Người thắp sáng văn hóa đọc ở quê nghèo

Sẽ luôn có nhiều người yêu quý, nặng lòng với sách. Họ thể hiện đam mê, tình yêu với sách bằng nhiều cách khác nhau, người viết sách, người sưu tầm sách... Và với ông Hà Duyên Sơn, tình yêu với sách của ông được minh chứng bằng việc xây dựng một thư viện miễn phí mang tên ông nội của ông là cụ Hà Duyên Đạt - người chiến sĩ cách mạng trung kiên đã được ghi danh trong sử sách.

Thư viện Hà Duyên Đạt là không gian để nhiều bạn đọc ở các lứa tuổi đến đọc sách, nghiên cứu và trao đổi thông tin.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống hiếu học thuộc xã Xuân Lai (Thọ Xuân), ngay từ bé, ông Hà Duyên Sơn đã là người đam mê đọc sách. Khi bước sang độ tuổi “lục thập hoa giáp”, dù mắt đã kém nhiều phần nhưng cái thú đọc sách trong ông vẫn không hề giảm. Không những vậy, ông còn muốn chia sẻ niềm đam mê ấy với những người xung quanh. Thế nhưng, như lời ông nói: “Ở cái vùng nông thôn thuần túy này, từ các cháu thiếu nhi đến những người lớn tuổi, dù rất muốn đọc sách nhưng không có nhiều điều kiện để mua và tiếp cận với đa dạng các loại sách”. Cho nên, ước muốn xây dựng một thư viện cộng đồng, trước hết là để giáo dục truyền thống gia đình, tiếp theo là để góp phần xây dựng và phát triển văn hóa đọc trên quê hương mình vẫn đau đáu trong ông.

Sau gần 40 năm gắn bó với nghề giáo, năm 2012, ông Hà Duyên Sơn về nghỉ hưu. Thời gian này, ông đã cùng vợ bàn bạc và dùng toàn bộ số tiền sau nhiều năm tích cóp để mua sách, giá đựng sách, bàn ghế cùng một số vật dụng chuyên dụng khác. Sau đó, ông dùng chính ngôi nhà hai vợ chồng đang ở để xây dựng thư viện miễn phí mang tên ông nội của ông là cụ Hà Duyên Đạt - người chiến sĩ cách mạng trung kiên ở làng Canh Hoạch, tổng Phú Hà, phủ Thọ Xuân xưa (nay là xã Xuân Lai, huyện Thọ Xuân).

Thư viện bắt đầu đi vào hoạt động chỉ với nguồn sách ít ỏi, nhưng được sự đóng góp của các con, cháu hiện đang sinh sống, học tập, làm việc ở trong nước và nước ngoài; sự hỗ trợ của các cá nhân và tập thể, như: Ông Phạm Thế Khang, Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam; Thư viện tỉnh Thanh Hóa, Thư viện Tạ Quang Bửu (Trường Đại học Bách khoa Hà Nội), Thư viện Quốc gia Việt Nam, Công ty CP Văn hóa Giáo dục Long Minh (Hà Nội)... nên số lượng sách tại đây tăng nhanh theo thời gian. Hiện nay, thư viện có trên 2.700 đầu sách, với trên 8.000 cuốn (chưa kể báo, tạp chí) ở nhiều loại sách, như: Sách pháp luật, chính trị, văn học, lịch sử, y học, sách liên quan đến kỹ thuật, chăn nuôi, trồng trọt, sách tham khảo, tài liệu phục vụ chuyên đề: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, các tập truyện dành cho lứa tuổi thanh, thiếu niên... Để phát huy việc sử dụng và bảo vệ sách, tất cả sách được ông Sơn đóng dấu của thư viện; sách được chia thành các loại chi tiết, sắp xếp lên giá một cách khoa học. Để dễ quản lý, tránh mất mát, ông đã cẩn thận ghi chép tên sách, người mượn, ngày mượn và trả sách vào sổ theo dõi như hình thức phục vụ bạn đọc của một thư viện hiện nay.

Không chỉ chăm sóc cho những tủ sách của mình, ông Hà Duyên Sơn còn tư vấn, giới thiệu những cuốn sách hay, nên đọc để phù hợp với lứa tuổi, trình độ mỗi “vị khách” khi đến với thư viện. “Có đọc sách thì các cháu mới có vốn kiến thức thực, nhất là các cháu ở lứa tuổi học sinh, sinh viên. Khi còn trẻ, các cháu có sức khỏe, trí tuệ còn minh mẫn, tư duy tốt thì nên đọc nhiều sách. Có như vậy, các cháu mới mở rộng được kiến thức của bản thân để áp dụng vào học tập, làm việc cũng như thực tiễn đời sống thường ngày”. Những lời chia sẻ chân thành đó đã giúp chúng tôi cảm nhận được sự tâm huyết của ông trong việc đưa sách đến gần hơn với bạn đọc. Với ông Sơn, sách là cánh cửa dẫn tâm hồn con người “đến những miền tươi đẹp” và giá trị mang lại từ việc xây dựng thư viện sách của gia đình ông là không thể đong đếm. Mỗi cuốn sách là mỗi câu chuyện, mỗi đề tài, mỗi lĩnh vực phản ánh cuộc sống với muôn màu sắc, đó cũng chính là kho tri thức đồ sộ để trau dồi vốn hiểu biết của con người về thế giới xung quanh.

7 năm qua, kể từ ngày thư viện Hà Duyên Đạt được thành lập, ở miền quê nghèo Xuân Lai, các cháu nhỏ có chỗ vui chơi, học tập sau mỗi giờ tan học; người dân có một nơi để đọc sách trong khoảng thời gian nhàn rỗi; các cụ già có không gian để hàn huyên, chia sẻ những thông tin bổ ích. Đến nay, thư viện có trên 500 bạn đọc ở mọi lứa tuổi được cấp thẻ thường xuyên. Tiếng lành đồn xa nên bạn đọc đến với thư viện sách của gia đình ông Sơn không chỉ là người dân trong xã mà còn có bạn đọc đến từ các xã lân cận, như: Xuân Minh, Thọ Trường, Xuân Lập, Xuân Yên, Phú Yên, thị trấn Thọ Xuân... Bình quân mỗi ngày có từ 30 đến 50 lượt bạn đọc đến đọc và mượn sách, trong kỳ nghỉ hè có ngày lên tới 90 lượt bạn đọc.

Những năm qua, để thư viện hoạt động hiệu quả và thu hút nhiều lượt bạn đọc hơn, ông Hà Duyên Sơn đã kết hợp với đoàn xã Xuân Lai tổ chức nhiều hoạt động bổ ích, như: Sinh hoạt chuyên đề nhân các ngày diễn ra sự kiện trọng đại của tỉnh, của đất nước; đưa sách về tận nhà văn hóa các thôn để nhiều người có cơ hội được đọc sách; cung cấp tài liệu và hướng dẫn cho học sinh Trường Tiểu học xã Xuân Lai tham gia cuộc thi “Chúng em kể chuyện về Bác Hồ”; cung cấp tài liệu cho các cựu chiến binh tham gia cuộc thi tìm hiểu về “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam” do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức. Vào ngày 2-9 hằng năm tổ chức hội nghị bạn đọc nhằm biểu dương và phát phần thưởng cho những bạn đọc tích cực, tặng quà và sách giáo khoa cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Đồng thời, mỗi năm, với nguồn tài trợ, đóng góp của các thành viên trong gia đình, ông Sơn đã dành khoảng 15 triệu đồng để mua bổ sung sách mới. Ông Sơn cũng như những người con của gia đình rất tự hào khi năm 2016, thư viện Hà Duyên Đạt đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen vì đã có nhiều thành tích trong công tác thư viện giai đoạn 2011 – 2015. Bà Lê Thị Quý, một bạn đọc thường xuyên của thư viện chia sẻ: “Thư viện Hà Duyên Đạt có nhiều cuốn sách quý và nhờ ông Hà Duyên Sơn, người dân quê tôi thêm yêu quý sách, ham đọc sách hơn. Việc làm của ông đã góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và nhân rộng những giá trị kiến thức vô giá cũng như gìn giữ văn hóa đọc”.

Tưởng chừng đó chỉ là câu chuyện nhỏ ở một làng quê nghèo bên bờ sông Chu. Nhưng thực sự, đó không phải là việc đơn giản khi mà văn hóa đọc đang ngày càng bị mai một, người ta đang bỏ dần thói quen đọc sách, báo hay thói quen đến thư viện..., thay vào đó là sự lên ngôi của các phương tiện truyền thông, điện tử và các trang mạng online. Do vậy, việc mở thư viện phục vụ bạn đọc miễn phí của ông Hà Duyên Sơn là việc làm mang đậm tính nhân văn, góp phần thắp sáng văn hóa đọc ở quê nghèo, xây dựng xã hội học tập. Ông cũng như những cuốn sách được xếp ngay ngắn trong ngôi nhà ấy rất đáng được nâng niu, trân trọng.