Hoa ban - loài hoa gắn liền với đời sống, văn hóa của đồng bào các dân tộc tỉnh Điện Biên nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung. Hoa ban biểu trưng cho tình yêu trong sáng, bất diệt và thủy chung của chàng trai, cô gái nơi rẻo cao. Theo truyền thuyết mà người dân vùng Tây Bắc kể lại, loài hoa ban gắn liền với một người con gái Thái xinh đẹp tên là Ban, biết bao chàng trai si mê, theo đuổi nhưng Ban lại đem lòng yêu chàng trai nghèo, tài giỏi tên Khum. Gia đình nàng Ban không chấp nhận chàng trai, họ ra sức ngăn cản, chia rẽ. Nàng Ban không cam chịu chia li nên đã bỏ trốn đi tìm người yêu để được sống hạnh phúc bên nhau. Nàng đã chết bên vách đá cheo leo, từ đó nở thành nhành hoa trắng tinh khôi man mác tím, người dân lấy tên nàng đặt cho loài hoa ấy là Ban. Từ đó, trong tiềm thức của người dân vùng Tây Bắc, hoa Ban tượng trưng cho sự chung thủy, vẻ đẹp trong trắng của người con gái.

Cứ mỗi độ đông về, cây hoa ban tự mình trút lá, dồn nhựa vào thân, đợi sang xuân ấm áp đâm chồi nảy lộc. Hoa ban trắng có 5 cánh, khi mới nở có màu tím nhạt, sau đó chuyển dần sang hồng nhạt và cuối cùng là màu trắng. Dù mọc trên đồi cỏ khô hay bám vào vách đá cheo leo, hoa ban vẫn mang trong mình sức sống mãnh liệt. Từ độ cuối tháng 2 đến tháng 3 là thời điểm hoa nở rộ. Trên những sườn núi, hiên nhà hay dọc con phố, hoa bung nở những cánh hoa mỏng manh, dịu dàng, trắng xinh, e ấp như người con gái vùng Tây Bắc.

Hoa ban không chỉ tô điểm cho núi rừng Tây Bắc thêm đẹp mà còn được dùng để chế biến thành một số món ăn như canh hoa ban, nộm hoa ban… hoặc đồ lên, ăn kèm với dấm ớt, măng chua, tạo nên sự độc đáo trong ẩm thực Tây Bắc.

Trên mảnh đất Điện Biên anh hùng, ở mỗi con đường, góc phố, mỗi di tích hào hùng sắc ban vẫn bung nở tinh khôi, là biểu tượng cho tình yêu đôi lứa, sự bất diệt của vùng đất lịch sử anh hùng trong chiến tranh và trong thời kỳ đổi mới. Nhiều năm gần đây, mảnh đất cực Tây của Tổ quốc này tiến hành trồng mới, nhân rộng và bảo tồn các “tuyến đường, khu đồi, cứ điểm di tích” rợp bóng hoa ban.

Về với thành phố Điện Biên Phủ vào những ngày tháng 3, những cánh hoa ban bung nở dọc các con đường, tuyến phố của thành phố lịch sử đã mang lại cho du khách những ấn tượng khó quên.

Lễ hội Hoa Ban ở Điện Biên thường niên diễn ra vào ngày 13/3 - nhân sự kiện quân và dân ta “khai hỏa” trận Him Lam, mở màn cho Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954.  Lễ hội Hoa Ban năm 2024 được tổ chức gắn với khai mạc Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024 với chủ đề “Về miền Hoa Ban”. Đây là sự kiện văn hóa quan trọng, tiêu biểu của tỉnh Điện Biên, là dịp để quảng bá sâu rộng cho du khách trong nước cũng như bạn bè quốc tế biết đến những sản phẩm du lịch đặc trưng, mảnh đất, con người Điện Biên, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng Điện Biên trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của vùng Trung du miền núi phía Bắc vào năm 2025, thiết thực chào mừng kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024); 115 năm ngày thành lập tỉnh Điện Biên (28/6/1909 - 28/6/2024) và 75 năm ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Điện Biên (10/10/1949 - 10/10/2024).

Lễ hội Hoa Ban năm 2024 diễn ra từ ngày 13/3 đến ngày 18/3/2024 (Lễ khai mạc diễn ra vào tối 16/3 tại sân quảng trường 7/5) tại thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên.

Cùng với chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu”, hoa ban sẽ góp phần trở thành biểu tượng để tôn vinh các giá trị di sản văn hóa, giới thiệu tiềm năng du lịch của tỉnh đến với du khách trong và ngoài nước.

Lên với Điện Biên trong mùa Lễ hội Hoa Ban và Năm Du lịch Quốc gia 2024, nơi đâu du khách cũng có thể dừng chân, lưu lại những khoảnh khắc với hoa ban mà thiên nhiên dành tặng riêng cho núi rừng Tây Bắc.