Độc đáo Thành Nhà Hồ

Hoàng Đông • 15:48 04/11/2025

Nằm cách trung tâm Thanh Hóa khoảng 45 km về phía Tây Bắc, Thành Nhà Hồ hay còn gọi là Thành Tây Đô, là một trong số ít thành lũy bằng đá còn tồn tại trên thế giới. Công trình được Hồ Quý Ly cho xây dựng vào năm 1397, trở thành kinh đô của vương triều Hồ trong giai đoạn ngắn ngủi nhưng đặc biệt của lịch sử dân tộc.

Với giá trị nổi bật toàn cầu về văn hóa, lịch sử và kỹ thuật xây dựng. Ngày 27/6/2011, Thành Nhà Hồ đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới, đánh dấu một mốc son trong hành trình bảo tồn di sản Việt Nam.

Di sản Thành Nhà Hồ rộng hơn 155 ha, gồm ba thành phần chính: Thành nội, La thành và Đàn tế Nam Giao, được bao bọc bởi vùng đệm lên đến 5.078 ha.

Thành nội có bình đồ hình chữ nhật, chiều Bắc - Nam dài 870,5m, chiều Đông - Tây dài 883,5m, chu vi tường đá hơn 3,5km. Các bức tường được dựng bằng những khối đá xanh nặng hàng chục tấn, có phiến dài tới 7m, cao 1,5m.

Đáng chú ý, toàn bộ khối đá được ghép khít mà không cần chất kết dính, tạo nên hệ thống tường thành kiên cố, trường tồn qua hơn sáu thế kỷ. Thành có bốn cổng chính hướng Đông - Tây - Nam - Bắc, đều xây theo kỹ thuật vòm cuốn đá xếp múi bưởi, thể hiện trình độ xây dựng vượt trội của người Việt xưa.

Trong đó, Cổng Nam (còn gọi là Cửa Tiền) là cổng đồ sộ nhất với chiều dài gần 35m, cao 8,6m, sâu 15m, đến nay vẫn giữ gần như nguyên trạng.

Khu di tích không chỉ nổi bật bởi quy mô thành đá mà còn gắn liền với Đàn Nam Giao, nơi tổ chức các nghi lễ tế trời cầu quốc thái dân an. Qua nhiều lần khai quật, đến nay các nhà khảo cổ đã xác định được cấu trúc 5 tầng nền của đàn tế, cùng nhiều dấu tích kiến trúc đặc sắc.

Bao quanh Thành Nhà Hồ là nhiều di tích gắn liền với truyền thuyết dân gian, tiêu biểu là Đền thờ nàng Bình Khương, người phụ nữ tuẫn tiết để minh oan cho chồng bị xử tử trong quá trình xây thành.

Phiến đá in dấu đầu và bàn tay của nàng Bình Khương trở thành chứng tích linh thiêng, mang lại chiều sâu tâm linh cho di sản.

Ngoài ra, làng cổ Tây Giai gần cổng Tây còn lưu giữ ngôi nhà cổ hơn 200 năm tuổi của dòng họ Phạm, được UNESCO công nhận là “Nhà cổ dân gian Việt Nam”. Ngôi nhà thể hiện rõ đặc trưng kiến trúc truyền thống Việt Nam với 29 cột gỗ quý, mái ngói vảy cá, hoa văn chạm khắc tứ linh, tứ quý tinh xảo.

Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện công trường khai thác đá cổ tại núi An Tôn (cách thành 3km) và núi Xuân Đài (cách 5km). Tại đây, hàng chục phiến đá vuông vức nặng hàng chục tấn còn nằm lại cùng dấu tích lán trại, công cụ khai thác. Điều này chứng minh quy mô huy động nhân lực và vật lực khổng lồ mà triều Hồ đã thực hiện chỉ trong vòng ba tháng đầu năm 1397 để dựng nên tòa thành.

Ngày nay, đến với Thành Nhà Hồ, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng công trình thành đá vĩ đại bậc nhất Đông Nam Á mà còn có cơ hội tìm hiểu kho tàng hiện vật trưng bày tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ.

Hành trình còn nối dài tới các điểm phụ cận như Đàn Nam Giao, đền Bình Khương, làng cổ Tây Giai, tạo nên trải nghiệm kết hợp giữa khảo cổ, lịch sử và văn hóa dân gian.

Thành Nhà Hồ là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu lịch sử, khảo cổ và văn hóa. Nơi quá khứ oai hùng vẫn hiện hữu giữa lòng xứ Thanh, mời gọi mỗi bước chân khám phá.