Hướng đi mới cho du lịch cộng đồng huyện Như Xuân

Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên, hệ thống tài nguyên du lịch đa dạng, nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc, huyện Như Xuân có nhiều thuận lợi cho phát triển du lịch cộng đồng (DLCĐ). Đây cũng là hướng đi triển vọng để huyện có thể làm mới mình trong tương lai.

Vẻ đẹp của thác Đồng Quan thu hút nhiều du khách.

Đến với Như Xuân là đến với cảnh quan thiên nhiên phong phú, với các khu vực địa hình chuyển tiếp từ Tây sang Đông, xen lẫn các thung lũng và hồ nước đã tạo nên những danh lam thắng cảnh độc đáo, như: Hồ Sông Mực, thác Đồng Quan, thác Cổng Trời... Nằm trên địa bàn hai huyện Như Xuân và Như Thanh, Vườn Quốc gia (VQG) Bến En có chức năng bảo tồn hệ sinh thái rừng núi đất đai thấp Bắc Trường Sơn và là nơi cư trú của các loài lim xanh, cá nước và nhiều loài chim di cư. VQG Bến En đa dạng với 3 hệ sinh thái (hệ sinh thái rừng núi đất nhiệt đới đai thấp, hệ sinh thái ngập nước, hệ sinh thái rừng trên núi đá vôi) với 1.389 loài thực vật và 91 loài động vật. Nằm trong VQG Bến En, hồ sông Mực là hồ nước ngọt lớn trong vùng, phong cảnh sơn thủy hữu tình với 21 hòn đảo lớn, nhỏ. Các hoạt động khám phá thiên nhiên, cảnh quan ở đây đã thu hút khách du lịch đến tìm hiểu, trải nghiệm đời sống của cộng đồng.

Nằm trên địa bàn xã Hóa Quỳ, bắt nguồn từ núi Pù Mùn cao hơn 1.000m, dòng nước chảy qua các bậc địa hình tạo thành dòng thác mang tên Đồng Quan. Được bao bọc bởi núi rừng bao la cùng hệ động, thực vật phong phú nằm trong vùng đệm của VQG Bến En, khí hậu khu vực trong thác mát mẻ quanh năm, dòng thác nước trong lành, mát lạnh. Năm 2016, thác Đồng Quan được công nhận là di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh và đã được chính quyền huyện đầu tư xây dựng cho phát triển du lịch với một số hạng mục, như: Đường vào thác, bể bơi, chòi nghỉ dừng chân... Sau khi được công nhận, lượng khách du lịch đến thác Đồng Quan ngày một tăng và trở thành điểm đến hấp dẫn.

Thác Cổng Trời là điểm danh thắng thuộc hai xã Xuân Quỳ và Hóa Quỳ. Thác được hình thành từ những khe suối, dòng chảy lớn, nhỏ trên đỉnh núi Pù Mùn, qua những khe sâu, vách đá, những thảm thực vật rậm rì, hòa vào nhau chia thành 3 dòng lớn là thác Thanh Lâm, thác Đồng Quan và thác Cổng Trời. Thuộc khu vực rừng đầu nguồn được bảo vệ nghiêm ngặt, cảnh quan xung quanh thác Cổng Trời còn được gìn giữ khá nguyên sơ, trong lành, hùng vĩ. Thác Cổng Trời đã được đầu tư một số hạng mục công trình phục vụ khách du lịch đến tham quan. Các công trình được hoàn thiện bao gồm đường bê-tông, đường đi bộ, cầu qua suối, hồ trữ nước, hệ thống nhà chòi... Cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ của thác Cổng Trời đã thu hút nhiều khách du lịch đến tham quan, nghỉ dưỡng.

Bên cạnh nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng, huyện Như Xuân còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc. Đây là nơi sinh sống của đồng bào người dân tộc Thái, Mường và Thổ với nhiều phong tục, truyền thống văn hóa, ẩm thực, lễ hội, với nhiều trò chơi dân gian, như: Lễ hội Đình Thi của đồng bào dân tộc Thổ; lễ hội Dâng trâu tế trời tại đền Chín Gian của đồng bào dân tộc Thái... Nhiều bản làng còn giữ được nhiều nhà sàn có nét kiến trúc truyền thống, nghề dệt thổ cẩm, đời sống văn hóa đậm nét dân tộc, cảnh quan thiên nhiên yên bình.

Những năm qua, để khai thác phát triển du lịch cộng đồng, huyện đã chủ động tham mưu xây dựng hệ thống văn bản, thể chế hóa chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, tạo hành lang pháp lý, giữ vững trật tự, kỷ cương trong quản lý và hoạt động văn hóa, thể thao và các hoạt động dịch vụ du lịch. Việc thanh tra, kiểm tra quản lý các điểm du lịch, điểm di tích trên địa bàn huyện được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc. Huyện đã tiến hành khảo sát, lập hồ sơ khôi phục lễ hội Dâng trâu tế trời tại đền Chín Gian; khai trương công bố khu di tích danh lam thắng cảnh thác Cổng Trời; tham mưu thành lập ban quản lý di tích, xây dựng nội quy, quy chế hoạt động của danh lam thắng cảnh thác Cổng Trời; khai trương công bố Khu Di tích danh lam thắng cảnh thác Đồng Quan; thành lập ban quản lý và quy chế hoạt động của Di tích danh lam thắng cảnh thác Đồng Quan. Huyện cũng đã củng cố và nâng cao kỹ năng cho cán bộ làm công tác du lịch, nâng cao nhận thức về du lịch cho cộng đồng địa phương. Đẩy mạnh các hoạt động quảng bá kêu gọi, khuyến khích nhằm thu hút các dự án đầu tư phát triển du lịch. Mặc dù mới hoạt động trong thời gian gần đây, nhưng đã cho thấy hiệu quả rõ rệt của DLCĐ đối với phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Tuy nhiên, hoạt động DLCĐ ở huyện Như Xuân vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như: Cơ sở hạ tầng, đường giao thông đến các thôn bản, nước sạch, cơ sở y tế... chưa đồng bộ. Các điểm tài nguyên du lịch phân tán, cách xa nhau dẫn tới khó khăn trong việc đầu tư khai thác cũng như liên kết để hình thành tuyến du lịch trên địa bàn. Đời sống kinh tế tại một số địa phương còn nhiều khó khăn, điều kiện về xã hội, trình độ dân trí chưa cao dẫn tới hạn chế về nhận thức và năng lực kinh doanh du lịch. Một số phong tục và tập quán truyền thống đang có hiện tượng bị mai một. Nguồn nhân lực du lịch còn nhiều hạn chế về chuyên môn, chưa hình thành những quy định, cơ chế tổ chức quản lý DLCĐ. Thiếu những chính sách ưu tiên đầu tư, khuyến khích phát triển DLCĐ. Hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch còn nhiều bất cập, thiếu sự đầu tư về nội dung và cách thức quảng bá xúc tiến, do đó hiệu quả chưa cao. Phát triển DLCĐ gặp những thách thức về cạnh tranh thị trường khách du lịch và thu hút đầu tư với các mô hình phát triển DLCĐ ở các địa phương khác...

Ông Đàm Văn Thông, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Như Xuân cho biết: Để phát triển DLCĐ hiệu quả và bền vững, mới đây huyện đã ban hành và được tỉnh duyệt Đề án phát triển DLCĐ huyện Như Xuân đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, trên quan điểm phát triển DLCĐ gắn với các mục tiêu phát triển bền vững, huyện Như Xuân sẽ tập trung phát triển DLCĐ tại 3 khu vực: Về phía Tây của huyện, sản phẩm du lịch nổi bật với các hoạt động khám phá, trải nghiệm “thung lũng người Thái vùng 6 Thanh”, với điểm nhấn là đền Chín Gian và lễ hội Dâng trâu tế trời. Về phía Đông của huyện, bao gồm các thôn thuộc vùng lõi VQG Bến En phát triển các sản phẩm DLCĐ mang hương vị vùng sông nước tạo nên những trải nghiệm độc đáo. Về khu vực trung tâm, bao gồm các thôn thuộc khu vực thác Đồng Quan, thác Cổng Trời với sản phẩm khám phá thác và các hoạt động vui chơi, giải trí. Mục tiêu là phát triển du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế trọng điểm và chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu kinh tế của huyện, tạo sinh kế mới hỗ trợ cho cộng đồng địa phương giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, phát triển DLCĐ gắn với bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, nâng cao ý thức cộng đồng địa phương và khách du lịch, góp phần bảo vệ cảnh quan thiên nhiên môi trường xanh, sạch, đẹp.

Bài và ảnh: Ngọc Anh