Phá thai chui: Những hệ lụy khôn lường

Theo thống kê của Vụ Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em - Bộ Y tế, mỗi năm nước ta có khoảng 250.000 - 300.000 ca phá thai được báo cáo chính thức. Trong đó đáng chú ý, 20-30% các ca phá thai là phụ nữ chưa kết hôn và 60-70% là sinh viên, học sinh, chủ yếu ở độ tuổi 15 - 19. Con số này cho thấy việc phá thai của giới trẻ, nhất là tuổi vị thành niên đang rất đáng báo động. Điều đáng lo ngại hơn là rất nhiều ca phá thai được thực hiện ở các cơ sở y tế không bảo đảm an toàn gây nên nhiều hệ lụy khôn lường cho sức khỏe phụ nữ.

Hàng loạt phòng khám sản phụ khoa trên đường Hải Thượng Lãn Ông (TP Thanh Hóa)

Thai to, thai nhỏ gì cũng phá

Gần 9h tối một ngày giữa tháng 10, con đường Hải Thượng Lãng Ông, TP Thanh Hóa vắng người qua lại. Đối diện cổng Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa, những tấm biển "Sản phụ khoa", "Hút thai không đau", "Phá thai bằng thuốc"… lập lờ sáng. Trước cửa các phòng khám, nhân viên y tế và một vài khách hàng loạng choạng ra vào.

Trong vai cặp vợ chồng sắp cưới chưa muốn có con nhưng vỡ kế hoạch, chúng tôi ghé vào một phòng khám nằm sâu trong ngõ, cách Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa chừng 50m. Chị bác sĩ đon đả ra chào đón. Khi nghe chúng tôi trình bày muốn giải quyết hậu quả cho thật nhanh và kín đáo, chị ân cần với hàng loạt những câu hỏi mang tính nghiệp vụ: “Em trễ kinh bao lâu rồi? đã khám ở đâu chưa ? Đã siêu âm chưa ? Muốn phá bằng thuốc hay hút?…”. Tôi nắm chặt tay “chồng” tỏ vẻ e sợ thì được vị bác sĩ trấn an ngay: “Sợ gì chứ, mỗi ngày chị làm đến chục ca, hầu như là chưa chồng, em may mắn vì còn có “chồng” bên cạnh. Cùng cảnh phụ nữ với nhau nên chị hiểu. Con gái thời bây giờ dại lắm nên dễ dính chưởng. Nếu không tỉnh táo sẽ mang tiếng ngay” – chị vừa nói vừa viết cho chúng tôi một cái phiếu siêu âm.

Cùng ngồi ở phòng chờ với chúng tôi là một cặp nam nữ đang thủ thỉ nói chuyện với nhau. Được biết, cô gái vừa “giải quyết” cách đây vài phút nên đang ngồi nghỉ ngơi. “Nhanh lắm em ạ, cô bé này có thai 7 tuần nên chỉ cần nghỉ ngơi 15 phút là về được. Nếu tính toàn bộ thời gian “giải quyết” từ siêu âm đến hút chưa đầy một tiếng đồng hồ” - một ý tá cho biết. Cũng theo lời cô y tá, chi phí cho mỗi ca “giải quyết” phụ thuộc vào số tuổi của thai nhi, cụ thể: 5 tuần 500 nghìn đồng, 6 tuần 600 nghìn đồng, 12 tuần thì khoảng hơn 1 triệu đồng chưa kể tiền thuốc…

Theo tìm hiểu của chúng tôi, phần đông chị em đến đây phá thai có độ tuổi còn khá trẻ. Ngoài ra, chúng tôi thấy cách ghi sổ nhận bệnh nhân ở nơi đây rất lạ. Các ca đến phá thai hầu như chỉ được điền tên vào sổ nhận bệnh nhân, bỏ ngỏ phần địa chỉ nhà, chỉ ghi tên phường, huyện. Số tuần tuổi thai chỉ được ghi nhận bằng một dấu chấm hoặc ghi nháy bằng chữ T. Quy trình “giải quyết” ở đây cũng khá đơn giản, bệnh nhân uống đủ 4 ly nước rồi đi siêu âm. Người đến phá thai gần như chỉ được siêu âm và hỏi có phá hay không chứ không được hỏi về tiền sử bệnh, không được xét nghiệm máu hay tư vấn bất cứ điều gì về việc có thể xảy ra tai biến. Nếu đồng ý, khách hàng ra quầy đóng tiền sau đó lên tầng 2 để làm thủ thuật.

Gần 30 phút, sau khi kiểm tra nhiều lần, kết quả siêu âm không thấy thai, vị bác sĩ này tỏ ra hơi thất vọng, hỏi tôi dồn dập: “Các em có nhầm không ? Chị siêu âm chưa thấy gì cả, chắc thai chưa xuống?”. Cuối cùng chị đành tặc lưỡi hẹn chúng tôi 1 tuần sau quay lại để kiểm tra.

Vẫn kịch bản cũ, chúng tôi ghé vào một phòng khám nhỏ ở phường Quảng Hưng, TP Thanh Hóa. Đồng hồ đã chỉ 10h đêm nhưng bên trong phòng khám vẫn có một bạn trẻ đang chuẩn bị lên bàn thủ thuật. Phòng thủ thuật cũng đồng thời là phòng khám (theo quy định của ngành y tế, phòng khám và phòng thủ thuật phải là phòng riêng biệt). Khu vực bàn thủ thuật và nơi để dụng cụ được phủ một tấm vải trắng. Dưới bệ nằm của bàn thủ thuật là một chậu nhựa màu đỏ. Vị bác sĩ đứng tuổi chỉ định cho chúng tôi siêu âm luôn. Kiểm tra mãi không thấy thai nhi, vị bác sĩ nóng ruột gọi nhân viên mang que thử thai ra để kiểm tra cho chắc chắn. Trong khi chờ kết quả que thử, nhân viên y tá ở đây kể: “Vừa có một ca mới về đó chị. Thai 14 tuần tuổi rồi. Cô gái này đã định để đẻ nhưng người yêu không cưới nên phải phá thai”.

Que thử thai cho kết quả âm tính, vị bác sĩ vẫn nói theo kiểu nước đôi: “Tôi siêu âm thấy lờ mờ quá. Nhưng nếu cô muốn giải quyết ngay hay chờ thêm vài ngày nữa cũng được. Cô trễ kinh lâu vậy có nhiều khả năng có thai lắm”. Chúng tôi ra về với lời hẹn sẽ quay sau.

Nên vẽ cho hươu chạy...đúng đường

Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản Thanh Hóa thường xuyên phải tiếp nhận các trường hợp em gái tuổi vị thành niên tới xin “giải quyết”. Có những em đã phải trở thành bà mẹ “bất đắc dĩ” khi mới 13 tuổi. Tuy nhiên, nhiều người đến phá thai tại trung tâm với thai to, quá tuổi phá thai quy định. Khi đó, bác sĩ phải từ chối để đảm bảo an toàn cho người mẹ. Bác sĩ Lê Minh Nguyệt, Trưởng Khoa chăm sóc sức khỏe vị thành niên, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản Thanh Hóa, cho biết: “Mặc dù hiện nay có nhiều phương pháp phá thai an toàn nhưng bất kỳ phương pháp nào cũng tiềm ẩn nguy cơ gây biến chứng. Thai càng to, rủi ro và tai biến càng lớn. Nhưng khi chúng tôi từ chối, sản phụ có thể sẽ tìm ra các cơ sở phá thai khác để giải quyết”.

Đề cập đến việc hiện nay nhiều phòng khám sản khoa cũng như các cơ sở phá thai tư nhân mọc lên như nấm với các chiêu trò quảng cáo, thu hút như “phá thai công nghệ cao”, “phá thai không đau”…, các bác sĩ tại Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản Thanh Hóa, nhận định: Chị em cần thật sự cẩn trọng với những chiêu trò “câu khách” của các phòng khám. Bởi lẽ, Trung tâm đã phải tiếp nhận nhiều trường hợp sản phụ gặp các tai biến sản khoa, như: Nhiễm khuẩn, rách hoặc thủng tử cung; sót rau; băng huyết nhiều dẫn đến tử vong… khi phá thai ngoại khoa. Còn với phá thai nội khoa (dùng thuốc), các rủi ro thường gặp là dị ứng thuốc, đau bụng, ra máu … dẫn đến vô sinh sau này. Trong số đó, nhiều người diễn biến nặng và không qua khỏi.

Theo bác sĩ Nguyệt, để tránh những tai biến có thể xảy ra với thai phụ, các điểm phòng khám cũng như các cơ sở y tế tổ chức làm kế hoạch hóa gia đình nên làm đúng quy trình trước khi nạo hút thai cho thai phụ. Cụ thể là thai phụ phải được tư vấn quy trình, thủ tục, được khám nội, khám ngoại, kiểm tra vết mổ cũ, tư vấn về quy trình thực hiện ca nạo/hút thai, các triệu chứng bình thường và các biến chứng, sau nạo/hút về vệ sinh như thế nào, đặc biệt nên tư vấn kỹ các biện pháp ngừa thai sau đó. Bên cạnh đó, bản thân các sản phụ nên đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế được cấp phép hoạt động để được khám và tư vấn phương pháp đình chỉ thai an toàn, phù hợp với thể trạng từng người, không nên lựa chọn các cơ sở “chui” để tránh rước họa vào người.

30 năm làm công tác sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình, bác sĩ Nguyệt đã chứng kiến không ít những câu chuyện đau lòng: Nhiều bé gái mới 15 tuổi đã mang bầu. Khi bố mẹ phát hiện, các em bị ép đưa đi phá. Khi đến viện, các em không hợp tác, nhiều bé khóc do sợ đau. Đặc biệt, nhiều em khóc vì muốn giữ lại đứa con, bố mẹ phải đưa về, nhưng ngày hôm sau, họ lại đưa con đến, bắt con phá thai bằng mọi giá. Thậm chí, có những cháu đang là học sinh, khi phát hiện mang thai đã tự mua thuốc kích thích chuyển dạ theo hướng dẫn trên mạng để phá. Thấy máu chảy lại cứ nghĩ đó là thai đang ra nhưng thực tế bị băng huyết ồ ạt. Hay có những nữ sinh đã khóc thét khi chứng kiến cảnh hài nhi 19-20 tuần tuổi vẫn còn cựa quậy một lúc rồi mới nằm im sau khi được kích thích đẻ non.

Đồng cảm với chuyện nghề của bác sĩ Nguyệt, Tiến sỹ - Bác sỹ Trần Tuấn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo phát triển cộng đồng, kể: Trong quá trình làm nghề, tôi gặp không ít trường hợp trẻ 13-15 tuổi được bác sĩ thông báo có thai nhưng cha mẹ nhất quyết phủ nhận, thậm chí còn mắng chửi lại bác sĩ. Họ cho rằng, con của họ rất ngoan, không có chuyện mang thai, bác sĩ bảo con họ có thai là bịa đặt. Từ câu chuyện này, tôi cho rằng, cha mẹ, giáo viên không dạy con trẻ về tình dục là một sai lầm.

Ông lý giải, hiện nay gia đình vẫn giáo dục theo kiểu ngăn cấm, nhà trường dạy dỗ cầm chừng, chỉ dừng ở “cấu tạo bộ phận”, trong khi hình ảnh, thông tin nhạy cảm về tình dục nở rộ trên các kênh thông tin, đặc biệt là Internet, kích thích sự tò mò và ham muốn của bạn trẻ. Do sợ bị lộ, bị dèm pha, các em dấm dúi yêu đương, không chủ động trong chuyện phòng tránh thai. Nam không có bao cao su trong túi, nữ cũng không dám uống thuốc tránh thai…Vì thế, các em cứ lặp lại sai lầm “yêu đương hồn nhiên, phá thai dại dột”.

Hiện nay có rất nhiều phương pháp tránh thai, như: Bao cao su, thuốc tránh thai, vòng tránh thai… nhưng phương pháp tránh thai an toàn và phù hợp nhất ở lứa tuổi vị thành niên là sử dụng bao cao su. Chúng không chỉ ngăn ngừa việc có thai ngoài ý muốn mà còn giúp tránh các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.

Xã hội hiện đại kéo theo nhiều hệ lụy, trong đó có việc quan hệ tình dục sớm ở tuổi vị thành niên. Chính vì vậy, các bậc cha mẹ cần trang bị sẵn những kiến thức cần thiết nhất cho con. Điều này không phải là vẽ đường cho hươu chạy. Đó là việc giúp con đi đúng đường, tránh những điều không hay có thể xảy ra. Chính tâm lý e dè, né tránh đang khiến tình trạng nạo phá thai tăng cao. Bố mẹ hiện đại càng cần phải nhìn nhận vấn đề thực tế này.