Chuyện kể về những người hoàn lương

Vì nhiều lý do khác nhau nên họ đã phạm tội và phải trả giá cho những lỗi lầm của mình. Để rồi sau đó, khi mãn hạn tù trở về tái hòa nhập cộng đồng, họ quyết tâm làm lại cuộc đời và trở thành những công dân tốt, những tấm gương tiêu biểu điển hình trong phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo ngay tại địa bàn nơi họ sinh sống.

Anh Đỗ Văn Đ. bên sản phẩm bộ Di lặc “5 ông chúc phúc” bằng gỗ hương.

Quá khứ lầm lỗi

Nếu không được giới thiệu trước, tôi không thể nghĩ rằng Nguyễn Văn B., sinh năm 1983, thôn Vân Yên, xã Hoạt Giang (Hà Trung) đã từng phạm tội giết người. Bởi ngồi trước mặt tôi là một Nguyễn Văn B. với khuôn mặt hiền lành, chân chất của người nông dân chân lấm, tay bùn. Giọng trầm buồn, pha chút ngượng ngùng, B. cho tôi biết do thiếu hiểu biết về pháp luật, cộng với tính bồng bột và hiếu thắng của tuổi trẻ nên chỉ một xích mích nhỏ xảy ra tại đám cưới ở làng cách đây hơn 20 năm về trước (năm 2002), B. và 2 thanh niên cùng làng đã lỡ tay ngộ sát, khiến nam thanh niên ở làng khác tử vong. Sau vụ ngộ sát, B. rất sợ và hối hận nhưng đã quá muộn. B. phải trả giá cho lỗi lầm của mình, với án phạt 12 năm tù giam và thụ án tại trại giam Thanh Phong, đóng trên địa bàn huyện Nông Cống.

Cũng vì thiếu hiểu biết về pháp luật nên khi có một nhóm người ở địa phương khác đến nhà bác của mình gây rối, Đỗ Văn Đ., thôn Đại Sơn, xã Lĩnh Toại (Hà Trung) không ngần ngại gọi nhóm bạn của mình đến hỗ trợ. Do cả 2 bên không đi tìm tiếng nói chung mà giải quyết với nhau bằng vụ xô xát. Trong lúc phòng vệ, Đ. vô tình làm đối tượng Phạm Văn Trung, địa chỉ thường trú tại thị trấn Hà Trung bị thương vào đầu và chân, kết quả giám định thương tật mất 15% sức khỏe. Với tội danh đánh người gây thương tích, Đỗ Văn Đ. phải lĩnh án 2,5 năm tù giam và thụ án tại Trại 5, đóng trên địa bàn huyện Yên Định.

... và quyết tâm làm lại cuộc đời

Dù phạm tội ở trong trường hợp nào nhưng khi bị bắt cả B. và Đ. đều có chung tâm trạng chán nản, suy sụp khi mới bước chân vào trại giam. Tuy nhiên, nhờ được giáo dục và sự động viên, khích lệ kịp thời của các giám thị trại giam đã giúp họ có thêm quyết tâm làm lại cuộc đời bằng cách cố gắng cải tạo tốt. Vì vậy, cả B. và Đ. đều được giảm án và tha tù trước thời hạn. Bước chân ra khỏi nhà giam, đối với họ đó là niềm vui không thể nào tả xiết nhưng khi trở về gia đình và tái hòa nhập cộng đồng, họ sẽ không tránh khỏi búa rìu dư luận, kinh tế gia đình khó khăn và tìm kiếm việc làm không hề đơn giản... là những rào cản trên con đường hoàn lương của họ.

Trong tình cảnh đó, gia đình, chính quyền, các đoàn thể, nhất là lực lượng công an luôn theo sát, động viên, khích lệ giúp họ quên đi mặc cảm, tự ti quyết tâm làm lại cuộc đời. Từ một phạm nhân, sau thời gian hòa nhập cộng đồng, cả B. và Đ. đã trở thành công dân tốt, thậm chí họ còn là gương điển hình trong phát triển kinh tế, làm giàu cho gia đình, địa phương.

Bằng nguồn vốn Ngân hàng Chính sách xã hội 50 triệu đồng cho vay hộ nghèo phát triển sản xuất, số tiền gom góp của người thân và sẵn có kinh nghiệm, tay nghề chạm khắc gỗ trong thời gian thụ án tại Trại 5, Đ. quyết định thuê và mở cơ sở chạm khắc tượng tại xã Hoằng Tiến (Hoằng Hóa). Theo Đ., thời gian đầu khi mới mở cơ sở, việc làm ăn của anh cũng không mấy thuận lợi vì nguồn vốn có hạn. Hơn nữa, khách hàng còn e dè, chưa tin tưởng tay nghề cũng như tính cách của anh nên khách chủ yếu là người thân và anh em dòng họ. Thấy sản phẩm tự tay anh chạm trổ tinh xảo, sắc nét và có hồn nên lượng khách hàng đến mua và đặt hàng của anh ngày càng nhiều hơn. Ngoài làm nghề mộc, Đ. còn đầu tư mua thêm 1 xe ô tô 4 chỗ kinh doanh dịch vụ và mở thêm một quán nước giải khát ngay tại nhà. Sau hơn 2 năm kinh doanh nghề mộc và dịch vụ vận tải, nước giải khát, hiện nguồn vốn mà Đ. tích lũy được gần 1 tỷ đồng.

Con đường khởi nghiệp của Nguyễn Văn B. lại bắt đầu từ nghề lái xe ô tô tải thuê. B. cho biết: Sau khi thụ án xong về quê, B. học nghề lái xe và có 4 năm làm nghề. Đầu tiên, B. lái xe chở hoa quả tuyến Móng Cái - Ninh Bình cho một doanh nghiệp tại tỉnh Ninh Bình. Sau đó về quê chở vật liệu xây dựng (VLXD) cho cơ sở kinh doanh VLXD ngay tại địa phương. Bốn năm làm nghề lái xe ô tô tải với thu nhập từ 7 - 8 triệu đồng/tháng, không chỉ giúp B. có chút vốn tích lũy mà còn giúp B. nhạy bén và năng động trong việc kinh doanh. Vì vậy, năm 2017, cửa hàng kinh doanh VLXD chuyên về nội thất của B. được mở ngay tại nhà. Hơn 5 năm mở cửa hàng kinh doanh dịch vụ VLXD ngay tại nhà, B. đã tích lũy nguồn vốn khoảng 700 triệu đồng.

Dù ở mỗi con người vượt lên chính mình và làm giàu cho bản thân bằng những cách làm khác nhau song ở họ đều có cái chung đó là quyết tâm làm lại cuộc đời. Tuy nhiên, trên bước đường hoàn lương của họ có nhiều gập ghềnh, trở ngại vì rào cản của định kiến dư luận nên rất cần sự quan tâm hơn nữa từ chính quyền các cấp, các ban, ngành chức năng và cộng đồng xã hội.

Bài và ảnh: Minh Lý