Hiệu quả từ giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm đến giảm nghèo bền vững ở huyện Quan Hóa

Công tác giáo dục nghề nghiệp (GDNN) luôn được huyện Quan Hóa quan tâm, coi đây là một giải pháp nhằm trang bị kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động, để người lao động có cơ hội tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm ổn định, nâng cao năng suất lao động, thu nhập, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp, dịch vụ, góp phần đạt mục tiêu giảm nghèo nhanh, bền vững, xây dựng nông thôn mới.

Nghề dệt thổ cẩm của phụ nữ bản Khó (thị trấn Hồi Xuân) tạo việc làm, thu nhập ổn định cho nhiều lao động.

Từ khi có Quyết định 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” và sau khi Luật GDNN năm 2004 được ban hành, với sự quan tâm của Nhà nước, sự tham gia vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân, tình hình lao động - việc làm những năm gần đây trên địa bàn huyện Quan Hóa đã có nhiều chuyển biến tích cực. Về GDNN, từ năm 2010 đến 2019 đã đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp nghề cho 454 người, đạt 76% kế hoạch; đào tạo sơ cấp được 385 người, đạt 56% kế hoạch; đào tạo dưới 3 tháng với tổng số lao động được đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn là 5.720 người, đạt 75% kế hoạch, góp phần đưa tỷ lệ lao động qua đào tạo ước đạt 48,5% vào cuối năm 2019, trong đó lao động qua đào tạo nghề đạt 27%. Về tạo việc làm, mỗi năm tạo việc làm mới cho từ 700 đến 800 lao động, tỷ lệ lao động có việc làm qua đào tạo đạt trên 90%. Đào tạo nghề, tạo việc làm cho người lao động đã góp phần nâng cao trình độ, thu nhập cho người dân và giảm nghèo hiệu quả. Bình quân mỗi năm huyện Quan Hóa giảm trên 6,2% hộ nghèo với xu hướng ngày càng bền vững hơn; thu nhập bình quân đầu người năm sau luôn cao hơn năm trước. Nếu năm 2010 đạt 5,99 triệu đồng thì đến cuối năm 2019 ước đạt 27,83 triệu đồng.

Hồi Xuân trước đây là xã đặc biệt khó khăn, thuộc Chương trình 135 (nay sáp nhập vào thị trấn Hồi Xuân), cư dân trong vùng phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí không đồng đều dẫn đến chất lượng nguồn nhân lực thấp. Đáng chú ý, lao động nông thôn chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, hầu hết chưa qua đào tạo. Thực hiện chủ trương của Nhà nước về GDNN, tạo việc làm và chỉ đạo của UBND huyện Quan Hóa, Hồi Xuân đã tiến hành rà soát nhu cầu học nghề của người lao động và nhu cầu của thị trường lao động. Đẩy mạnh công tác tư vấn, hướng nghiệp, đào tạo nghề. Tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý nghĩa của GDNN. Mở các lớp dạy nghề ngắn hạn cho người lao động như nghề đan lát, thêu ren, nuôi cá nước ngọt; các lớp tập huấn về kỹ thuật chăm sóc cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất. Khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn đào tạo nghề cho người lao động và người lao động chủ động học nghề phù hợp với điều kiện nhu cầu thực tế... Nhờ đó tỷ lệ lao động qua đào tạo dần được nâng lên. Số lao động làm việc tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp trên địa bàn huyện và làm việc tại các khu công nghiệp ngày càng nhiều. Tại các bản, người lao động sau khi được đào tạo, tập huấn kỹ thuật đã áp dụng vào sản xuất, chăn nuôi. Hiện mô hình nuôi dê, nuôi cá nước ngọt trên địa bàn đang mang lại hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập cho người lao động. Chi hội phụ nữ bản Khó đã tổ chức dạy nghề dệt thổ cẩm và thành lập được tổ dệt với 16 lao động tham gia sản xuất sản phẩm bán ra thị trường, mang lại thu nhập trung bình 4 triệu đồng/người/tháng.

Ông Nguyễn Văn Do, Trưởng Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội huyện Quan Hóa, cho biết: Không riêng gì Hồi Xuân, nhìn chung công tác GDNN trên địa bàn huyện thời gian qua thực hiện tương đối hiệu quả, đào tạo đã gắn với việc làm, thu nhập ổn định. Số lao động được đào tạo cao đẳng, trung cấp, sơ cấp nghề đều được bố trí việc làm ở cấp xã và thôn, bản. Một số xã có người đi xuất khẩu lao động đã tìm được việc làm ngoài huyện hoặc mở các cơ sở sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm cho nhiều lao động. Đối với số lao động nông thôn được học nghề lĩnh vực nông nghiệp đã nâng cao năng lực cũng như trình độ chuyên môn phục vụ trực tiếp cho việc chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, bảo đảm tăng năng suất cây trồng và hiệu quả trong chăn nuôi, sản xuất. Số lao động được học nghề phi nông nghiệp đã tận dụng thời gian nhàn rỗi làm sản phẩm theo hình thức doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, tăng thêm thu nhập, từng bước nâng cao nhận thức, năng lực, trình độ cho người lao động.

Tuy đã đạt được một số kết quả nhất định. Song trên địa bàn huyện vẫn còn một số xã chưa thực sự quan tâm đến công tác GDNN; chưa huy động được sức mạnh của các đoàn thể chính trị – xã hội. Người lao động chưa hiểu hết và nắm được các chủ trương, chính sách của Nhà nước về GDNN, tạo việc làm gắn với công tác giảm nghèo, phần lớn số lao động học nghề dưới 3 tháng xong chỉ duy trì được một thời gian ngắn, không nhân rộng được mô hình. Một số trung tâm học tập cộng đồng cấp xã không hoạt động hoặc hoạt động nhưng hiệu quả thấp. Trong khi đội ngũ giáo viên dạy nghề ở trung tâm GDNN – giáo dục thường xuyên ít, năng lực hạn chế, ngành nghề đào tạo lại chưa phù hợp...

Để đạt hiệu quả cao trong công tác GDNN, thời gian tới huyện Quan Hóa tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông về GDNN; tổ chức tốt công tác đào tạo nghề nghiệp; gắn kết tuyển sinh, đào tạo với thị trường lao động, việc làm. Có chính sách hỗ trợ, kích cầu lao động sau khi học nghề. Đầu tư trang thiết bị dạy nghề cho Trung tâm GDNN – giáo dục thường xuyên huyện. Chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới. Thực hiện lồng ghép các chương trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, tranh thủ mọi nguồn lực tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để nâng cao hiệu quả trong sản xuất; nêu cao vai trò trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, huy động cả hệ thống chính trị - xã hội cùng tham gia...

Bài và ảnh: Vân Sơn