Bài 1: Phát triển du lịch

Huyện Thường Xuân có nhiều danh lam, thắng cảnh và điểm du lịch tâm linh gắn với di tích lịch sử nổi tiếng. Bên cạnh đó, còn có cả kho tàng văn hóa phong phú của đồng bào dân tộc Thái, Mường. Đây là điều kiện thuận lợi để huyện Thường Xuân phát triển ngành công nghiệp “không khói”.

Cảnh đẹp lòng hồ Cửa Đạt. Khắc Công

Tiềm năng phát triển du lịch tâm linh, cộng đồng

Nằm trên nền địa chất kéo dài của dãy núi Trường Sơn, hệ núi cao Tây Bắc và hệ sinh thái rừng nguyên sinh phong phú, huyện Thường Xuân được thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh quan tươi đẹp. Hiện nay, các danh lam, thắng cảnh trên địa bàn huyện còn hoang sơ, môi trường trong sạch là điều kiện thuận lợi để phát triển thành một khu du lịch sinh thái rừng quy mô lớn. Trong đó, với những nguồn tài nguyên có lợi thế như: Khu Bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Xuân Liên, nơi có diện tích rừng nguyên sinh tương đối lớn với tính đa dạng sinh học cao, có nhiều động, thực vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và thế giới; khu danh thắng hồ thủy lợi Cửa Đạt, quần thể di sản cây sa mu, pơ mu ở xã Bát Mọt. Ngoài ra, Thường Xuân còn có nhiều hang động, thác nước đẹp, nhiều di tích lịch sử nổi tiếng, như: Hang Mường, hang Tình, hang Vua, thác Mù, thác Trai Gái, Hội thề Lũng Nhai, Hòn Mài Mực, Di tích lịch sử văn hóa và danh thắng Đền thờ Cầm Bá Thước và Bà chúa Thượng ngàn (Lễ hội Cửa Đặt) mỗi năm thu hút hàng chục ngàn lượt du khách đến dâng hương, tham quan. Nhiều lễ hội văn hóa dân gian được phục dựng như lễ hội Nàng Han, lễ hội Dâng trâu tế trời (Xớ Pha), lễ hội rước Thành Hoàng làng (xã Thọ Thanh), nhiều trò chơi, trò diễn dân gian được khôi phục... và các làng nghề truyền thống cũng là một trong những thế mạnh phát triển du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó, du khách đến đây được thưởng thức những nét văn hóa bản địa, những món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, như: Cơm lam, cá nướng, canh uôi, các loại chẻo, canh đắng, gà nướng... Đặc biệt, nơi đây được thiên nhiên ưu đãi với các loại đặc sản như cá mướm, cá sứt mũi, cá lăng, lợn cỏ, gà đồi...

Vài năm trở lại đây, huyện Thường Xuân chủ yếu khai thác các loại hình du lịch tâm linh, du lịch tín ngưỡng tập trung tại Khu di tích lịch sử văn hóa và Danh thắng Đền thờ Cầm Bá Thước và Bà Chúa Thượng Ngàn, Đền Cô... thu hút khách chủ yếu vào mùa lễ hội, đặc biệt là 2 tháng đầu năm âm lịch. Bên cạnh đó, trên địa bàn huyện đã hình thành các điểm du lịch sinh thái ở Khu BTTN Xuân Liên, làng Mạ (xã Xuân Cẩm), bản Vịn (xã Bát Mọt)... đã và đang thu hút khách du lịch, bước đầu mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho người dân. Ngoài ra, các điểm du lịch còn tạo điều kiện cho địa phương quảng bá các sản phẩm truyền thống, từ đó mở thêm các kênh quảng bá, kích cầu giao thương hàng hóa, tạo việc làm cho nhiều lao động, góp phần xóa đói, giảm nghèo cho người dân.

Hiệu quả bước đầu của hoạt động du lịch sinh thái, cộng đồng được thể hiện rõ ở thôn Thanh Xuân, xã Xuân Cẩm. Tại đây hiện đã có 4 gia đình mở loại du lịch cộng đồng bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế. Được sự vận động của địa phương về phát triển du lịch cộng đồng, năm 2015 gia đình anh Vi Văn Tiên ở làng Mạ, xã Xuân Cẩm mạnh dạn vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn Ngân hàng Chính sách xã hội và số vốn tự có đầu tư nâng cấp 2 ngôi nhà sàn làm khu lưu trú phòng nghỉ và một số công trình thiết yếu phục vụ nhu cầu khách du lịch. Ngoài ra, anh và các hộ làm du lịch trong thôn còn được xã tổ chức đi tham quan, học tập kinh nghiệm cách làm du lịch cộng đồng ở Mai Châu (Hòa Bình). Trung bình mỗi năm cơ sở của gia đình anh đón trên 200 lượt khách, chủ yếu là khách trong huyện, trong tỉnh và ở Hà Nội, bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn huyện Thường Xuân có 6 cơ sở lưu trú, gồm 6 nhà nghỉ, 2 khách sạn với quy mô 82 phòng lưu trú, 2 điểm Homestay quy mô 30 hộ gia đình ở thôn Thanh Xuân (xã Xuân Cẩm) và bản Vịn (xã Bát Mọt), 1 điểm lưu trú nghỉ dưỡng sinh thái tại Khu BTTN Xuân Liên, với 17 phòng lưu trú.

Tuy nhiên, du lịch ở Thường Xuân vẫn còn dừng ở hai chữ “tiềm năng” và chưa thực sự là điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Theo thống kê, năm 2017 có 76.000 lượt khách đến với Thường Xuân, chủ yếu là khách đi lễ hội đầu năm và tham quan di tích, danh thắng. Trung bình mỗi du khách đến đây chỉ chi tiêu khoảng 4 USD, trong đó có 6-7% số lượt khách lưu trú. Nguyên nhân chính vẫn là việc đầu tư phát triển du lịch chưa tương xứng, cơ sở hạ tầng còn nhiều bất cập, cơ sở vật chất kỹ thuật còn thiếu, chất lượng phục vụ thấp, chưa tạo được những sản phẩm du lịch có chất lượng cao. Ngoài ra, chưa thu hút được các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực du lịch có tiềm năng tạo ra những điểm vui chơi, giải trí, khu du lịch sinh thái cao cấp, với những sản phẩm du lịch hấp dẫn, kéo dài thời gian lưu trú của du khách. Phần lớn khách đến Thường Xuân với loại hình du lịch tâm linh, du lịch cộng đồng, khám phá với mức chi tiêu thấp.

Để du lịch trở thành kinh tế mũi nhọn

Tiềm năng du lịch ở Thường Xuân là rất lớn, tuy nhiên hiện tại huyện chủ yếu hoạt động du lịch qua hai loại hình du lịch tâm linh và du lịch sinh thái. Hình ảnh du lịch chưa được rõ nét, thiếu hấp dẫn, một số dịch vụ giải trí chưa có, dịch vụ ăn uống còn nghèo nàn, thiếu chuyên nghiệp, cơ sở lưu trú ít, chất lượng phòng nghỉ kém nên chưa đáp ứng được nhu cầu của du khách. Ngoài ra, công tác quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch về du lịch trên địa bàn huyện còn nhiều hạn chế, chưa thu hút được nguồn vốn đầu tư để phát triển du lịch với quy mô lớn, chất lượng cao; lực lượng lao động trong ngành du lịch còn thiếu, chưa được đào tạo bài bản, văn hóa ứng xử và trình độ ngoại ngữ chưa đáp ứng được yêu cầu.

Ông Cầm Bá Huyến, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Thường Xuân, cho biết: Để du lịch phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế, năm 2016 huyện đã xây dựng và thực hiện Đề án “Phát triển du lịch huyện Thường Xuân giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025”. Phấn đấu đến năm 2020 đón trên 134.000 lượt khách đến với Thường Xuân; năm 2025 đón 175.000 lượt khách, doanh thu từ dịch vụ, du lịch đạt 20 đến 25 tỷ đồng. Để làm được điều này, hiện nay huyện đang tập trung xây dựng quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết về phát triển du lịch để xây dựng kế hoạch đầu tư cho các dự án theo từng thời kỳ. Bên cạnh đó, có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào các khu, điểm du lịch của huyện. Trước mắt, huyện tập trung quy hoạch các khu du lịch trọng điểm ở Khu BTTN Xuân Liên, lòng hồ Cửa Đạt; Khu di tích lịch sử văn hóa Hội thề Lũng Nhai; làng du lịch cộng đồng Thanh Xuân (xã Xuân Cẩm), bản Vịn (xã Bát Mọt). Quy hoạch hệ thống các di tích lịch sử văn hóa; xây dựng các tour tuyến; liên kết các khu, điểm du lịch, trung tâm thương mại, khu vui chơi giải trí, làng nghề truyền thống; xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng tạo sức hút cho du khách; đào tạo nguồn nhân lực. Ngoài ra, tập trung đẩy mạnh các giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện giúp đỡ các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận với dự án. Tăng cường công tác quảng bá, giới thiệu trên các phương tiện thông tin đại chúng; liên kết với các công ty du lịch lữ hành trong và ngoài tỉnh nhằm quảng bá những danh lam thắng cảnh, vùng đất, con người của quê hương Quế Ngọc - Châu Thường đến đông đảo du khách; đồng thời thuê các chuyên gia về du lịch thiết kế những tour du lịch phù hợp điều kiện của Thường Xuân với sự kết hợp du lịch sinh thái và du lịch tâm linh...

Hy vọng, việc khai thác tốt tiềm năng về du lịch của huyện Thường Xuân sẽ góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo cho người dân.

Bài 2: Tích tụ ruộng đất, phát triển nông nghiệp hàng hóa.