Huyện vùng cao Mường Lát nỗ lực nâng cao chất lượng dân số

Xác định nâng cao chất lượng dân số là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, vì vậy huyện Mường Lát đã và đang huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo điều kiện để triển khai thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ trong công tác dân số, góp phần nâng cao nhận thức, chất lượng dân số trên địa bàn.

Xã Trung Lý là cửa ngõ của huyện Mường Lát.

Nỗ lực xóa bỏ nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống

Trung Lý là xã cửa ngõ của huyện Mường Lát, có khoảng 1.289 hộ dân, với 6.537 nhân khẩu, sinh sống ở 15 bản. Trong đó, có 11 bản đồng bào Mông, chiếm khoảng 72% tổng dân số toàn xã.

Bản Khằm 1 nằm ở cổng trời Trung Lý với 78 nóc nhà, 425 nhân khẩu, 100% là đồng bào Mông. Những năm trước đây, bản Khằm 1 vẫn còn nhiều hộ đói nghèo, tệ nạn ma túy và tảo hôn còn hiện nay đời sống bà con đã từng bước thay đổi.

Đến thăm gia đình em Vàng Thị Pia, ở bản Khằm 1, là một trong những hộ có hoàn cảnh khó khăn của bản. Pia kết hôn khi em mới 15 tuổi. Đến nay, ngoài 20 tuổi, Vàng Thị Pia đã có 3 mặt con và hiện mang bầu con thứ 4. Không công ăn việc làm, lại đông con, dẫn đến đời sống của gia đình Vàng Thị Pia luôn khó khăn và trông chờ vào nguồn hỗ trợ của Nhà nước.

Ở bản Khằm 1, không chỉ có Vàng Thị Pia mà còn nhiều trường hợp kết hôn khi tuổi còn quá trẻ. Họ làm vợ, làm mẹ và giang dở những ước mơ.

Để giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bản Khằm 1 đã có nhiều cách tuyên truyền, giúp bà con hiểu thêm tác hại của nạn tảo hôn. Một trong những người tiên phong trong công tác tuyên truyền phải nhắc đến Vàng A Sùng, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Khằm 1.

Năm 2010, Vàng A Sùng lên đường nhập ngũ, thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng bảo vệ Tổ quốc. Như một cơ duyên, đơn vị anh đóng quân lại chính là Đồn Biên phòng Trung Lý. Hoàn thành nghĩa vụ quân sự, trở về địa phương Vàng A Sùng tích cực tham gia các phong trào, nhất là các hoạt động tình nguyện của đoàn thanh niên xã. Tháng 5-2012, Vàng A Sùng vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng rồi sau đó anh được bà con tín nhiệm bầu giữ chức Trưởng bản Khằm 1. Cùng năm 2012, Vàng A Sùng lập gia đình.

Lâu nay, bà con bản Khằm vẫn còn nhiều người có quan niệm càng sinh nhiều con càng có nhiều người đi nương, đi rẫy, Vàng A Sùng muốn thay đổi quan niệm ấy của bà con thì mình phải là người đi đầu. Bởi vậy, vợ chồng Vàng A Sùng chỉ sinh 2 con rồi tập trung phát triển kinh tế, nuôi nhiều trâu bò, trồng rừng, trồng lúa nước và cho con cái học hành đầy đủ. Hàng năm, ruộng lúa, ruộng nương nhà Vàng A Sùng cho thu hoạch hàng chục bao lúa, kinh tế gia đình dần ổn định, có của ăn của để.

Từ thực tế cách làm của gia đình mình và những buổi tuyên truyền về các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, Vàng A Sùng đã góp phần dần thay đổi tư tưởng, nhận thức của đồng bào Mông ở bản Khằm 1. Hai năm gần đây, trong bản Khằm 1 không có trường hợp nào kết hôn khi chưa đủ tuổi vị thành niên.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao chất lượng dân số

Huyện vùng cao Mường Lát có hơn 8.000 hộ với hơn 40.000 nhân khẩu, đồng bào dân tộc Mông chiếm hơn 40% dân số toàn huyện, sinh sống nhiều nhất tại các xã Nhi Sơn, Pù Nhi, Trung Lý, Mường Lý. Mường Lát là một trong những huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa đang triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng” của Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh, nhằm can thiệp thay đổi hành vi, tập quán sử dụng dịch vụ DS- KHHGĐ và các loại hình dịch vụ phù hợp với tâm lý, tập quán của người dân tộc thiểu số. Đồng thời, tăng cường thực hiện chính sách DS-KHHGĐ tại các vùng dân tộc ít người, đặc biệt quan tâm đến đối tượng là người dân tộc thiểu số, dân tộc có nguy cơ suy thoái về chất lượng giống nòi, nâng cao chất lượng dân số để góp phần thành công cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, giữ vững ổn định chủ quyền dân tộc.

Huyện vùng cao Mường Lát có hơn 8.000 hộ với hơn 40.000 nhân khẩu, đồng bào dân tộc Mông chiếm hơn 40% dân số toàn huyện.

Sau khi có hướng dẫn của tỉnh về triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao chất lượng dân số vùng dân tộc ít người”, Trung tâm Y tế huyện Mường Lát đã xây dựng kế hoạch triển khai, thực hiện và được cấp ủy đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở quan tâm, chỉ đạo sát sao và sự phối hợp chặt chẽ của ngành, đoàn thể trong việc tổ chức triển khai thực hiện dự án. Đến nay, huyện đã thành lập 6 Câu lạc bộ “Sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết”; đã tổ chức 18 buổi nói chuyện chuyên đề trao đổi và cung cấp các thông tin về chăm sóc sức khỏe sinh sản, nạn tảo hôn, hôn nhận cận huyết thống, Nghị định 39 về hỗ trợ phụ nữ nghèo sinh con đúng chính sách dân số… với sự tham gia của 900 lượt đối tượng là phụ nữ có thai, phụ nữ trong đội tuổi sinh đẻ, các cặp vợ chồng mới kết hôn tại 6 xã triển khai đề án.

Thông qua các buổi tuyên truyền, vận động đã góp phần không nhỏ trong việc giảm tỷ lệ sinh trên địa bàn huyện Mường Lát. Trẻ em được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin, hoạt động phòng, chống suy dinh dưỡng trẻ em được triển khai thực hiện thường xuyên ở 100% xã, thị trấn; tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đều giảm.

Trung tâm Y tế phối hợp với Trung tâm VH, TT, TT&DL huyện và Phòng Văn hóa - Thông tin tổ chức phát thanh các nội dung về nâng cao chất lượng dân số. Duy trì truyền thông thường xuyên tại trạm y tế các xã, thông qua lồng ghép các buổi tiêm chủng hàng tháng, các chiến dịch về công tác y tế… để tiếp tục tăng cường các nội dung về chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân như các kiến thức về sức khỏe sinh sản trước hôn nhân, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, các bệnh đường sàng lọc trước sinh và sơ sinh, cách làm mẹ an toàn… Qua đó nhằm nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn huyện, đặc biệt là đồng bào dân tộc Mông.

Thông qua các buổi tuyên truyền, vận động đã góp phần không nhỏ trong việc giảm tỷ lệ sinh trên địa bàn huyện Mường Lát. Trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin, tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 95%; hoạt động phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em được triển khai thực hiện thường xuyên ở 100% xã, thị trấn; tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đều giảm so với cùng kỳ năm trước, số cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai đạt trên 65%.

Ông Hồ Văn Trọng, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mường Lát chia sẻ: Dù có nhiều nỗ lực cố gắng trong công tác tuyên truyền vận động nhưng công tác dân số trên địa bàn huyện Mường Lát còn gặp nhiều khó khăn, địa bàn rộng, giao thông đi lại khó khăn; trình độ nhận thức của người dân không đồng đều, hủ tục chưa được đẩy lùi… phần nào ảnh hưởng đến chất lượng tuyên truyền và việc thay đổi hành vi của Nhân dân. Dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, do đó chưa thực hiện được các cuộc truyền thông trực tiếp như kế hoạch đề ra trong năm 2021. Hiện nay số cộng tác viên dân số còn 58/88 người là y tế thôn kiêm nhiệm, số còn lại do chi hội phụ nữ phụ trách.

“Căn cứ diễn biến của dịch bệnh COVID-19, Trung tâm Y tế huyện tiếp tục thực hiện các nội dung của kế hoạch đề ra như truyền thông trực tiếp tại các bản khó khăn, phối hợp với các trường THPT, THCS bán trú để tổ chức các buổi nói chuyện ngoại khóa về sức khỏe sinh sản; tiếp tục truyền thông trên các hệ thống phương tiện thông tin đại chúng về các nội dung nâng cao chất lượng dân số”, ông Hồ Văn Trọng cho biết.

Để nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, huyện Mường Lát tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội và đẩy mạnh lồng ghép các chương trình tuyên truyền. Ảnh: Hoàng Đông

Để nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, huyện Mường Lát tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội và mọi tầng lớp Nhân dân tham gia thực hiện tốt chính sách dân số và phát triển. Đưa công tác dân số và phát triển thành một nội dung trọng tâm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền. Thực hiện lồng ghép có hiệu quả các yếu tố dân số trong chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Cùng với việc tuyên truyền nâng cao nhận thức, cải thiện chất lượng dân số huyện Mường Lát cũng đang huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị để đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thay đổi tập quán sản xuất của bà con, khơi dậy ý thức chủ động vươn lên thoát nghèo, khắc phục tâm lý trông chờ, ỷ lại, qua đó góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo nhanh và bền vững.

Thảo Nguyên