Trong những bức hình treo trên tường của Gianni Vio có một hiện vật nổi bật hơn cả, đó là chiếc áo có chữ ký của Harry Kane, tiền đạo xuất sắc nhất đội tuyển Anh thời điểm hiện tại.
"Lúc cậu ấy ghi được bàn thắng từ chấm đá phạt trước Brentford trong trận trên sân nhà cuối cùng của mùa giải trước, cậu ấy đã trao cho tôi cái áo này cùng một tin nhắn thể hiện lòng cảm kích trước những ý tưởng và chỉ dạy của tôi, vì vậy, tôi để tấm áo này lên tường mình", chuyên gia tình huống cố định người Italia đã chia sẻ như thế với Mark Carey, người phỏng vấn ông trong cuộc phỏng vấn với trang tin The Athletic.
Cựu nhân viên ngân hàng này từng viết một quyển cẩm nang bóng đá. Trong quyển cẩm nang này là hàng ngàn giáo án mà các CLB có thể sử dụng để tạo ra lợi thế ở các tình huống bóng chết. Ngoài ra, ông còn là tác giả của luận văn mang tên: "Set Pieces: the 15-goal striker" (Tình huống cố định: cách tạo ra tiền đạo ghi 15 bàn-ND).
Theo Mark Carey, khi Vio thốt ra lời nào, tốt nhất là nên im lặng để tận hưởng từng lời của ông.
"Tình huống cố định là một phân đoạn nhỏ của một vở kịch lớn", Vio chia sẻ. "Trong một tình huống cố định, chúng ta phải phân vai xem ai sẽ là người thực hiện, bao nhiêu người sẽ ập vào vòng cấm đối phương, ngoài ra, chúng ta còn phải xem xét tấn công vào khoảng trống nào là phù hợp nhất, tấn công lúc nào là phù hợp nhất. Và đương nhiên, không lần nào giống lần nào".
Tình huống cố định đã luôn là một phần không thể thiếu của bóng đá, nhưng phải đến mãi gần đây, các HLV chú trọng đến các tình huống cố định mới được để ý. Đương nhiên, tình huống cố định không chỉ gói gọn ở các tình huống phạt góc hay phạt hàng rào, tình huống cố định còn nằm ở các tình huống ném biên dẫn tới tình huống tấn công hay những tình huống phát bóng lên có thể giúp hàng tiền đạo xuyên phá thành công tuyến phòng thủ của đối phương.
Đương nhiên, ở các tình huống tấn công, tình huống cố định luôn đóng một vài trò quan trọng, kể cả các tình huống penalty. Theo một thống kê của The Athletic, có tới 28% bàn thắng ghi được ở Premier League mùa giải 2022-2023 vừa qua là tới từ các tình huống cố định.
Tình huống cố định quan trọng là thế, nhưng theo Vio, nó lại là thứ ít được các CLB chú trọng nhất. Cụ thể, theo chuyên gia này: "Thông thường, các đội bóng dành ra tới 2 tiếng để làm nóng người, nhưng tập các tình huống cố định thì chỉ có 10 phút. Tình huống cố định chiếm tới 30% số bàn thắng mà chỉ tập có từng đấy thời gian thì đúng là quá sai lầm. Giả dụ như tôi có một cái xe để đi đua nhé, chắc chắn, tôi sẽ phải tập trung đủ sức mạnh cho cái xe đấy. Có thể anh thích hay không thích tình huống cố định, nhưng 30% đối với khâu tấn công là rất lớn đấy".
Theo Mark Carey, Vio hoàn toàn có lý do để tập trung vào điều này. Cụ thể, theo cây viết này, trước khi Vio đến với đội bóng vùng Bắc London hồi mùa hè năm ngoái, Spurs không có được số bàn thắng từ tình huống cố định không tính penalty vượt quá hai đơn vị chữ số trong vòng ba mùa. Tới cuối mùa giải đầu tiên của ông ở Tottenham, họ có được 18 bàn thắng từ tình huống này, gần gấp đôi con số của mùa trước.
Khi xét đến cơ hội ở các tình huống cố định, Tottenham sẽ có thể ghi được 5,9 bàn từ 100 tình huống cố định, con số tốt nhất ở Premier League mùa giải trước.
Khi đứng trên sân tập của các đội bóng khác vào một ngày lạnh lẽo tháng 12, chúng ta có thể thấy rõ từng góc nhìn khác nhau của từng thành viên về HLV của mình, nhưng ở Tottenham, ai cũng đồng ý rằng phương pháp của Vio là thứ đã giúp họ có được thành công ở mùa giải trước.
"Bao lần tôi nói với thầy ấy rằng đáng lẽ ra CLB phải chi nhiều tiền hơn cho thầy ấy mới phải", Dejan Kulusevski chia sẻ với báo giới về Vio sau trận thắng 1-0 trước Wolves hồi tháng 8 năm ngoái sau một bàn thắng từ tình huống cố định. "Phải nâng lương cho thầy ấy ngay thôi! Xin dành lời chúc tụng này tới thầy ấy. Thầy ấy quan trọng lắm, thầy ấy tạo ra sự khác biệt mà bằng mắt thường anh cũng có thể thấy. Rút cục, chúng tôi thắng nhờ tình huống cố định, vì vậy, chúng tôi sẽ phải cố gắng nhiều hơn ở tình huống này. Tập những tình huống này có thể mệt, có thể không vui, nhưng đúng là chúng tạo ra kết quả tốt. Ba trận liền chúng tôi ghi được ba bàn đấy, vì vậy, chúng tôi phải nghe lời thầy ấy và tuân theo những gì thầy ấy chỉ dạy".
Được học trò ca ngợi là thế, nhưng Vio chỉ khiêm tốn chia sẻ: "Chắc tôi là một lão già may mắn vì tôi chẳng có đủ thời gian để tập luyện với các em ấy hồi mùa trước, thế mà chúng tôi vẫn ghi được nhiều bàn. Mọi chuyện, cũng tương tự khi tôi lên tuyển Italia cùng Mancini. Thời điểm đó, chúng tôi còn giành được cả danh hiệu Euro cơ! Có khi tôi may mắn thật".
"Chẳng hề có chút may mắn nào ở đây cả", đó là lời phản bác của Mark Carey trong bài viết của anh.
Theo Mark Carey, chính việc Vio chú trọng vào tiểu tiết đã giúp lối chơi của ông không có một chút sơ hở nào. Đúng là quy trình huấn luyện của ông có tới hàng ngàn bài tập, một điều khiến phương pháp của HLV 70 tuổi trông thật phức tạp. Nhưng, theo Mark Carey, có thể thấy rõ sự tối giản trong cách ông giải thích giáo án của mình, bởi, với Vio, một tình huống cố định tốt chỉ là một phần nhỏ trong một bức tranh toàn cảnh, và trong bức tranh toàn cảnh đó, nhân tố chủ chốt luôn là người đầu tiên chạm bóng.
"Phân tích thì có hàng ngàn cách để phân tích, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là cầu thủ phát bóng, 100% đấy", Vio chia sẻ. "Nếu HLV có đủ thời gian để luyện tập một giáo án nhất định, cầu thủ đó sẽ nhanh chóng tiến bộ. Nhưng khi có Harry Kane trong đội, chắc chắn, đội bóng của anh sẽ ghi nhiều bàn hơn. Chuyện tương tự cũng xảy ra nếu đứng trước bóng là James Ward Prowser. Thực sự, người quan trọng nhất ở các tình huống cố định chính là người thực hiện đầu tiên.
Có thể nói, một pha bóng cố định hoàn hảo sẽ bao gồm 2 yếu tố sau: một người thực hiện tốt, cùng với đó một vài động tác chạy chỗ hoàn hảo trước khi thực hiện "nhát kiếm cuối cùng". Ở mùa trước, Spurs chính là tập thể làm tốt nhất điều này, đặc biệt là ở các tình huống đá phạt góc đưa bóng tới sát cột dọc, sau đó là một đường nhả bóng cho một cầu thủ ở cột dọc đối diện. Theo thống kê của Opta, có đến 19% pha phạt góc của Tottenham mùa này được đưa vào vị trí ở gần cột dọc.
Ở mùa giải vừa qua, Newcastle, Chelsea và Wolverhampton đều đã được nếm trải cái gọi là những tình huống cố định "chuẩn Vio", những tình huống cố định được thực hiện chuẩn mực đến từng milimet tới từ HLV người Italia.
Vậy, một tình huống cố định "chuẩn Vio" trông sẽ ra sao? Để giải đáp cho thắc mắc này của chúng ta, Mark Carey đã trích ra một tình huống tới từ trận đấu giữa Tottenham và Wolverhampton mùa trước. Ở tình huống này, chúng ta có thể thấy Wolverhampton đang sử dụng 3 cầu thủ theo kèm khu vực ở vị trí sát cột dọc, cùng với đó là một vài "lính canh" ở các vị trí khác. Hãy chú ý trong bức hình dưới đây: Rodrigo Bentacur, số 30, đang dạt ra khỏi khung thành trước khi pha đá phạt góc được thực hiện, một tình huống nhằm đánh lừa số 19 của Wolverhampton, Jonny.
Khi Son Heung Min bắt đầu thực hiện tình huống phạt góc, Ben Davies đã sử dụng Jonny như một tấm khiên để thoát khỏi sự đeo bám của cầu thủ theo kèm, trong khi đó, ở khu vực vòng cấm, Eric Dier, người mang áo số 15 của Tottenham, gây sức ép lên Maximilian Kilman để tạo ra khoảng trống cho một pha đánh đầu sát cột dọc. Trong khi đó, Davinson Sanchez, người mang áo số 6 của Tottenham, có nhiệm vụ tạo khoảng trống cho Kane thực hiện một pha tấn công. Cuối cùng, Perisic có nhiệm vụ chuyển đổi khu vực tấn công để dễ dàng vượt qua Rayan Alt-Nouri ở khu vực sát cột dọc...
... nhằm nhận được bóng đầu tiên để sau đó thực hiện một đường phất bóng.
Lúc này, nhiệm vụ của các cầu thủ bên phía Spurs sẽ là thu hút các hậu vệ của Wolverhampton theo họ để Kane có thể nhanh chóng đổi hướng...
... sau đó là một pha đánh đầu ghi bàn dễ dàng tới từ Kane.
Ở thời điểm hiện tại, tầm quan trọng của các tình huống cố định là không thể chối cãi. Số lượng các HLV tập trung vào phân đoạn này đang dần trở nên nhiều hơn, nhưng có một câu hỏi cần phải được đặt ra, đó là tại sao nhiều đội vẫn chưa cải thiện các khâu liên quan tới tình huống cố định?.
Theo Vio, câu trả lời thực ra rất đơn giản: "Bóng đá là môn chơi chậm. Khi chia sẻ với một vài HLV, họ lúc nào cũng ra rả về tầm quan trọng của tình huống cố định. Thế mà khi tôi hỏi họ dành bao nhiêu thời gian cho khâu này, ai cũng trả lời: "Ấy, tôi làm gì có thời gian đâu". Tôi nghĩ tư duy này đang dần thay đổi rồi. Các HLV cũng dần nhận ra tầm quan trọng của khâu cố định. Dù có thể họ chưa bỏ công tìm kiếm một chuyên gia ở mặt này, nhưng quan trọng là họ bắt đầu tập nhiều hơn những tình huống này".
Đúng là bóng đá đang dần thay đổi về mặt chiến thuật và cả về mặt thống kê nữa, một minh chứng là ở thời đại này, các công ty thống kê cũng đóng vai trò quan trọng trong bóng đá, đặc biệt là ở các số liệu liên quan tới chiến thuật của các đội bóng ở tình huống cố định hay khả năng không chiến của các cầu thủ tham gia vào tình huống đó.
Vio không còn là một phần của ban huấn luyện của Spurs sau khi mùa giải vừa qua kết thúc. Dù vậy, nhiệt huyết với công việc trong ông chưa bao giờ tắt. Có lẽ vì vậy mà ở phần cuối cuộc trò chuyện với Mark Carey, ông đã chia sẻ nửa đùa nửa thật: "Nếu có CLB Premier League nào cần người đào tạo tiền đạo ghi 15 bàn một lần, cậu cứ nhắn cho tôi nhé!".
Built with Shorthand