Thực hiện tiêu chí an toàn thực phẩm trong xây dựng nông thôn mới gặp khó

An toàn thực phẩm (ATTP) là chỉ tiêu 17.8 trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM), với mục tiêu 100% hộ gia đình và cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên địa bàn tuân thủ các quy định về ATTP. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, hầu hết các địa phương đều gặp những khó khăn, bất cập gây cản trở cho quá trình xây dựng xã đạt chuẩn NTM.

Cơ sở sản xuất bánh gai Lâm Thắm, xã Thọ Diên (Thọ Xuân).

Năm 2018, tỉnh ta có kế hoạch xây dựng 42 xã đạt chuẩn NTM. Song qua 9 tháng, chỉ có 3 xã “cán đích” NTM và có 13 hồ sơ trình thẩm định được các ngành kiểm tra, đánh giá mức độ đạt chuẩn. Trong đó, vấn đề đáng chú ý là ở chỉ tiêu 17.8 về ATTP thuộc tiêu chí số 17 về môi trường và ATTP ở tất cả các xã đều chưa đạt chuẩn và thực tế hiện nay trên địa bàn tỉnh cũng chưa có xã nào đạt chỉ tiêu này. Bởi lý do, tất cả các xã đều chưa được UBND tỉnh công nhận xã ATTP. Mặc dù 13 xã nêu trên đã đạt 16 nội dung theo quy định của Trung ương và Bộ tiêu chí xã NTM của tỉnh về thực hiện chỉ tiêu 17.8. Song vì hướng dẫn mới của Sở Y tế trong năm 2018 đã đồng nhất 30 nội dung về thực hiện xã ATTP tại Quyết định số 4627/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh với 16 nội dung về thực hiện chỉ tiêu 17.8 thuộc Bộ tiêu chí xã NTM tại Quyết định số 69/QĐ-BNN-VPĐP của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) với Quyết định số 1415/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Theo đó, xã được công nhận xã ATTP theo Quyết định số 4627 thì mới đạt chỉ tiêu 17.8 thuộc Bộ tiêu chí xã NTM. Trong khi đó, xét về quan hệ văn bản quy phạm pháp luật thì các Quyết định số 69 và số 1415 độc lập với Quyết định số 4627 và không có quan hệ điều chỉnh với nhau. Trên thực tế, tất cả các xã, thị trấn mới bắt đầu xây dựng xã ATTP từ đầu năm 2018 nên chưa có xã nào đáp ứng được quy định tại Quyết định số 4627 nêu trên, do đó, tỉnh chưa cấp giấy chứng nhận xã ATTP.

Để hoàn thành tiêu chí về ATTP, ngay từ đầu năm, xã Hoằng Minh (Hoằng Hóa), đã tăng cường công tác tuyên truyền, thành lập các tổ giám sát cộng đồng, cấp giấy chứng nhận ATTP cho 100% cơ sở kinh doanh trên địa bàn... Tuy nhiên, đến nay, tiêu chí này vẫn đang gặp khó ở nội dung: Xây dựng cửa hàng thực phẩm sạch và quản lý chuỗi cung ứng bảo đảm ATTP. Ông Vũ Văn Hải, Chủ tịch UBND xã Hoằng Minh, cho biết: Chỉ tiêu huyện giao cho xã là thực hiện 2 chuỗi cung ứng thịt gia súc, gia cầm là chưa sát với tình hình thực tế. Vì, ở địa phương chủ yếu chăn nuôi nông hộ, quy mô nhỏ lẻ nên việc trao đổi lưu thông hàng hóa chưa nhiều, không đòi hỏi giấy xác nhận nguồn gốc xuất xứ, chủ yếu kiểm tra bằng cảm quan. Hơn nữa, tuy đã thành lập tổ giám sát cộng đồng song chưa có dụng cụ chuyên dụng cũng như trang bị chuyên môn để cán bộ tổ giám sát thực thi nhiệm vụ nên hiệu quả của tổ giám sát chưa cao... Do đó, xã chưa đạt chuẩn ở nhóm tiêu chí thứ 6 trong 8 nhóm tiêu chí của Bộ tiêu chí xã ATTP quy định tại Quyết định số 4627/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh.

Xã Thọ Diên (Thọ Xuân) đã đăng ký về đích NTM vào năm 2018, tuy nhiên, dù xã đã được UBND huyện Thọ Xuân thẩm định đạt 19/19 tiêu chí NTM và có tờ trình thẩm định xã đạt chuẩn NTM song “lộ trình” để được công nhận là xã đạt chuẩn NTM vẫn còn vướng mắc bởi tiêu chí về ATTP. Ông Lê Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã, chia sẻ: Địa phương có 138 hộ dân, thuộc làng Mía làm nghề sản xuất bánh gai truyền thống, trong đó có 50 hộ sản xuất theo quy mô lớn, còn lại hầu hết làm nhỏ lẻ theo thời vụ. Vì chưa được trang bị chuyên môn, dụng cụ chuyên dụng nên tổ giám sát cộng đồng xã rất khó khăn trong quản lý vệ sinh ATTP, truy xuất nguồn gốc xuất xứ cũng như hình thành chuỗi cung ứng bảo đảm ATTP tại địa phương. Việc xây dựng xã ATTP chính là một “điểm nghẽn” khiến địa phương chưa được công nhận xã đạt chuẩn NTM.

Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Trưởng Phòng NN&PTNT, UBND huyện Hoằng Hóa: Cùng một thời điểm nhiều địa phương phải thực hiện đồng thời 2 quá trình xây dựng xã đạt chuẩn NTM và xây dựng xã ATTP. Trong khi đó, chưa có mô hình thí điểm về xã ATTP nên chưa có sự đánh giá, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm để các địa phương thực hiện. Vì vậy, việc thực hiện tiêu chí về ATTP là rất khó khăn. Hơn nữa, ngoài thủ tục hành chính, văn bản phải nghiên cứu nhiều, chưa có mẫu chuẩn thực hiện thì đội ngũ cán bộ chuyên môn tham mưu về quản lý vệ sinh ATTP ở các địa phương hầu hết là kiêm nhiệm, trình độ chuyên môn, năng lực chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giao trong giai đoạn hiện nay.

Tại hội nghị đánh giá kết quả, mức độ đạt chuẩn chỉ tiêu 17.8 về ATTP trong Bộ tiêu chí NTM, ngày 13-9-2018, đại diện lãnh đạo các địa phương đều cho rằng, việc thực hiện xây dựng xã ATTP theo Quyết định 4627 của UBND tỉnh là cần thiết, tuy nhiên cần phải có lộ trình thực hiện phù hợp. Đồng thời, cần rà soát, điều chỉnh một số điểm bất cập trong quy định tiêu chí xã ATTP phù hợp với thực tế. Bên cạnh đó, cần giảm tải các văn bản hướng dẫn, thống nhất chỉ đạo, đơn giản hóa thủ tục để các địa phương dễ nắm bắt, thực hiện.

Trước những khó khăn, bất cập trong chỉ tiêu 17.8 đã được bộc lộ trong quá trình xây dựng xã đạt chuẩn NTM tại các địa phương, đại diện Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh cho rằng: Chỉ tiêu 17.8 thực tế đã và đang trở thành điểm nghẽn của nhiều địa phương phấn đấu xây dựng xã đạt chuẩn NTM. Để đạt được mục tiêu, về số xã đạt chuẩn NTM, huyện đạt chuẩn NTM năm 2018, các sở, ban, ngành liên quan của tỉnh cần xem xét, thẩm định xã đạt chuẩn NTM và xã đạt chuẩn ATTP theo quy định, điều chỉnh riêng của từng chương trình. Đồng thời, đối với xã đạt chuẩn NTM từ năm 2018 đến 30-6-2020, công nhận xã đạt chuẩn chỉ tiêu 17.8 khi bảo đảm yêu cầu tại các quyết định 69/QĐ-BNN-VPĐP của Bộ NN&PTNT và Quyết định số 1415/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh; đối với xã đạt chuẩn NTM từ 1-7-2020, tiêu chí 17.8 được xét dựa trên quyết định số 4627/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh.