Thuốc lá thế hệ mới và mối nguy với sức khỏe

Thuốc lá điện tử có thể gây nghiện, bệnh phổi như thuốc lá truyền thống.

Thuốc lá điện tử, vape, thuốc lá làm nóng hay còn được gọi chung là thuốc lá thế hệ mới, hiện đang được quảng cáo như một phương pháp để cai nghiện hay hạn chế việc hút thuốc lá.

Để rồi, việc sử dụng thuốc lá điện tử đã, đang trở nên khá phổ biến, thu hút sự quan tâm của giới trẻ như một trào lưu có tính thời thượng, lại đang gây ra những hệ lụy không nhỏ.

Trao đổi với Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Thanh Hóa Lê Bật Tân, được biết: Thuốc lá điện tử chứa nhiều chất độc hại, gây nghiện, gây bệnh tật, tử vong. Đa phần thuốc lá điện tử có chứa nicotine - chất gây nghiện cao và là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, ung thư. Đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em; nicotine cũng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kỳ, gây ra sinh non và thai chết lưu. Đối với thanh, thiếu niên, những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Trong dung dịch thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol và hương liệu (có trên 15.500 loại hương liệu). Propylene glycol (mặc dù được coi là an toàn trong thực phẩm nhưng không phải để hít) có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin/Glycerin gốc thực vật: khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên. Các chất độc hại trong thuốc lá điện tử còn liên quan đến nhồi máu cơ tim, gây tổn thương phổi. Thuốc lá điện tử tiện dụng với các ống dung dịch được đóng gói cho hàng trăm hơi hút, hầu như không có định lượng về nồng độ nicotine trong mỗi ml. Điều này dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng, mức độ dung nạp nicotine và gây nguy cơ ngộ độc cấp tính.

Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên, giới trẻ đang rất phức tạp và một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện.

Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, thuốc lá làm nóng (HTPs) tạo ra chất khí độc hại, có nhiều chất độc giống như trong khói thuốc lá điếu thông thường. Dù HTPs được nung ở nhiệt độ thấp hơn, nhưng vẫn tạo ra những hóa chất tương tự như trong khói thuốc lá (acrolein, volatile organic chemicals, acetaldehyde, carbon monoxide, polycyclic aromatic hydrocarbons, kim loại nặng, formaldehyde... một số hóa chất được xếp vào nhóm gây ung thư). Nồng độ một số hóa chất thấp hơn trong thuốc lá điếu thông thường, nhưng nồng độ một số hóa chất khác lại cao hơn và nồng độ hóa chất thấp không đồng nghĩa với giảm nguy cơ đối với sức khỏe.

Khói thuốc nung ngoài gây hại cho người hút, còn gây tác hại cho người xung quanh do hút thuốc thụ động: Thuốc lá làm nóng chứa nicotin là chất gây nghiện mạnh, có hại cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ em, trẻ vị thành niên và phụ nữ có thai. Phơi nhiễm chất nitrosamines liên quan tới ung thư phổi, mũi, thực quản, gan, tuyến tụy và cổ tử cung.

Phơi nhiễm chất aldehydes như formaldehyde có thể gây ung thư phổi và mũi, ngoài việc khiến cho phổi dễ bị nhạy cảm trước các nhiễm khuẩn. Phơi nhiễm carbon monoxide làm giảm việc cung cấp oxy tới tim, làm tăng nguy cơ gây huyết khối, bệnh tim và đột quỵ. Phơi nhiễm acrolein góp phần làm tăng mảng bám trong mạch máu cũng như tạo huyết khối, tăng nguy cơ tim mạch và đột quỵ. Phơi nhiễm cũng gây tổn hại khả năng chống viêm của phổi.

Tại Việt Nam, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống. Đối với các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới, hiện vẫn chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu. Một thực trạng đang diễn ra đó là hiện nay sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng... hầu hết đang được nhập lậu vào Việt Nam và chủ yếu là hàng Trung Quốc vì giá thành rẻ, dễ nhập.

Nguy hiểm hơn, mặt hàng này hiện phân phối thông qua các kênh không chính thức. Do chưa được quản lý chặt, chưa có hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, được bán tràn lan, trôi nổi trên mạng, các cửa hàng nhỏ lẻ đã và đang gây thách thức không nhỏ cho các cơ quan chức năng. Đồng thời gây thất thu một nguồn thuế khá lớn cho Nhà nước và tiềm ẩn nhiều nguy cơ như: sản phẩm giả; sản phẩm kém chất lượng... Tất cả những yếu tố này đều có khả năng gây mất an toàn, tổn hại đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Trước những nguy hại của các sản phẩm thuốc lá mới, Bộ Y tế dự kiến sẽ xây dựng hệ thống văn bản để trình lên Chính phủ và Quốc hội, trong việc cấm sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên lãnh thổ Việt Nam, nhằm bảo vệ sức khỏe cho người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ. Mọi người hãy cùng nhau nói không với tất cả các loại thuốc lá. Đó là một thông điệp tốt đẹp vì sức khỏe của cộng đồng và vì hạnh phúc của mỗi người, mỗi gia đình!.

Hà Phương