Nhà Xuất bản Thanh Hóa - 40 năm thành lập và phát triển

Cách đây tròn 40 năm (18-1-1979 – 18-1-2019), Nhà xuất bản (NXB) Thanh Hóa được thành lập, trực thuộc UBND tỉnh. NXB Thanh Hóa có chức năng, nhiệm vụ: Xuất bản sách chính trị bao gồm các văn kiện của Tỉnh ủy, sách hướng dẫn thực hiện các chủ trương, chính sách quan trọng của đảng bộ và chính quyền địa phương; sách hướng dẫn công tác quản lý, sách kỹ thuật và nghiệp vụ phục vụ yêu cầu sản xuất và đời sống, phục vụ nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới; các sáng tác văn học nghệ thuật và công trình sưu tầm, truyền thống yêu nước và cách mạng, công trình văn học tiêu biểu; sách giới thiệu lịch sử đất nước, con người địa phương, sách và văn hóa phẩm phục vụ sinh hoạt văn hóa và công tác tham quan du lịch; sách và văn hóa phẩm phục vụ cho thiếu niên và nhi đồng các loại lịch blốc, lịch tờ... phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh, đồng thời phục vụ tốt nhu cầu của bạn đọc trong và ngoài tỉnh.

Ông Hoàng Văn Tú, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH MTV Nhà Xuất bản Thanh Hóa (người đứng thứ 3 từ phải sang) đại diện Nhà Xuất bản Thanh Hóa nhận Giải thưởng sách hay Việt Nam năm 2016, tác phẩm “Tuyển tập sưu tầm, nghiên cứu văn hóa dân gian Thanh Hóa” của nhà nghiên cứu Hoàng Anh Nhân.

Với đội ngũ cán bộ, nhân viên được tỉnh điều về từ Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy, Ty Văn hóa, Hội Văn học nghệ thuật và các ngành khác tập hợp lại, dưới sự lãnh đạo của ban chi ủy lâm thời, ban giám đốc, các phòng của NXB được thành lập như: Phòng biên tập, Phòng trị sự xuất bản, Phòng Tổ chức hành chính quản trị, với biên chế được giao 31 người. Ban đầu có 29 cán bộ, nhân viên, vừa lo nơi làm việc, tổ chức bộ máy quản lý điều hành, vừa bắt tay vào hoạt động tập trung khai thác đề tài xuất bản. Từ năm đầu thành lập, NXB Thanh Hóa đã kịp thời cho ra đời những tác phẩm như: “Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ X”, “Kỹ thuật nuôi bèo hoa dâu”, “Những bài thuốc nam và châm cứu”, “Biển và sức khỏe”, “Những người có mặt hôm nay (truyện ký)”, “Vươn tới cao trào”... đánh dấu chặng đường đầu tiên hoạt động của NXB Thanh Hóa. Từ buổi đầu hoạt động theo mô hình sự nghiệp có thu, toàn thể cán bộ, đảng viên, nhân viên trong đơn vị đã khắc phục những khó khăn về trụ sở làm việc, thiếu thốn về cuộc sống để vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong năm đầu thành lập, NXB Thanh Hóa đã xuất bản được 8 đầu sách với số lượng 47.800 bản sách. Các năm tiếp theo, NXB Thanh Hóa đã cho ra đời nhiều cuốn sách và văn hóa phẩm, năm sau tăng hơn năm trước, chất lượng từng bước được nâng lên đáp ứng nhu cầu tuyên truyền, giáo dục của đảng bộ và chính quyền trong tỉnh. Từ năm 1979 đến 1992, NXB Thanh Hóa đã xuất bản được 369 đầu sách các loại với số lượng 3.462.052 bản, 72 mẫu văn hóa phẩm các loại với số lượng 3.470.195 bản. Số sách xuất bản đã đảm bảo cân đối các mảng đề tài về chính trị, văn hóa, xã hội với các mảng sách khoa học - kỹ thuật, sách thiếu nhi và sách văn học - nghệ thuật... Nhiều đầu sách được bạn đọc đón nhận, trong đó có nhiều cuốn sách được tặng giải thưởng như: “Tục ngữ, ca dao, vè Thanh Hóa”, “Khăm Panh” của nhiều tác giả được Bộ Văn hóa tặng bằng chứng nhận về sách đẹp, sách hay; “Có một mùa hè” tiểu thuyết cho thiếu nhi, của nhà văn Đặng Ái, xuất bản 1985 được Hội Nhà văn Việt Nam trao giải thưởng năm 1986; “Con sáo nâu” tập truyện thiếu nhi của Nguyễn Ngọc Quế, xuất bản 1986 được Hội Nhà văn Việt Nam trao giải thưởng năm 1987; “Con mắt thức” tập thơ của Mai Ngọc Thanh, xuất bản năm 1984 được UBND tỉnh trao Giải thưởng Lê Thánh tông năm 1985; “Hàm Rồng những ngày ấy” (2 tập) ký sự, tác giả Lê Xuân Giang và Từ Nguyên Tĩnh, xuất bản 1984 được UBND tỉnh trao giải thưởng Lê Thánh tông Thanh Hóa 1985... Hầu hết số sách trên được Công ty Phát hành Sách Thanh Hóa, công ty phát hành sách các tỉnh khác đảm nhận phân phối bán cho độc giả trong và ngoài tỉnh.

Từ năm 1993 đến năm 2009, NXB Thanh Hóa chuyển sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp Nhà nước. Với số vốn hơn 100 triệu đồng, trụ sở làm việc xuống cấp nghiêm trọng, phương tiện, trang thiết bị nghèo nàn và lạc hậu, đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm dần dần nghỉ chế độ, các thế hệ cán bộ, nhân viên NXB Thanh Hóa đã nỗ lực phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, từng bước thích nghi với cơ chế quản lý mới - cơ chế quản lý doanh nghiệp - tiếp cận với thị trường trong và ngoài tỉnh, liên doanh liên kết xuất bản với các đối tác trong và ngoài tỉnh, các nhà sách tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Dù khó khăn, NXB Thanh Hóa đã bám sát đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, XIII, XIV, XV, XVI và nhiệm vụ chính trị của tỉnh để xây dựng kế hoạch xuất bản, khai thác đề tài, tổ chức bản thảo... nhằm tăng cường xuất bản các loại sách chính trị, lịch sử của các ngành, các địa phương trong tỉnh, sách văn hóa, khoa học - kỹ thuật, thiếu niên nhi đồng... Do đó số lượng sách về đề tài của địa phương ngày càng tăng, đáp ứng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử, phổ biến kiến thức khoa học - kỹ thuật của tỉnh. Chất lượng nội dung, hình thức các loại sách và văn hóa phẩm ngày càng cao, như các ấn phẩm: Lịch sử Đảng bộ huyện Cẩm Thủy, huyện Quan Hóa, Quá trình đổi mới nông nghiệp và nông thôn Thanh Hóa, Thanh niên xung phong Thanh Hóa, câu lạc bộ những người sản xuất giỏi, Lặng lẽ anh hùng, Hoằng Lộc - Đất hiếu học, Thanh Hóa thiên nhiên và con người, Danh sĩ Thanh Hóa và việc học thời xưa, Đất và người Quảng Xương, Truyện cổ các dân tộc Thanh Hóa... Hàng loạt cuốn sách ra đời đã kịp thời phục vụ các kỳ Đại hội Đảng và các lễ Kỷ niệm 120 năm Khởi nghĩa Ba Đình, 100 năm du lịch Sầm Sơn, Lễ hội Lam Kinh... như: Những tổ chức cơ sở đảng tiêu biểu điển hình xuất bản năm 2005; Những gương sáng tiêu biểu trong sự nghiệp đổi mới; Cờ nghĩa Ba Đình (tiểu thuyết); Khởi nghĩa Ba Đình; Thơ Thanh Hóa thế kỷ XX; Kho vàng Sầm Sơn, Danh nhân Thanh Hóa tập 1, 2, 3, 4, 5; Những thắng tích xứ Thanh tập 1, 2, 3; Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân Thanh Hóa - Thanh Hóa làm theo lời Người; Lê Lợi con người và sự nghiệp... và hàng chục cuốn sách lịch sử đảng bộ xã, phường, ngành, nhiều cuốn sách được bạn đọc đón nhận, yêu thích và đánh giá cao, góp phần hình thành nhân cách, giáo dục truyền thống hào hùng vẻ vang của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh, được bạn đọc nhiệt tình hoan nghênh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, UBND tỉnh tặng Bằng khen.

Thời gian này, NXB Thanh Hóa đã đẩy mạnh công tác tiêu thụ, giới thiệu sản phẩm, hàng ngàn bản sách và hàng vạn bản văn hóa phẩm của đơn vị đã đến các vùng sâu, vùng xa, từng bước đáp ứng nhu cầu của bạn đọc trong và ngoài tỉnh.

Từ năm 2010, NXB Thanh Hóa lại tiếp tục có bước chuyển mình sang hoạt động theo mô hình công ty TNHH một thành viên 100% vốn Nhà nước. Số vốn ít, cơ sở vật chất không đảm bảo, số cán bộ, nhân viên giảm dần do nghỉ chế độ và chuyển công tác, sức mua của bạn đọc giảm sút do giá sách tăng cao, các phương tiện nghe nhìn, các thiết bị kỹ thuật số, mạng internet phát triển nhanh đã tác động không nhỏ đến nhu cầu của bạn đọc, trong khi đó cơ chế, chính sách cho hoạt động xuất bản như: Vốn, thuế, cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị, mô hình công ty TNHH một thành viên 100% vốn Nhà nước không phù hợp với NXB Thanh Hóa, bởi đây là NXB tổng hợp, phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương. Từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan đã dẫn đến kết quả sản xuất, kinh doanh của NXB từ năm 2010 đến năm 2013 liên tục bị thua lỗ.

Nỗ lực vượt qua những khó khăn chồng chất, từ năm 2014 đến nay, NXB Thanh Hóa đã liên tục phấn đấu hoạt động không ngừng để có lợi nhuận và tăng trưởng, đảm bảo đời sống của cán bộ, công nhân viên, đáp ứng nhiệm vụ chính trị của tỉnh giao và nhu cầu của bạn đọc gần xa. Đồng thời, vừa đảm bảo về nội dung vừa tổ chức xuất bản, mở rộng hợp tác, nâng cao số lượng sách tự xuất bản. Trong những năm qua, nhiều đầu sách hay, sách đẹp được giải thưởng của Trung ương và địa phương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa tặng giải thưởng sách đẹp, sách hay, Bằng khen và đánh giá cao, như: Bác Hồ với thiên nhiên và con người xứ Thanh; Tỉnh Thanh Hóa; Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa tập 1, 2, 3; Sự tích cây Chu Đồng; Hòn Ngọc Hàm Rồng; Lịch sử ngành nông nghiệp, ngành thủy lợi Thanh Hóa (1945 - 2015); Văn bia Thanh Hóa (tập 1, tập 2, tập 3); Thần tích - Thần sắc Thanh Hóa (tập 1, tập 2); Địa chí huyện Quan Sơn, Thường Xuân; “Bác Hồ với nhân dân Thanh Hóa - Thanh Hóa làm theo lời Bác”; Những chiến sĩ cách mạng trung kiên tỉnh Thanh Hóa - tập 2; Tuyển tập sưu tầm, nghiên cứu văn hóa dân gian Thanh Hóa; Văn hóa Dân gian Mường Thanh Hóa; Chùa xứ Thanh (4 tập); Văn bia Phật giáo Thanh Hóa; Chư Tử mưu lược tung hoành; sách hướng dẫn sinh đẻ có kế hoạch; sách hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt, bảo vệ tài nguyên rừng, biển, khai thác tiềm năng của đất... Các sách về mảng đề tài khoa học - kỹ thuật - công nghệ, sách tham khảo... Đặc biệt, hướng tới Kỷ niệm 990 năm “Danh xưng Thanh Hóa (1029 - 2019), NXB Thanh Hóa đã kịp thời xuất bản cuốn sách “Danh xưng Thanh Hóa”; “Tổng trấn Thanh Hóa Lý Thường Kiệt (1082 - 1101); Tuyển tập truyền thuyết Thanh Hóa; Những bút tích Hán - Nôm hiện còn ở các hang động vách núi xứ Thanh và nhiều cuốn sách khác để phục vụ sự kiện trọng đại của tỉnh.

Ông Hoàng Văn Tú, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH một thành viên NXB Thanh Hóa cho biết: Qua 40 năm thành lập và phát triển (1979 - 2019), NXB Thanh Hóa đã xuất bản được 8.573 đầu sách với 24 triệu bản in; 2.604 mẫu văn hóa phẩm với 36 triệu bản in. Đến nay đơn vị đã hợp tác liên kết xuất bản với hơn 100 đối tác trong và ngoài tỉnh, cho ra đời những tên sách có giá trị, những bản sách đẹp, sách hay đi khắp mọi miền đất nước và ra cả nước ngoài. Có được thành quả ấy là sự quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện của Ban Tuyên giáo Trung ương; Bộ Thông tin và Truyền thông; Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh; các sở, ban, ngành trong tỉnh và sự phấn đấu liên tục của các thế hệ cán bộ, nhân viên NXB Thanh Hóa. 40 năm vượt qua bao gian khó, đứng trước những thử thách khắc nghiệt của nền kinh tế thị trường, nhiều áp lực và khó khăn lớn về khai thác bản thảo, tổ chức sản xuất, kinh doanh xuất bản phẩm, sự cạnh tranh quyết liệt trong hoạt động xuất bản, điều kiện việc làm và đời sống của cán bộ, nhân viên, về đội ngũ cán bộ quản lý và nguồn kế cận cho tương lai..., song có thể tự hào khẳng định NXB Thanh Hóa đã không ngừng phát triển, ra sức vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh Hóa đã gửi trao.

Bài và ảnh: Nguyễn Ngọc