Cờ tướng - thú chơi tao nhã, trí tuệ

Người xưa vẫn thường đề cao “bát nhã” - tám thú vui thanh nhã: “cầm, kỳ, thư, họa, thi, tửu, hoa, trà”. Trong đó, thú chơi cờ (kỳ) được xếp thứ hai, chỉ đứng sau thú chơi đàn (cầm). Nói như vậy để thấy, từ xưa đến nay, thú chơi cờ vẫn được ưa chuộng, có sức sống bền bỉ cho đến hôm nay. Cùng với các bộ môn cờ khác, thú chơi cờ tướng đã trở thành món ăn tinh thần, rèn luyện tâm tính, trí tuệ khiến nhiều thế hệ say mê, theo đuổi.

Thi đấu cờ tướng tại Lễ hội Bút Nghiên - Xuân Tân Sửu 2021 do huyện Hoằng Hóa tổ chức.

Chỉ xoay quanh 32 quân cờ, chia đều cho 2 đội chơi, ấy vậy mà bàn cờ nhỏ ấy đã trở thành đam mê của nhiều người, nhiều thế hệ, tạo nên những cuộc “tranh hùng” gay cấn, nảy lửa, căng thẳng và thăng hoa: “Khi chén rượu khi cuộc cờ/ Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên” (Nguyễn Du). Điều gì đã làm nên sức hấp dẫn ấy?

Chơi cờ nói chung, cờ tướng nói riêng có rất nhiều “cái thú”. Không chỉ giúp người chơi được giải tỏa áp lực, mệt mỏi sau những giờ làm việc căng thẳng, cờ tướng là môn thể thao trí tuệ, rèn luyện trí nhớ, tâm tính. Tuy nhiên, cờ tướng lại không đòi hỏi sự chuẩn bị cầu kỳ, tốn kém. Bất kể nơi nào, chỉ cần người chơi cảm thấy thuận tiện và không bị cấm tụ tập là cũng có thể ngồi chơi với nhau được nên cờ tướng gần gũi với hầu hết mọi tầng lớp, lứa tuổi.

Trong quan niệm nhiều người, khi nhắc đến cờ tướng thường mặc định rằng: Đó là thú vui của người già. Thực tế cho thấy: Ngày càng nhiều người trẻ tìm đến với thú chơi cờ tướng và nghiêm túc theo đuổi bộ môn này. Ví như cách anh Nguyễn Văn Cường (TP Thanh Hóa) từng bước tiến tới các giải đấu cờ tướng chuyên nghiệp, cấp quốc gia. Anh Cường cho biết: Từ năm 8 tuổi, anh đã được tiếp xúc với cờ tướng. Ngày ấy, anh thường quanh quẩn bên bàn cờ, xem các cụ đấu cờ với nhau. Khi đã hiểu được luật chơi, anh tập tành chơi cờ cùng các cụ. Theo thời gian, từ sự yêu thích đơn thuần, anh Cường ngày càng cảm thấy đam mê, gắn bó, quyết tâm theo đuổi bộ môn thể thao trí tuệ này theo hướng chuyên nghiệp. Anh đến với cờ tướng một cách rất tự nhiên nhưng quá trình theo đuổi, học hỏi lại thực sự nghiêm túc, hết mình bằng tất cả tình yêu, niềm đam mê.

Theo đó, bên cạnh việc chịu khó quan sát, học hỏi kỹ năng, kinh nghiệm từ những người chơi trước, anh Cường tích cực giao lưu, thi đấu ở các giải cờ tướng nhằm hoàn thiện mình hơn. Năm 2009, tham dự Đại hội Thể dục Thể thao của tỉnh Thanh Hóa, anh Cường vượt qua nhiều kỳ thủ, giành Huy chương Vàng cá nhân và góp phần vào thành tích chung của TP Thanh Hóa ở nội dung thi đấu cờ tướng. Năm 2010, anh Cường cùng một số anh em Thanh Hóa yêu cờ tướng đã tự túc kinh phí tham gia giải cờ tướng được tổ chức tại Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Tại giải cờ tướng ấy, anh Cường là 1 trong 3 kỳ thủ Thanh Hóa đạt cấp I quốc gia. Năm 2017, anh Cường tham gia thi đấu cho Đội tuyển Cờ tướng Bà Rịa - Vũng Tàu tại Giải vô địch cờ tướng đồng đội toàn quốc và đạt tiêu chuẩn A1 quốc gia. Các năm tiếp theo, anh tiếp tục thi đấu cho Đội tuyển cờ tướng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Đến năm 2020, anh Cường chuyển sang thi đấu cho Đội tuyển cờ tướng Bình Dương. Anh Cường chia sẻ: “Thi đấu cờ tướng như một cuộc đấu trí căng thẳng. Các kỳ thủ phải quan sát, tập trung, nhanh nhạy phán đoán tình huống, từ đó tính toán “đường đi nước bước” của quân cờ, “bày binh bố trận” sao cho hợp lý. Lúc này, kỳ thủ chẳng khác vị tướng trực tiếp chỉ huy trên thao trường”.

Ngoài ra, anh Cường còn đạt nhiều thành tích thi đấu cờ tướng khác như: Giải ba - Giải cờ tướng huyện Diễn Châu mở rộng - khu vực các tỉnh Bắc Trung bộ (2019), Giải Kỳ thủ xuất sắc - Đấu trường cờ Việt (phiên bản cờ tướng úp 2018-2019)...

Bắt nguồn từ những niềm yêu thích, say mê ấy, thú chơi cờ tướng ngày càng được lan tỏa, tạo thành nét đẹp, phong trào, kết nối cộng đồng, nhiều câu lạc bộ (CLB) cờ tướng hình thành và phát triển trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Chỉ tính riêng TP Thanh Hóa cũng có thể kể tên nhiều CLB cờ tướng thu hút đông đảo thành viên, hoạt động sôi nổi như: CLB anh em, Kỳ vương quán, CLB Lam Kinh kỳ nghệ...

Được thành lập từ tháng 10-2020, với hơn 10 thành viên tham gia, tuổi từ 26 - 50, CLB Lam Kinh kỳ nghệ đã trở thành “mái nhà chung” cho những người yêu thích cờ tướng trên địa bàn TP Thanh Hóa. Trong đó, CLB có 1 thành viên là kiện tướng quốc gia, 1 thành viên đạt tiêu chuẩn A1 quốc gia, 1 thành viên đạt tiêu chuẩn A2 quốc gia.

Với nguồn kinh phí do các thành viên đóng góp và có sự tài trợ của các mạnh thường quân (cũng là những người yêu thích cờ tướng), CLB thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt nâng cao kỳ nghệ. Bên cạnh đó, mỗi tháng một lần, vào thứ 7 (đầu tháng), CLB tổ chức thi đấu giữa các thành viên, họp rút kinh nghiệm, nhận xét ưu - khuyết điểm của các thành viên...

Để góp phần lan tỏa nét đẹp của thú chơi cờ tướng, nâng cao chất lượng hoạt động, xây dựng phong trào cờ tướng Thanh Hóa ngày càng mở rộng, CLB thường xuyên cử các thành viên tham gia thi đấu tại các giải đấu cờ tướng trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, tháng 4-2021, CLB mạnh dạn tổ chức Giải thi đấu cờ tướng Lam Kinh kỳ nghệ mở rộng (open). Giải đấu thu hút đông đảo kỳ thủ trong cả nước tham gia, trong đó có nhiều kỳ thủ tiêu biểu như: Đặc cấp quốc tế Đại sư Nguyễn Hoàng Lâm, Kỳ vương Đặng Hữu Trang, Kỳ vương Đào Cao Khoa... Anh Phùng Hồng Long - Chủ nhiệm CLB Lam Kinh kỳ nghệ cho biết: “Trong thời gian tới, CLB tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động, đẩy mạnh tuyên truyền, lan tỏa nét đẹp cờ tướng trên kênh YouTube của CLB nhằm thu hút thêm thành viên tham gia, nhất là thu hút các mạnh thường quân tài trợ, gây quỹ để có nguồn kinh phí tổ chức thêm nhiều giải đấu hay, hấp dẫn. Quan trọng nhất là CLB đặt mục tiêu phấn đấu có thành viên nằm trong đội tuyển thi đấu cờ tướng quốc gia và đạt kỳ vương”.

Cờ tướng là một thú chơi tao nhã nhưng đồng thời cũng là một bộ môn thể thao trí tuệ. Tuy cờ tướng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phát triển khá mạnh, tạo thành phong trào nhưng chưa có sự quan tâm, đầu tư đúng mức, phần lớn theo sở thích, thói quen cá nhân hoặc theo hình thức CLB, tự túc về kinh phí, tự phát về hoạt động. Anh Phùng Hồng Long chân thành chia sẻ: “Để phong trào cờ tướng Thanh Hóa phát triển, cả về số lượng và chất lượng, thiết nghĩ, các cấp, các ngành cần có sự quan tâm, đầu tư, tạo điều kiện tổ chức thêm nhiều giải đấu nhằm tạo sân chơi, giao lưu, học hỏi. Hơn hết, những người yêu cờ tướng chúng tôi mong muốn tỉnh thành lập CLB cấp tỉnh đủ điều kiện tham gia các giải đấu cấp quốc gia. Nơi này sẽ là “cái nôi”, môi trường thuận lợi bồi dưỡng các vận động viên tham gia các giải đấu chuyên nghiệp”.

Bài và ảnh: Thảo Linh