Nhiều nguy cơ mất an toàn lao động trong sản xuất nông nghiệp

Mô hình trồng rau an toàn tại xã Đông Tiến (Đông Sơn).

Cùng với sự phát triển của khoa học - công nghệ, việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp đã góp phần mang lại năng suất cao, tăng thu nhập cho người nông dân. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ hiện đại một cách thiếu khoa học đã khiến một bộ phận nông dân phải đối mặt với những rủi ro về an toàn lao động (ATLĐ).

Tai nạn do chủ quan

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh, điều kiện lao động của bà con nông dân đã được cải thiện đáng kể song do thường xuyên tiếp xúc với thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), vận hành máy móc, nông cụ nhưng do thiếu hiểu biết chưa tập huấn kỹ lưỡng nên nguy cơ mất ATLĐ còn cao... Điều đáng nói, ATLĐ trong sản xuất nông nghiệp vẫn chưa được phần đông người nông dân quan tâm. Hậu quả là hàng trăm vụ tai nạn lao động (TNLĐ) đáng tiếc đã xảy ra khi người nông dân vận hành máy tuốt lúa, máy xát gạo, máy làm đất; bị thương do giẫm phải vật sắc nhọn, trâu, bò húc; ngã khi thu hoạch cây ăn quả; nhiễm độc bước đầu do sử dụng thuốc BVTV không đúng cách... và tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật lâu dài.

Vừa qua, trong khi làm đồng, chị Nguyễn Thị Hợp, ở thôn 3, xã Thọ Hải (Thọ Xuân) bị mảnh chai thuốc trừ sâu đâm thủng bàn chân phải đến cơ sở y tế tiêm phòng uốn ván, điều trị bằng kháng sinh dài ngày. Chị Hợp cho biết: “Mảnh vỡ nằm khuất trong bụi cỏ, không nhìn rõ nên tôi giẫm phải. Do không đi ủng nên vết thương khá sâu, mất nhiều máu. Từ đó, mỗi lần ra đồng tôi luôn thấy không an toàn”. Tương tự trường hợp của chị Hợp, ông Lê Văn Thăng ở xã Thạch Lâm (Thạch Thành) bị TNLĐ do sơ suất. Dịp thu hoạch lúa vừa rồi, đang tuốt lúa thì trời đổ mưa, ông vội cào, xúc thóc. Mưa tạnh, ông vận hành tiếp máy tuốt, không ngờ bị điện giật do cuộn dây bị hở, ngấm nước, rò điện. Rất may có người phát hiện kịp thời cứu ông thoát nạn. Tuy nhiên, da bàn tay bị hoại tử khiến ông phải điều trị hơn một tháng tại Bệnh viện Đa khoa Thạch Thành. Đến nay sau mấy tháng xảy ra sự việc nhưng sức khỏe ông vẫn chưa hoàn toàn bình phục.

Ngoài tai nạn do bất cẩn, nhiều người dân còn bị nhiễm độc do bỏ qua các khuyến cáo sử dụng bảo hộ lao động khi phun thuốc BVTV. Anh Nguyễn Mạnh Quang, xã Tiến Nông (Triệu Sơn) kể, mới đây bơm thuốc trừ sâu cho lúa, anh không đeo khẩu trang, mặc áo vải thường, đội mũ cối cộng với bình bơm bị rò nên thuốc ngấm vào da. Về đến nhà, khắp người mẩn đỏ, chân tay bủn rủn, choáng váng, phải nghỉ làm mất mấy ngày.

Những trường hợp nêu trên nằm trong số không ít người dân bị TNLĐ trong sản xuất nông nghiệp do chủ quan. Bên cạnh đó, việc áp dụng các biện pháp ATLĐ trong nông nghiệp bằng kinh nghiệm cũng là một nguyên nhân dẫn đến TNLĐ. Bằng kinh nghiệm của mình, anh Lê Hữu Chính, xã Hoằng Phúc (Hoằng Hóa) có thể sử dụng thành thạo máy vò lúa, ngô. Khi hỏi, anh Chính cho biết: “Trước đây, nhà tôi có máy xay xát lúa, vận hành nhiều nên quen. Gia đình tôi mua máy tuốt lúa để phục vụ thu hoạch mùa vụ đã được một thời gian. Sau khi mua máy, chỉ cần nhìn người ta làm là tôi biết cách, nên đưa ra đồng sử dụng luôn”. Còn anh Nguyễn Huy Hoạt, xã Cẩm Vân (Cẩm Thủy), cho biết: “Sau khi đầu tư trên 700 triệu đồng mua máy gặt đập liên hoàn, tôi chỉ cần 1 người đi học lái máy bài bản, còn phụ máy, nếu sáng dạ chỉ cần 1-2 ngày theo máy là có thể vận hành được”.

Đặc biệt, do nhận thức kém và chạy theo lợi nhuận, một số hộ nông dân sẵn sàng lạm dụng thuốc BVTV, không tuân thủ thời gian cách ly cây trồng, đã làm cho tình trạng mất ATLĐ diễn ra ở mức độ nguy hiểm hơn.

Cần được quan tâm đúng mức

Điều tra về hiện trạng lưu thông và sử dụng hóa chất BVTV của cơ quan chức năng cho thấy, hơn 70% số hộ nông dân mua thuốc ở thị trường tự do và trên 90% số hộ sử dụng thuốc không có hướng dẫn và không hiểu biết về độc hại của các loại thuốc sử dụng. Đây là một trong những nguyên nhân làm gia tăng ô nhiễm môi trường và làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng, kể cả sức khỏe của chính người sử dụng thuốc.

Cũng theo đánh giá của cơ quan chức năng, nguy cơ mất ATLĐ trong sản xuất nông nghiệp hiện ở mức khá cao, chỉ đứng sau các ngành khai thác mỏ, xây dựng và hóa chất. Mặc dù tỉnh ta chưa có số liệu thống kê cụ thể về TNLĐ trong sản xuất nông nghiệp, nhưng nó xảy ra khá phổ biến và luôn tiềm ẩn nguy cơ ở mọi lúc, mọi nơi. Đơn cử như khi phun thuốc trừ sâu người lao động thường bỏ qua công tác bảo hộ như không dùng khẩu trang, găng tay, ủng bảo hộ... Nhiều trường hợp để thuốc trừ sâu ngay cạnh khu sinh hoạt của gia đình, thậm chí có những trường hợp người nông dân khi đang pha chế thuốc sâu cũng châm thuốc để hút, dùng tay lau lên mặt...

Trao đổi với chúng tôi, ông Hoàng Ngọc Trung, Trưởng Phòng Việc làm – ATLĐ (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết: Trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, đa số các hộ dân chủ yếu lao động theo hình thức hộ gia đình, cho nên khi xảy ra các vụ tai nạn, phần lớn người dân không khai báo với cơ quan chức năng. Để nâng cao nhận thức cho người dân trong vấn đề về ATLĐ, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh tổ chức một số lớp tập huấn về sử dụng máy móc trong nông nghiệp cho các hội viên nông dân; đồng thời thường xuyên tuyên truyền về vấn đề an toàn vệ sinh lao động tới đông đảo bà con nông dân. Tuy nhiên, hiệu quả mang lại vẫn chưa cao do các hoạt động trên mới chỉ được tổ chức ở quy mô nhỏ lẻ và phần lớn người dân không quan tâm thực hiện.

Để hạn chế TNLĐ trong lĩnh vực nông nghiệp, ngoài việc nâng cao nhận thức cho người nông dân, các cơ quan, ban, ngành cần xây dựng và bổ sung, hoàn thiện các chính sách pháp luật về ATLĐ trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; tăng cường quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này thông qua việc tổ chức tuyên truyền, tập huấn sử dụng máy móc trang thiết bị; tổ chức, thanh tra, kiểm tra an toàn vệ sinh lao động đối với nông nghiệp, nông dân nhằm hạn chế thấp nhất mức độ rủi ro trong lao động, sản xuất. Về lâu dài, Nhà nước cần triển khai những biện pháp đồng bộ trong nghiên cứu, xây dựng hệ thống pháp luật, lực lượng cán bộ chuyên môn đủ để hướng dẫn nông dân thực hiện những biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động trong sản xuất.

Trần Hằng