Chuyện về cây lim “hiến thân” ở vùng đất thiêng Lam Kinh

Tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh (huyện Thọ Xuân), nhiều năm nay, câu chuyện về cây lim “hiến thân” cho công trình phỏng dựng lại chính điện Lam Kinh vẫn được nhiều người kể lại với những yếu tố tâm linh kỳ bí khiến du khách đến đây không khỏi kinh ngạc.

Du khách tham quan cây lim “hiến thân” được dùng làm cột cái ở hậu điện, nơi linh thiêng nhất của chính điện.

Trút lá đúng dịp khởi công chính điện

Chúng tôi ghé thăm Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh vào những ngày tháng 8 âm lịch thiêng liêng, tháng sẽ diễn ra lễ hội Lam Kinh kỷ niệm 601 năm khởi nghĩa Lam Sơn, tưởng niệm 586 năm ngày mất của người Anh hùng dân tộc Lê Lợi. Chính quyền địa phương và các ban, ngành liên quan đang chuẩn bị công tác tổ chức cho lễ hội. Hàng năm, vào ngày 22-8 (âm lịch) lễ hội Lam Kinh được tổ chức nhằm tôn vinh và tưởng nhớ người Anh hùng dân tộc Lê Lợi, các vua Lê, tướng sĩ và nhân dân có công lao to lớn trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Đồng thời, tổ chức lễ hội cũng là cách để lưu giữ những giá trị văn hóa lịch sử của dân tộc.

Dẫn chúng tôi đi thăm Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh có diện tích quy hoạch 200 ha, chị Lê Thị Thức, hướng dẫn viên tại đây, cho biết: Lam Kinh là vùng đất thiêng “địa linh nhân kiệt”, quê hương của người Anh hùng dân tộc Lê Lợi, nơi phát tích cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi giặc Minh đầy gian khổ (1418-1427). Đây cũng là nơi an nghỉ vĩnh hằng của các vua, hoàng hậu... triều Lê Sơ. Theo sử sách ghi chép lại, Lam Kinh được xây dựng vào năm 1433. Qua thời gian đã được bảo tồn, phục hồi, tôn tạo và được xếp hạng di tích quốc gia năm 1962; công nhận là di tích quốc gia đặc biệt năm 2012. Tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh vẫn đang còn ẩn chứa nhiều điều kỳ bí khó lý giải, trong đó có chuyện về cây lim “hiến thân”.

Đưa chúng tôi vào khu chính điện Lam Kinh, đây là nơi linh thiêng và quan trọng nhất của khu di tích, chị Lê Thị Thức giới thiệu: Chính điện Lam Kinh được xây dựng ngay sau khi vua Lê Thái tổ băng hà và đưa về quê hương Lam Sơn an táng. Chính điện gồm 3 tòa điện lớn, xây trên nền đất rộng, cao 1,8m so với mặt sân Rồng. Mặt bằng của điện được xây dựng theo kiểu kiến trúc hình chữ Công (I), tổng cộng 3 tòa nhà có 19 gian, 4 chái. Chính điện là công trình kiến trúc gỗ ở khu trung tâm, có quy mô lớn nhất của Lam Kinh. Chính điện có 138 cột. Trải qua thời gian, chính điện bị xuống cấp. Để bảo tồn, ngày 13-9-2010, UBND tỉnh đã có Quyết định số 3232/QĐ-UBND về việc phỏng dựng lại chính điện. Nơi đây đã được khôi phục lại theo đúng quy mô, kích thước và kiến trúc xưa.

Chị Lê Thị Thức kể lại: Điều đặc biệt, ngay khi khởi công dự án phỏng dựng chính điện Lam Kinh, cây lim cổ thụ cao nhất nhì rừng Lam Kinh, khoảng 600 năm tuổi đang xanh tươi, khỏe mạnh bất ngờ trút hết lá rồi khô cành. Đến khoảng nửa năm sau, khi cây chết cũng là lúc thiết kế thi công vừa hoàn thành.

“Hiến thân” cho chốn linh thiêng

Sau đó, cơ quan chức năng đã làm lễ chặt hạ cây lim xuống và phát hiện ra điều kỳ lạ hơn nữa. Đó là thường các cây lim cổ thụ sẽ bị tiêu tâm (rỗng ruột), nhưng riêng cây lim này thì không, ruột cây vẫn đặc nguyên một khối, rất thuận lợi để làm trụ cột các tòa nhà lớn.

Điều trùng khớp, ngẫu nhiên nữa là khi róc bỏ hết vỏ thì lõi cây còn lại có số đo đường kính thân gốc trùng khít với chân đế đá cột cái chính điện xưa để lại là 80cm. Ngọn cây vừa với chân tảng cột quân, hai nhánh cây đủ làm một cột con và một thượng lương.

Cột cái được làm từ cây lim đặt ở nơi hậu điện (nơi nghỉ ngơi của vua trước đây), là chốn cung cấm linh thiêng nhất với vị trí đắc địa nhất. Khi dựng 138 cột trong chính điện, cột cái cũng được dựng lên đầu tiên. Cây cột này đứng gần long sàng, nơi ngủ của đức vua Lê Lợi giống như đứng canh giấc ngủ cho vua vậy.

Còn có điều kỳ lạ hơn nữa, tại vị trí cây lim “hiến thân” đã sống khoảng 600 năm, Ban quản lý Khu di tích lịch sử Lam Kinh đã có vài lần trồng vào đó cây lim nhỏ để thay thế, tuy nhiên, không có cây lim nào sống được. “Khu vực này là rừng lim đã lâu đời. Lim là một loại cây dễ sống, những cây lim ở đây thường tự mọc lên và phát triển. Thế nhưng không hiểu sao, tại vị trí cây lim “hiến thân” lại không có cây lim nào phát triển được” - chị Lê Thị Thức cho biết.

Kể tiếp về cây lim đặc biệt ở chốn linh thiêng này, bà Bùi Ánh Tuyết, Phó Ban quản lý Di tích lịch sử Lam Kinh cũng cho biết: Trước đó, cây lim này đã được làm hồ sơ công nhận cây di sản. Tuy nhiên, có sự trùng hợp ngẫu nhiên là khi khởi công công trình phục dựng chính điện Lam Kinh, cây bỗng nhiên trút lá. Ban quản lý di tích đã mời các nhà nghiên cứu về xem xét để có phương pháp giúp cây phục hồi lại. Tuy nhiên, cây đã không phục hồi lại được. Vì vậy, ban quản lý đã xin ý kiến các cấp, ngành chức năng được hạ cây lim xuống để sử dụng trong công trình và hiện nay, cây được sử dụng làm cột cái và một số hạng mục khác, trong đó, cột cái là vị trí quan trọng nhất trong chính điện.

Bài và ảnh: Hoàng Giang