Lấp lánh ánh sao xanh...

“Những vì sao biên giới” (NXB Quân đội Nhân dân, 2024) là kết quả từ những chuyến về với vùng biên giới Thanh Hóa của nhà văn Nguyễn Xuân Thủy. Tập bút ký tập hợp 6 bài viết, lần lượt đặt tên: “Binh pháp vùng biên”; “Chuyện về những người cha”; “Nơi góc trời Bản Ón”; “Cổ tích xanh chốn biên thùy”; “Tiếng Từ Quy trên chốt 347”; “Bát Mọt, những mùa sương”.

Trung tá Lâu Văn Lâu, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Pù Nhi cùng nhà văn Nguyễn Xuân Thủy (ngoài cùng bên trái ảnh) và đoàn công tác thăm và tặng quà cho trẻ em tại bản Cá Tớp, xã Pù Nhi, Mường Lát. Ảnh: Trung Minh

Trong những lần gặp gỡ, giao lưu, nhóm viết văn trẻ ở xứ Thanh vẫn thường rôm rả chuyện: Trung tá, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy (Tạp chí Văn nghệ Quân đội) có “lộc chữ” với mảnh đất quê mình. Bởi lẽ, thời gian gần đây, mật độ đi - viết và công bố về xứ Thanh của anh khá dày. Trong đó có những bài viết, chùm bài viết về xứ Thanh được nhà văn “chọn mặt gửi vàng” tham dự các cuộc thi và giành giải thưởng. Nhưng có lẽ, với nhà văn Nguyễn Xuân Thủy, mỗi chuyến đi và đến là cơ duyên để anh thêm một lần được khám phá những vỉa tầng lịch sử - văn hóa, vẻ đẹp của đất và người xứ Thanh.

Nhà văn Nguyễn Xuân Thủy bộc bạch về cơ duyên, gắn bó với mảnh đất này: “Xứ Thanh đã kích thích sáng tạo trong tôi, khiến việc viết của tôi được bén rễ trở lại vào đời sống tươi xanh nhiều dưỡng chất”.

Mảnh đất xứ Thanh có đường biên giới đất liền dài 213,6km, nằm giáp với các bản, cụm bản của 3 huyện: Sốp Bâu, Viêng Xay, Sầm Tớ (tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào). Dải biên giới Thanh Hóa “như một “trích đoạn tiêu biểu” trong dải biên giới trên bộ dài 4.510km của cả nước”. Miền biên viễn với cảnh sắc tươi đẹp, hùng vĩ, phóng khoáng đầy mê hoặc, dẫn dụ: “Phải như mọi năm thì đã sương mù giăng lối nhưng năm nay sương muộn, thay vào đó dọc vùng biên chúng tôi gặp những áng khói đốt đồng bảng lảng như gợi nhắc về những miền ký ức. Quan Sơn đang vào mùa gặt, khắp nẻo biên cương vấn vít những sợi rơm vàng” (trích “Tiếng Từ Quy trên chốt 347”). Nhưng cũng chẳng có nơi đâu cuộc sống lắm nỗi gian truân, vất vả như ở dải biên cương bời bời xanh và lồng lộng đá, núi ấy. Những con đường “gồ ghề vồng lên võng xuống quanh các sườn núi như trò chơi mạo hiểm. Mặt trời hằn học ném xuống những tia nắng cuối ngày. Mặt đất đáp trả bằng hơi nóng hừng hực bốc lên từ bụi đỏ. Đồi núi như bị sục tung lên” (trích “Nơi góc trời bản Ón”).

Nơi đó, Bộ đội Biên phòng Thanh Hóa là lực lượng nòng cốt, chuyên trách, chủ trì phối hợp với các lực lượng vũ trang, các địa phương, các ngành liên quan và dựa vào Nhân dân để quản lý, bảo vệ biên giới, giữ gìn an ninh, chính trị và trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới; duy trì công tác đối ngoại biên phòng... Bám sát chức năng, nhiệm vụ, thấm nhuần phương châm “đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, Bộ đội Biên phòng Thanh Hóa đã không ngừng nỗ lực, cố gắng, vượt mọi khó khăn, thử thách kiên trì xây dựng, củng cố vững chắc “thành trì” lòng dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh Nhân dân, thắp sáng một dải biên cương.

Chính bối cảnh, điều kiện công tác cùng những việc làm thiết thực, ý nghĩa và tình cảm quân dân khăng khít ấy luôn là đề tài không bao giờ vơi cạn, khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho các thế hệ cầm bút. Từ một kết nối, cơ duyên tốt lành, với tất cả nhiệt huyết, sự dấn thân, hăm hở “nhập cuộc”, Nguyễn Xuân Thủy đã có những chuyến đi đong đầy cảm xúc. Tất cả các bài viết trong tập ký “Những vì sao biên giới” đều được hoàn thành từ những chuyến đi có phần gấp gáp, vội vã, tác giả gần như không có thời gian để nhẩn nha, bày biện. Nhưng trang viết nào cũng ngồn ngộn thông tin, ăm ắp tư liệu, chân dung. Những câu chuyện về người lính biên phòng được khai thác triệt để, đa chiều; bút pháp linh hoạt; khả năng quan sát, bao quát và kết nối thông tin đáng ngưỡng mộ... Hơn thế, đọc “Những vì sao biên giới”, độc giả cảm nhận được sự yêu mến, đồng cảm sâu sắc của người viết dành cho những vùng đất mình đặt chân đến, những người mình gặp gỡ, những câu chuyện mình “mắt thấy tai nghe”.

Nhà văn Nguyễn Xuân Thủy đã góp nhặt những câu chuyện, những chân dung bình dị mà cao cả, hy sinh thầm lặng của người lính quân hàm xanh; đã tô đậm thêm tình cảm quân dân, cũng đã cho thấy vẻ đẹp từ những điều giản đơn, chân thực nhất của đất và người miền biên viễn xứ Thanh. Sự nhiệt thành và tình cảm ấy là sợi chỉ đỏ kết nối, chạm đến trái tim độc giả.

“Những việc làm của họ đã chạm đến trái tim tôi và tôi tự hứa rằng, hãy viết làm sao để chạm tới trái tim độc giả... Tôi đã được thẩm thấu đến từng mao mạch về một dải đất thiêng liêng dọc biên giới xứ Thanh”, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy tâm sự.

Cùng với những người lính quân hàm xanh, đồng bào các dân tộc đã đóng góp lớn lao vào sự nghiệp bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Dẫu cuộc sống còn biết bao gian khó, nhọc nhằn, đồng bào vẫn kiên định niềm tin với Đảng, Nhà nước, quyết tâm vươn lên, nỗ lực từng ngày xây dựng cuộc sống mới. Đó là các già làng, trưởng bản, người có uy tín sẵn sàng làm “người đi ngược gió” để tuyên truyền, vận động, noi gương cho bà con dân bản chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, xóa bỏ hủ tục, thực hiện nếp sống văn minh, chung tay bảo vệ đường biên, cột mốc, tố giác tội phạm...

Đầu năm 2024, khi về Thanh Hóa nhận giải Cuộc thi viết ký văn học “Biên cương một dải vững bền” năm 2023 do Tạp chí Văn nghệ xứ Thanh phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Thanh Hóa tổ chức, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy đã trích phần lớn số tiền thưởng để trao tặng quà cho chị em Hơ Thị Tho ở bản Cá Tớp, xã Pù Nhi (Mường Lát), các con của Thiếu tá Trịnh Tứ Thắng - những nhân vật trong các bài viết của anh ở tập bút ký “Những vì sao biên giới”. Khi tập bút ký “Những vì sao biên giới” được phát hành, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy đã mua 150 cuốn từ nhà xuất bản để phát hành, gây quỹ trao tặng quà cho các em nhỏ vùng cao và ủng hộ chương trình “Nâng bước em tới trường” của Bộ đội Biên phòng Thanh Hóa, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn, gieo những mầm xanh hy vọng nơi miền biên viễn.

Trong lời mở đầu tập ký, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy nhấn mạnh: “Suốt dải biên cương hơn hai trăm cây số của tỉnh Thanh Hóa, hình ảnh người lính biên phòng ở vùng biên luôn tỏa sáng trong lòng Nhân dân với những phẩm chất cao quý của Bộ đội Cụ Hồ. Ở nơi xa xôi cách trở nhất của tỉnh Thanh Hóa, các chiến sĩ biên phòng nơi đây đang ngày đêm thực hành sống và kiến tạo những giá trị mới của người lính thời bình”.

Hành trình đi và viết của Trung tá, nhà văn Nguyễn Xuân Thủy cũng đã góp phần kiến tạo và tôn vinh những giá trị mới của người lính thời bình. Vì anh là người lính cầm bút.

Hương Thảo