Sớm giải quyết triệt để những vi phạm trong công tác quản lý di tích ở huyện Nga Sơn

Đình làng Thành thuộc xã Nga Thành được UBND tỉnh Thanh Hóa xếp hạng di tích lịch sử văn hóa và cách mạng tại Quyết định số 3250/QĐ-UBND ngày 31-10-2005. Theo bản đồ khoanh vùng bảo vệ di tích, đình làng Thành có diện tích là 3.507m2, thuộc thửa đất số 366. Theo hồ sơ Di tích lịch sử văn hóa và cách mạng đình làng Thành, mục V - khảo tả di tích có ghi: “... Đình chỉ còn dấu vết móng dài 144m, rộng 7,2m và hậu cung... Khu vực nội tự đình làng Thành là 3.500m2, gồm: đình, hậu cung, sân đình và các công trình nội tự. Khu vực nội tự và vườn, ao, ruộng có diện tích là 8.486m2”.

Di tích chùa Bạch Tượng (xã Nga Giáp) trong quá trình tôn tạo đã xảy ra sai phạm.

Tuy vậy, thời gian gần đây, ngay trong khu vực I (khu vực bất khả xâm phạm) của Di tích đình làng Thành (về phía Tây của đình) một số hạng mục chùa Kim Thành đang xây dựng, gồm: Chùa chính (3 gian tiền đường, 1 gian hậu cung) có diện tích khoảng 130m2. Các công trình phụ trợ gồm nhà khách, nhà ở của tăng ni có diện tích khoảng 150m2; tam quan, ao, khuôn viên vườn chùa. Qua kiểm tra, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã khẳng định (tại Văn bản số 1279/SVHTTDL-DSVH ngày 29-4-2020): Việc UBND xã Nga Thành đầu tư xây dựng các hạng mục công trình của chùa Kim Thành tại khu vực bảo vệ I (khu vực bất khả xâm phạm) Di tích đình làng Thành là vi phạm Luật Di sản văn hóa.

Thêm vào đó, hồ sơ khoa học và lý lịch Di tích đình làng Thành đều khẳng định, tại thời điểm xếp hạng không có chùa Kim Thành và một số hạng mục khác trong khu vực I của di tích như hiện nay. Cũng tại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Nga Sơn cấp ngày 4-7-2005 ghi rõ tên người sử dụng đất là đình làng Thành; diện tích 8.486m2; mục đích sử dụng đất là đất xây dựng đình làng. Được biết, chùa Kim Thành đã đề nghị điều chỉnh thông tin trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AB 963314 ngày 4-7-2005 do UBND huyện Nga Sơn đã cấp cho Di tích đình làng Thành, nhưng chưa được cơ quan chức năng cấp phép. Việc đầu tư xây dựng các hạng mục của chùa Kim Thành ngay tại khu vực I của Di tích lịch sử văn hóa và cách mạng đình làng Thành, khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, gây ảnh hưởng đến các yếu tố gốc của di tích.

Chùa Bạch Tượng (xã Nga Giáp) đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào năm 2006. Trải qua nhiều biến cố của lịch sử và thời gian, các hạng mục của di tích đã xuống cấp nghiêm trọng. Do đó việc trùng tu, tôn tạo các công trình trên là cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của Nhân dân địa phương và du khách thập phương về tham quan, hành lễ. Ngày 21-9-2018, UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản số 11595/UBND-THKH về việc đồng ý chủ trương đầu tư tôn tạo, tu sửa Di tích chùa Bạch Tượng, xã Nga Giáp từ nguồn vốn ngân sách xã và các nguồn huy động hợp pháp khác. Ngày 26-12-2018, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có Văn bản số 4000/SVHTTDL-DSVH về việc thỏa thuận thiết kế tôn tạo Di tích chùa Bạch Tượng xã Nga Giáp, hạng mục: Nhà thờ Tổ. Tuy nhiên trên thực tế, trong quá trình tu bổ, tôn tạo tại Di tích chùa Bạch Tượng đã xảy ra nhiều sai phạm và vi phạm nghiêm trọng Luật Di sản văn hóa. Cụ thể, căn cứ Văn bản số 4000/SVHTTDL-DSVH của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa về việc thỏa thuận thiết kế thì nhà Tổ có kết cấu kiến trúc hình chữ Nhất, gồm 3 gian bằng vật liệu bê tông cốt thép, vì kèo cấu trúc “giá chiêng chồng rường con nhị”. Nhưng hiện nay địa phương (UBND xã Nga Giáp là chủ đầu tư) đã tự ý thay đổi cấu trúc theo kiểu chữ Nhị gồm 7 gian tiền đường và 5 gian hậu cung bằng bê tông cốt thép. Hai nhà này được nối với nhau bởi hai nhà cầu hai bên. Như vậy, việc tu bổ, tôn tạo hạng mục nhà Tổ đã không đúng với hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trước tình trạng vi phạm nghiêm trọng công tác quản lý di tích trên địa bàn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra tại 2 di tích nói trên. Đồng thời, yêu cầu UBND huyện Nga Sơn phải làm rõ những sai phạm, có các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa thu hồi quyết định xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh chùa Bạch Tượng; có hình thức xử lý kỷ luật đối với các cá nhân, tập thể có liên quan của UBND huyện Nga Sơn; yêu cầu UBND huyện Nga Sơn xử lý kỷ luật đối với các cá nhân, tập thể có liên quan của UBND xã Nga Giáp theo thẩm quyền. Tháng 11-2020, UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Sở Xây dựng, Sở Nội vụ, Sở Tài chính, Sở Tư pháp và các đơn vị có liên quan, khẩn trương tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện trình tự, thủ tục xử lý, khắc phục dứt điểm vi phạm trong đầu tư xây dựng, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích; thu hồi quyết định xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh; xử lý số tiền đã được tỉnh hỗ trợ cho tu bổ, tôn tạo di tích (có thu hồi hay không thu hồi số tiền đã hỗ trợ cho di tích trong trường hợp thu hồi quyết định xếp hạng di tích) và trách nhiệm của ngành, đơn vị, địa phương, tổ chức, cá nhân đã để xảy ra sai phạm tại Di tích chùa Bạch Tượng.

Theo thống kê của Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Nga Sơn, trên địa bàn huyện hiện có tổng số 49 di tích, danh thắng đã được xếp hạng; trong đó có 7 di tích và cụm di tích cấp quốc gia, 42 di tích, danh thắng cấp tỉnh. Những năm gần đây, huyện Nga Sơn đã tăng cường công tác quản lý, giao trách nhiệm cho các đơn vị và UBND các xã trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di tích, danh thắng. Mặc dù vậy, vì nhiều nguyên nhân, tình trạng vi phạm vẫn xảy ra tại các Di tích đình làng Thành (xã Nga Thành), chùa Bạch Tượng (xã Nga Giáp) và trước đó là hồ Đồng Vụa (xã Nga An). Đây được xem là những “án” đã tồn đọng nhiều năm nay, chưa được giải quyết triệt để theo quy định của pháp luật.

Phó Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn Mai Nhữ Đồng cho biết: Hiện nay, huyện Nga Sơn đang tiếp tục phối hợp với các sở, ngành cấp tỉnh để bàn và đưa ra các giải pháp xử lý triệt để vi phạm tại các di tích nói trên. Huyện cũng kiên quyết xử lý nghiêm các cá nhân, tập thể có liên quan. Qua đó, rút kinh nghiệm trong công tác quản lý di tích, danh thắng trên địa bàn, không để xảy ra các vụ việc tương tự trong thời gian tới.

Bài và ảnh: Khánh Hưng