hơn 700 đại biểu từ 126 quốc gia cùng hơn 20 tổ chức quốc tế và tổ chức xã hội dân sự đã tham dự cuộc họp, do Đại sứ Nhật Bản tại Hội nghị Giải trừ Quân bị, bà Ichikawa Tomiko, chủ trì.

Các đoàn đại biểu bày tỏ quan ngại khi việc rút khỏi công ước của năm quốc gia sẽ bắt đầu có hiệu lực từ tháng 12 đến tháng 2, theo đó Estonia, Latvia và Litva sẽ chính thức rút vào ngày 27/12, trong khi Phần Lan bắt đầu từ ngày 10/1 và Ba Lan vào ngày 20/2.

Tổng cộng 93 quốc gia thành viên đã ủng hộ các tuyên bố trong đó cảnh báo rằng việc các nước rút khỏi công ước Ottawa sẽ làm suy yếu tính toàn vẹn của công ước cấm mìn sát thương toàn cầu và có thể xói mòn các cơ chế bảo vệ nhân đạo rộng lớn hơn.

Cuộc họp cũng ghi nhận mối lo ngại ngày càng gia tăng về xu hướng toàn cầu chuyển sang các biện pháp ứng phó mang tính quân sự nhiều hơn.

Phát biểu tại cuộc họp, đại diện Cao cấp của Liên Hợp Quốc về các vấn đề giải trừ quân bị, Izumi Nakamitsu, cảnh báo rằng “chi tiêu quân sự toàn cầu đang tăng vọt ở tất cả các khu vực, đạt mức kỷ lục 2,7 nghìn tỷ USD vào năm 2024,” và mô tả đây là một “sự chuyển dịch mang tính hệ thống” với “những hệ quả tiềm tàng sâu rộng đối với hòa bình, ổn định và phát triển bền vững toàn cầu.”

Bà cảnh báo rằng các cách tiếp cận “dựa trên quan niệm nguy hiểm rằng nhu cầu quân sự có thể lấn át các cân nhắc nhân đạo... đánh thẳng vào cốt lõi giá trị của Công ước Ottawa,” đồng thời cho rằng khuôn khổ pháp lý bảo vệ dân thường “có nguy cơ bị xói mòn thêm” nếu xu hướng này tiếp diễn.

Liên hợp quốc cảnh báo chi tiêu quân sự ở mức cao kỷ lục sẽ “tác động sâu sắc đến hòa bình, ổn định và phát triển bền vững toàn cầu”. Ảnh: Monthly online.

Cuộc họp cũng đề cập đến những lo ngại liên quan đến tư cách thành viên của Ukraine trong hiệp ước. Các đại biểu lưu ý rằng trong thông báo gửi Liên Hợp Quốc ngày 18/7, Ukraine cho biết nước này “quyết định, kể từ ngày 17/7/2025, tạm ngừng việc thực thi” công ước. Tuy nhiên, các quốc gia thành viên khẳng định hiệp ước “không cho phép” việc tạm ngừng nghĩa vụ và kêu gọi Ukraine tái tham gia trong khuôn khổ của công ước.

Ngoài ra, cuộc họp cũng ghi nhận rằng Hy Lạp và Ukraine tiếp tục không tuân thủ quy định do không đáp ứng thời hạn tiêu hủy kho dự trữ mìn.

Hy Lạp tái khẳng định cam kết của mình, cho biết nước này đã tiêu hủy hơn 81.000 quả mìn trong 5 tháng qua và đã chuyển hơn 260.000 quả sang Croatia để tiêu hủy an toàn, đồng thời dự kiến tiến hành các giai đoạn tiêu hủy tiếp theo vào năm 2026 và 2027.

Được thông qua năm 1997, công ước Ottawa cấm sử dụng, sản xuất, dự trữ và chuyển giao mìn sát thương và được xem là một văn kiện mang tính dấu mốc trong việc giảm thiểu thương vong dân sự trong xung đột.

Thúy Hà

Nguồn: Anadolu