Giống lúa Nhật trên miền sơn cước Quan Sơn

Tại vùng xa xôi với núi rừng bạt ngàn, những ruộng lúa bậc thang quanh năm thiếu nước, người dân xã Sơn Điện, huyện Quan Sơn (Thanh Hóa) đang “truyền tai nhau” về một giống lúa Nhật Bản có sức sống mãnh liệt, “miễn nhiễm” với mọi loại sâu bệnh. Như để cảm ơn người đã dày công gieo giống lúa tốt trên vùng “đất khó”, người dân và chính quyền địa phương luôn có một tâm niệm phải “trồng thật tốt, làm thật sạch” theo định hướng bền vừng.

Mô hình giống lúa Nhật Bản sản xuất theo chuỗi an toàn thực phẩm ở Quan Sơn

“Đất khó nở hoa”

Quên đi cảm giác lâng lâng, bồn chồn sau chuyến xe đường dài trên những cung đường “uốn lượn, quanh co”, không còn gì tuyệt vời hơn khi được ngồi quây tròn bên bếp lửa đỏ hồng, thoảng thoảng mùi gỗ mới của chiếc nhà sàn khang trang, hương thơm nhẹ nhàng và khó cưỡng từ bát cơm nóng hổi… Đó là thứ cảm xúc được đong đầy tại bản Tân Sơn, xã Sơn Điện, huyện Quan Sơn (Thanh Hóa) và cho đến bây giờ, chúng tôi vẫn không thể nào “xóa khỏi trí nhớ”.

“Mấy khi các anh lên đây, chúng tôi không có gì để tiếp đãi ngoài cơm trắng, đĩa măng rừng và con gà “chạy bộ”. Mọi người đừng ngại, ăn thêm cơm đi, bởi vì dưới xuôi không có loại gạo Nhật Bản này đâu. Cảm ơn cán bộ Thi (ông Nguyễn Văn Thi, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Nghi Sơn và các KCN– PV) và các anh trên huyện, nhờ đó mà mọi người trong bản mới có giống lúa này để gieo, để cấy. Trước khi dùng bữa, bà con người Mường hồ hởi mời cơm chúng tôi như vậy.

Khi tôi hỏi bà con có vất vả khi trồng giống lúa Nhật Bản này không?. Ai nấy cũng cười tươi, rồi trả lời: Hơn nửa đời người gắn bó với cây lúa nước, gieo biết bao nhiêu cây mạ, nhưng chưa lúc nào nghề trồng lúa lại “khỏe” như lúc này. Đúng là hàng Nhật có khác, cây lúa có đặc điểm rất dai và cứng nên sâu bệnh hay cả chuột cũng không thể cắn phá. Hơn nữa, rất phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu Quan Sơn, nên chúng tôi không mất nhiều công sức chăm sóc hay bón phân. Vì thế mà chúng tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tiền bạc.

Đến đây, câu chuyện về giống lúa Nhật Bản bỗng dưng trở thành chủ đề chính trong bữa cơm mộc mạc của người dân bản địa.

Sau bữa cơm, theo chân người dân ra cánh đồng ruộng bát ngát, xanh mơn mởn. Nhìn từ trên cao, hình ảnh của chúng tôi thật bé nhỏ giữa 23 ha đất trồng lúa Nhật Bản, được bao bọc giữa rừng luồng bạt ngàn…Từng lớp ruộng bậc thang uốn cong theo sườn đồi, trải dài dọc bờ sông Luồng yên bình, được canh tác bởi đôi bàn tay cần cù, chịu khó của đồng bào người Mường. Phải chăng câu tục ngữ “nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” đã được trọn vẹn?.

Tay bế con nhỏ, đi chậm rãi trên con đường đất nhỏ hẹp, nhìn về 2 sào lúa xanh mơn mởn vừa cấy, anh Vi Văn Tám, Trưởng bản Tân Sơn, xã Sơn Điện bày tỏ: Các anh thấy đấy, từ khi trồng lúa Nhật con mình không phải mặc áo rách, đi chân đất như trước đây nữa, giờ cháu cũng có hộp sữa để uống, cái bánh để ăn. Giá trị dinh dưỡng của gạo Nhật cao, nên bữa cơm các anh chỉ cần ăn một nửa so với gạo ta là no đủ. Hiện tại, gạo Nhật bà con đang bán có giá 28.000đ/kg (giá gấp đôi gạo ta), vì vậy gia đình có thêm thu nhập để tu sửa nhà cửa, lo cho con cái ăn học “đến nơi, đến chốn”.

Niềm tin đặt đúng chỗ

Vụ mùa 2018, huyện Quan Sơn đã triển khai mô hình trồng giống lúa Nhật Bản tại xã Sơn Điện, với diện tích 750 m². Ngay sau khi gieo trồng, giống lúa này đã thể hiện sự phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, điều kiện canh tác nơi đây.

Ông Phạm Bá Chuyện, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp Quan Sơn chia sẻ: Quả thực việc trồng và phát triển giống lúa Nhật Bản trên địa bàn xã Sơn Điện đã thu được nhiều thành quả. Thời gian gieo trồng ngắn chỉ từ 90-100 ngày, cộng với việc cây lúa sinh trưởng và phát triển rất tốt, không bị sâu bệnh…nên 23 ha đất trồng lúa Nhật Bản không phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu. Mặc dù, có thời gian sinh trưởng ngắn, song năng suất lúa vẫn đạt mức hơn 2 tạ/sào. Hiện tại và tương lai, bà con và chính quyền địa phương luôn quan niệm phải “trồng thật tốt, trồng thật sạch” để đảm bảo cả về môi trường lẫn an toàn thực phẩm.

Trao đổi với ông Lục Hải Vân, Chủ tịch UBND xã Sơn Điện cho hay: Người đã mang giống lúa Nhật Bản về và cấp phát miễn phí cho người dân xã Sơn Điện là anh Nguyễn Văn Thi. Không thể phủ nhận những hiệu quả kinh tế mà giống lúa này mang lại trong 2 năm qua, nhờ có nó mà đời sống bà con từ nay đã bớt vất vả, bữa cơm ấm no hơn.

Tuyết Trang- Đức Duy