Món ngon ngày tết

Đi qua 365 ngày, đọng lại là nỗi niềm day dứt về những dự định cao đẹp chưa làm được, đọng lại là niềm vui về những thành quả gặt hái nhờ những nỗ lực suốt mấy trăm ngày. Cái đọng lại nữa là 3 ngày tết, chả thế mà người xưa luôn nói: “Cả năm có 3 ngày tết”. Thời gian cứ dịch chuyển vần xoay để rồi dồn nén đọng lại cho 3 ngày, điểm giao thời cũ mới, vừa là điểm cuối lại vừa điểm bắt đầu. Bởi thế con người luôn coi trọng ngày tết và đặc biệt chú ý chuẩn bị chu đáo cả về tinh thần và vật chất.

Ảnh minh họa.

Vật chất cho mấy ngày tết đều được chọn tuyển kỹ càng, đủ đầy và dôi dư. Làm sao để chuẩn bị được vật quý món ngon cho ngày tết vừa là nỗi tất bật lại vừa là niềm vui của mỗi gia đình. Khác với món ngon ngày thường, món ngon ngày tết là món tinh túy, tinh tuyển, chọn lọc công phu sao cho đảm bảo cả 5 ngon: ngon miệng, ngon mắt, ngon mũi, ngon lỗ tai và ngon cả khi cầm nắm, nâng niu.

Món ngon đứng đầu là bánh chưng, bánh dày. Món ngon như là ơn nghĩa tạ đất trời, tạo hóa cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu no ấm và hạnh phúc, tạ các Vua Hùng khai sáng nên non sông con Hồng cháu Lạc; bởi vậy, bánh vừa mang ý nghĩa văn hóa, vừa mang giá trị tinh thần. Việc chuẩn bị nguyên liệu làm bánh là gạo nếp, khuôn dừa lá chuối hoặc lá dong, đậu đỗ, thịt lợn, gia vị rồi việc gói bánh nấu bánh còn là việc làm đem lại niềm vui, sự náo nức xốn xang là sợi dây gắn kết mọi thành viên trong gia đình lại với nhau. Người ta chọn những chiếc bánh đẹp nhất, vỗ cho vuông vắn, thay lạt điều, thành kính dâng thần linh tổ tiên. Thứ bánh tinh hoa này khi ăn cũng lựa thức chấm là mật mía Thạch Thành cho tận hiến được hết hương vị thơm ngon.

Gà luộc là món ăn vô cùng quan trọng và là món ngon không thể thiếu, trước là dâng cúng trời đất khắc giao thừa, cúng tổ tiên sáng mùng một. Con người ta hằng tin, khi cúng gà luộc, đất trời thần linh sẽ chứng và ban cho sự hanh thông, phát đạt, đủ đầy, dôi dư. Gà luộc được chấm với muối ớt chanh và không thể thiếu là thứ lá chanh bánh tẻ cho đúng ngàm và tôn vị truyền thống vừa dễ tiêu kỵ ho. Có thể đổi thành món nộm gà xé phay cùng rau răm và hành tây trần kỹ hoặc dọc hành cùng các gia vị.

Dưa hành được xem là món ngon tiêu thực cần cho ngày tết, ăn kèm với bánh chưng hay thịt đông hoặc thịt lợn luộc cho hòa hợp âm dương. Chính vị chua dịu, cay nhẹ sẽ làm cho thực khách ăn ngon miệng và đỡ ngán bởi các món ăn nhiều thịt và mỡ ngày tết. Những bát dưa hành từng củ trắng nõn sẽ đem lại sự thèm thuồng, hưng phấn khi ăn cỗ tết.

Giò lụa là món quan tâm của nhà nội trợ tết. Món này vừa ngon lại vừa đẹp, được ưa dùng bởi độ ngọt và thơm ngon. Nhiều gia chủ lựa loại giò giã tay truyền thống dù có đắt đỏ nhưng hết sức bắt mắt hấp dẫn. Để phong phú và đổi vị cho cỗ tết còn có giò bò, giò pha, giò thủ. Làm cỗ tết, người ta chỉ việc bóc lớp lá và thái khoanh giò tròn bày vào đĩa là được món ngon như ý.

Món ngon ngày tết còn phải kể đến món thịt đông truyền thống - được xem như món đặc trưng của cỗ tết miền Bắc. Thịt đông được nấu từ thịt lợn nạc vai và mông, hoặc phần bắp giò và thịt ngan rút xương cùng mộc nhĩ, nấm hương và các gia vị. Thịt được ninh nhừ cùng da lợn để tạo độ kết dính và thanh mát. Người nội trợ khéo léo múc ra từng bát và để vào tủ lạnh cho đông kết, khi bày cỗ chỉ việc úp ngược sẽ có bát thịt đông mịn màng. Thịt đông ăn cùng dưa hành là thức tốn cơm nhất trong cái tết se lạnh.

Nem rán là món ăn khoái khẩu đậm vị tết. Vừa dễ làm lại tiện dụng. Người nội trợ có thể cuốn sẵn nem với các nguyên liệu như: thịt lợn nạc, miến dong, nấm hương, mộc nhĩ, hành khô, giá sống, trứng, hạt tiêu, muối, gia vị,... những cái nem vàng ươm mỡ màng, vỏ nem mỏng giòn tan, nhân nem bùi ngậy, thơm phức đưa lại cảm khoái khó tả. Món nem rán cầu kỳ ở pha nước chấm sao cho vừa phải thanh dịu, có vị cay thơm của ớt, tỏi, hồ tiêu, vị ngọt đậm của nước mắm ngon, vị chua của chanh,... Có được xà lách hay rau diếp ăn kèm càng thêm tôn vị để đem lại cảm khoái và dấu ấn khó quên.

“Hết cá đổ vạ cho cơm” người xưa tổng kết thế. Bát cơm nóng ngày tết cần lắm món cá thu rán đậm vị thơm ngọt, hoặc miếng cá trắm kho giềng. Ông bố bà mẹ yên lòng để con đi chơi tết khi ăn cỗ tết đã có được bát cơm thơm với cá. Cá chọn cho tết là cá thu đen thái lát rán vàng cất vào tủ lạnh, khi ăn chỉ cần rán lại hoặc sốt nóng với cà chua, hành dọc đã được món ngon bổ dưỡng.

Cỗ tết cũng không thể thiếu món canh măng nấu với chân giò lợn. Vị chua tự nhiên của măng kết hợp với vị béo ngọt của chân giò lợn sẽ đem lại hương vị quyến rũ kích thích đủ 5 giác quan, ăn ngon mà nhớ. Món canh ngon cũng có thể là canh bóng thả. Vị thanh tao bổ dưỡng sẽ khắc chế được sự khô da, nứt nẻ do hanh heo của đông lạnh. Nhìn bát canh bóng thả đủ vị của sắc xanh su hào, đậu đũa, súp lơ, sắc đỏ cà rốt, tôm nõn, sắc ngà của giò sống, nâu đậm của nấm hương sẽ đem lại niềm cảm kích khó quên.

Món ngon của tết còn phải kể đến các món tráng miệng như: chè kho, kẹo lạc, mứt nhãn, bánh đậu xanh để thưởng thức cùng trà Thái cho tròn vẹn ẩm thực tết.

Tựu trung lại, các món ngon ngày tết trước hết phải là các món hợp với mùa như tổng kết xưa “mùa nào thức ấy”, là những món tinh túy của đất trời dâng tặng, là phép công của lòng người thảo thơm mến khách thể hiện trong tinh tuyển, lựa chọn cầu kỳ, kỹ lưỡng, công phu đến từng chi tiết. Món ăn tết còn phải lành sạch để yên tâm, đem lại sự háo hức, sự tươi mới và xúc cảm. Cùng với vẻ đẹp của muôn lá nghìn hoa, của đất trời tràn ngập sắc xuân, lòng người thư thới tin yêu, món ngon ngày tết sẽ theo mạch cảm xúc ấy mà tỏa hương, hương của mùa xuân tin yêu hy vọng hứa hẹn sự phát triển thăng hoa.

Nguyễn Hữu Ngôn