Câu chuyện của những kỷ vật thiêng liêng về Bác

Đến thăm Khu Văn hóa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh (TP Thanh Hóa) vào những ngày tháng 9 lịch sử, chúng tôi không khỏi xúc động khi được tận mắt ngắm nhìn những kỷ vật gắn liền với cuộc đời của Bác. Có thể chỉ là chiếc áo kaki bạc màu, đôi dép cao su, những bức ảnh trong những lần Người về thăm và làm việc tại Thanh Hóa... Những kỷ vật của Bác đã toát lên hình ảnh một vị lãnh tụ sống cuộc đời bình dị, gần gũi và đầy tính hy sinh; tình thương mến bao la Bác dành cho Thanh Hóa và lòng tôn kính, ngưỡng mộ của nhân dân Thanh Hóa đối với vị lãnh tụ kính yêu.

Học sinh Trường THPT Chuyên Lam Sơn tham quan Khu Văn hóa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Thành kính thắp nén nhang dâng Bác, bên những kỷ vật của Bác được trưng bày tại Khu Văn hóa tưởng niệm, ông Hoàng Xuân Cành, trưởng ban liên lạc cựu dân quân phường Nam Ngạn (TP Thanh Hóa), xúc động cho biết: Cả cuộc đời của Bác sống giản dị, hình ảnh ấy của Bác vẫn sáng mãi với thời gian, không chỉ đi vào thơ ca mà còn in sâu vào tâm trí của mỗi người con đất Việt mỗi khi nhớ về Bác. Tư trang của một vị Chủ tịch nước như Bác Hồ thật đặc biệt, bởi nó quá giản dị. Có lẽ những thế hệ mai sau khi nghe kể có thể tin được đó là huyền thoại. Đôi dép cao su làm từ lốp cũ xe hơi, Bác dùng đến mòn vẹt phải đóng đinh bao lần mà Bác vẫn dùng, đôi tất vá đến hai, ba lần, cổ áo sờn rách đã mấy lượt lộn lại trong ra ngoài...

Còn đây là hình ảnh Bác và chiếc máy đánh chữ được Bác dùng để soạn thảo nhiều văn kiện quan trọng. Trong các đồ dùng của Bác, có rất nhiều đồ vật cổ, trong đó có chiếc máy chữ thuộc loại “cao tuổi” nhất. Một số tư liệu về Bác cho biết: Hồi mặt trận bình dân lên cầm quyền ở Pháp, một số tờ báo của Đảng ta ra công khai ở Hà Nội. Tòa soạn tờ báo tiếng Pháp (Notre Voix – Tiếng nói của chúng ta) thường nhận được những tờ báo đánh máy từ nước ngoài gửi về ký tên P.C.Lin (là Nguyễn Ái Quốc), bèn bàn nhau mua một máy chữ gửi sang biếu. Chiếc máy đánh chữ ấy được Bác Hồ luôn mang theo bên mình và dùng mãi đến cuối đời...

Ngoài những hiện vật, tài liệu gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Người được trưng bày tại khu văn hóa tưởng niệm, thì có một hiện vật thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách đến tham quan là chiếc trống đồng - biểu tượng tinh hoa văn hóa, hồn cốt dân tộc Việt Nam do ông Nguyễn Xuân Lâm, từng là hội viên Hội Di sản văn hóa và cổ vật Thanh Hóa, dâng tặng. Trống đã hội tụ đầy đủ những tri thức khoa học của thời đại cũng như tài năng nghệ thuật và tâm hồn người Việt cổ, được nghệ nhân Đặng Ích Hoàn và các cộng sự ở làng nghề Chè Đông (Trà Đồng, Thiệu Trung) mất hàng tháng trời làm khuôn đúc và chuẩn bị vật liệu. Đây là một trong những chiếc trống điển hình trong hệ thống trống Đông Sơn, đã được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam xác lập kỷ lục: Trống đồng đúc bằng phương pháp thủ công truyền thống lớn nhất, phá kỷ lục Việt Nam vào tháng 11-2010. Được biết chiếc trống đồng ông Nguyễn Xuân Lâm đúc tặng dâng lên Khu Văn hóa tưởng niệm Bác Hồ nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội và Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2010 - 2015). Lý do hết sức chân thành, đơn giản chính là tình cảm, sự ngưỡng mộ, biết ơn dành cho Bác Hồ, các vị anh hùng dân tộc, tôn vinh làng nghề đúc đồng truyền thống, nền văn hóa Đông Sơn và góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Việc dâng tặng chiếc trống đồng với ông là điều hiển nhiên của một công dân Việt Nam yêu nước.

Anh Trịnh Trọng Khánh, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa – Thông tin TP Thanh Hóa, cho biết: Được đưa vào sử dụng từ tháng 9-2001, Khu Văn hóa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh là công trình văn hóa có ý nghĩa đặc biệt đối với nhân dân tỉnh Thanh Hóa. Nơi đây lưu giữ, trưng bày hơn 400 hiện vật, hình ảnh, tư liệu về hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong những lần Người về thăm và làm việc tại Thanh Hóa, với 2 chủ đề chính: Bác Hồ với Thanh Hóa và Thanh Hóa làm theo lời Bác. Chính vì vậy, đây là điểm đến vừa có ý nghĩa chính trị, tư tưởng, vừa thể hiện tình cảm sâu sắc, tri ân và lòng thành kính đối với Người con ưu tú của dân tộc. Đến nay, sau 18 năm đưa vào hoạt động, trung bình mỗi năm, nơi đây đón tiếp trên 2.000 lượt khách trong nước và quốc tế tới tham quan, dâng hoa, thắp hương tưởng niệm. Đây cũng chính là một trong những địa chỉ sinh hoạt văn hóa, tuyên truyền, giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau về lịch sử dân tộc, về thân thế, sự nghiệp vĩ đại của Người đối với đất nước nói chung và tình cảm của Người dành cho Thanh Hóa nói riêng.

Đến với Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa, du khách thập phương đều ấn tượng, ngỡ ngàng với những hiện vật, kỷ vật lịch sử liên quan đến Bác Hồ và những câu chuyện cảm động xung quanh các kỷ vật về Người. Điều đáng trân trọng, trong số những hiện vật, kỷ vật đang được cất giữ, ngoài một số hiện vật, kỷ vật có được nhờ công tác sưu tầm thì còn rất nhiều hiện vật, kỷ vật do các cơ quan, tổ chức và chính người dân trao tặng. Đặc biệt như chiếc sanh đồng mà bà Hà Thị Nú, xã Quang Hiến (huyện Lang Chánh) được Bác Hồ tặng nhân dịp bà Nú vinh dự ra Hà Nội đón Bác và đoàn quân chiến thắng Điện Biên Phủ trở về thủ đô. Sau ngày bà Nú mất, nguyện vọng của bà cũng như con cháu trong gia đình là tặng lại cho Bảo tàng tỉnh với mong muốn, kỷ vật Bác tặng mãi được lưu giữ. Hay là chiếc máy cày DT 24 Bác Hồ tặng cho HTX Yên Trường, huyện Yên Định khi Người về thăm năm 1961. Sau này vì mục đích, ý nghĩa lịch sử, HTX đã bàn giao lại cho Bảo tàng tỉnh. Nay chiếc máy cày được trưng bày ở ngoài sân có mái che và được bảo dưỡng cẩn thận. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta nhiều cam go, thử thách, quân và dân Thanh Hóa đã lập nhiều chiến công hiển hách, trong đó có Đoàn xe đạp thồ Thanh Hóa. Bác đã tặng Cờ cho Đoàn xe đạp thồ Thanh Hóa mang dòng chữ “Đã ra sức thi đua làm tròn nhiệm vụ Thu - Đông 1953”. Được tiếp thêm sức mạnh, quân và dân Thanh Hóa tiếp tục lập nhiều chiến công và nhiều lần được Bác Hồ gửi thư chúc mừng. Năm 1967, quân, dân Thanh Hóa bắn rơi chiếc máy bay thứ 1.700 và 1.701 của giặc Mỹ, đã được Bác gửi thư khen ngợi. Nhiều năm nay, bức thư ấy được trưng bày trang trọng trong tủ kính của Bảo tàng tỉnh như lời nhắc nhở các thế hệ người con Thanh Hóa biết trân trọng và luôn nỗ lực cố gắng vì những hy sinh và công lao đóng góp to lớn của thế hệ cha anh đi trước...

Ghé thăm Bảo tàng tỉnh sau hơn 10 năm xa quê, ông Nguyễn Trọng Kiểm, 75 tuổi, hiện đang sinh sống tại TP Hồ Chí Minh, xúc động nói: Tôi thực sự cảm động khi được trực tiếp ngắm nhìn những hiện vật, kỷ vật lịch sử của Bác Hồ, của Đảng bộ tỉnh gắn liền với những dấu ấn lịch sử cách mạng, những chiến công của các tập thể, cá nhân qua các thời kỳ được bảo quản, giữ gìn nguyên vẹn. Nghe lại những câu chuyện cảm động xung quanh các kỷ vật về Người, tôi cảm nhận được tình cảm của Bác với xứ Thanh và tấm lòng trân quý của những người con quê hương Thanh Hóa đối với Bác kính yêu.

Bao năm tháng trôi qua, những hiện vật được trưng bày ở Bảo tàng tỉnh, Khu Văn hóa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh nay cũng đã trở thành những kỷ vật biết nói, chứa đựng nhiều thông điệp ý nghĩa kết nối quá khứ và tương lai. Đó là lòng thành kính tri ân của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thanh Hóa đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ kính yêu dành trọn cuộc đời vì độc lập, tự do của dân tộc, vì cuộc sống hòa bình, ấm no của nhân dân.

Bài và ảnh: Phan Nga