Truy đến cùng trách nhiệm để xảy ra những hạn chế, yếu kém về công tác giải phóng mặt bằng

Sáng 11-7, dưới sự điều hành của đồng chí Trịnh Văn Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh và các đồng chí Phó Chủ tịch HĐND tỉnh, kỳ họp thứ 6 HĐND tỉnh khóa XVII đã tiến hành phiên chất vấn, trả lời chất vấn.

Toàn cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn, sáng 11-7. (ảnh: Minh Hiếu)

Qua các cuộc tiếp xúc cử tri chuẩn bị cho kỳ họp và tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri, tại kỳ họp này, HĐND tỉnh đã tiến hành chất vấn UBND tỉnh về thực trạng công tác giải phóng (GPMB) của các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh, những hạn chế, khó khăn, nguyên nhân và trách nhiệm, giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Các đồng chí Thường trực HĐND tỉnh đồng chủ trì phiên chất vấn và trả lời chất vấn. (ảnh: Minh Hiếu)

Theo báo cáo của UBND tỉnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Anh Tuấn trình bày tại phiên trả lời chất vấn: Để thuận lợi cho các huyện, thị, xã, thành phố triển khai công tác GPMB, ngay từ đầu năm 2018, UBND tỉnh đã ban hành các quyết định, kế hoạch hành động thực hiện nghị quyết của Chính phủ, của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2018. Theo đó, đã giao chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể về diện tích GPMB trong năm 2018 cho các UBND các huyện, thị xã, thành phố có trách nhiệm rà soát, thực hiện việc ký cam kết tiến độ GPMB với các chủ đầu tư, gửi Sở Tài nguyên và Môi trường tổng hợp.

Đến nay, các huyện, thị xã, thành phố đã rà soát, tổng hợp các dự án đủ điều kiện GPMB để ký cam kết với từng chủ đầu tư, đưa ra ngoài kế hoạch những dự án không bố trí được nguồn vốn hoặc điều chỉnh quy mô diện tích dự án cho phù hợp. Sau khi rà soát, toàn tỉnh hiện có 899 dự án (giảm 93 dự án so với kế hoạch đầu năm do nhà đầu tư không thu xếp được vốn, không đủ điều kiện để thực hiện GPMB), tổng diện tích cần GPMB trong năm 2018 là 6.241 ha.

Thực tế đến ngày 30-6-2018, có 166 dự án đã hoàn thành GPMB, bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư, với diện tích 787,78 ha; 599 dự án đang thực hiện GPMB với diện tích 4.623,10 ha; còn lại 123 dự án chưa triển khai thực hiện do chưa hoàn thành thủ tục giao đất, cho thuê đất hoặc điều chỉnh quy hoạch, với diện tích 940,98 ha.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Anh Tuấn trả lời chất vấn của các đại biểu HĐND tỉnh. (ảnh: Minh Hiếu)

Thời gian qua UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành nhằm tăng cường công tác GPMB trên địa bàn tỉnh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án có sử dụng đất. Chủ tịch UBND tỉnh đã tổ chức hội nghị giao ban bàn biện pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, trong đó có giải pháp đẩy nhanh tiến độ GPMB các dự án.

UBND tỉnh đã chỉ đạo Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra trách nhiệm trong việc thực hiện công tác GPMB. Trên cơ sở kết luận thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh đã giao các ngành, các địa phương kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân. Báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét các thiếu sót, khuyết điểm của các tổ chức, cá nhân thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý để xử lý theo quy định. Bên cạnh đó, Chủ tịch và các Phó chủ tịch UBND tỉnh đã chủ động đi kiểm tra công tác GPMB, tổ chức đối thoại với doanh nghiệp, nhân dân bị ảnh hưởng để giải quyết các khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh công tác GPMB.

Báo cáo của UBND tỉnh cũng đã nêu lên những hạn chế, khó khăn trong công tác GPMB, đó là: Tiến độ GPMB các dự án đầu tư có sử dụng đất còn chậm, nhất là một số dự án lớn, làm giảm hiệu quả đầu tư và môi trường đầu tư của tỉnh. Nguyên nhân của các hạn chế khó khăn có những nguyên nhân khách quan như các quy định pháp luật về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, GPMB có nhiều thay đổi và còn vướng mắc. Một số dự án kéo dài nên chính sách bồi thường, hỗ trợ khác nhau. Đơn giá bồi thường giữa các dự án do Nhà nước thu hồi đất và các dự án thỏa thuận thu hồi đất khác nhau ảnh hưởng đến việc GPMB. Công tác quản lý về đất đai ở nhiều địa phương còn thiếu chặt chẽ, bị buông lỏng qua nhiều thời kỳ, nên việc xác định nguồn gốc đất gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, còn có các nguyên nhân chủ quan, do công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự quyết liệt, chưa thực hiện đúng hướng dẫn của cấp trên. Sự phối hợp giữa UBND cấp huyện với chủ đầu tư và ngược lại còn thiếu chặt chẽ, có nơi vướng mắc. Công tác phối hợp giữa UBND cấp huyện với các sở, ban, ngành cấp tỉnh ở một số việc còn chậm. Một số sở, ngành chưa làm tốt công tác tham mưu. Một số dự án hội đồng bồi thường GPMB của huyện không thực hiện đầy đủ quy định về công khai, minh bạch, dân chủ.

Báo cáo của UBND tỉnh đã chỉ rõ: Trách nhiệm chính để xảy ra tình trạng GPMB chậm, chưa đáp ứng yêu cầu của một số dự án là của UBND cấp huyện, cấp xã nơi triển khai dự án. Các sở, ngành liên quan có phần trách nhiệm trong việc chưa tích cực phối hợp, hỗ trợ, hướng dẫn, tạo điều kiện để giải quyết các vướng mắc. Đối với Chủ tịch UBND, các phó chủ tịch UBND tỉnh có trách nhiệm trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc công tác GPMB theo lĩnh vực được phân công; chưa truy xét đến cùng và chưa cương quyết trong việc phê bình, xử lý trách nhiệm hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý trách nhiệm đối với cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ về công tác GPMB.

Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng, nhìn nhận rõ những nguyên nhân, trách nhiệm, UBND tỉnh đã đề xuất các giải pháp để khắc phục trong thời gian tới. Với quan điểm chỉ đạo tập trung đồng bộ các giải pháp về tuyên truyền, hành chính, kinh tế, và pháp luật, công khai, minh bạch, dân chủ trong GPMB; kiểm kê, áp giá, đền bù, hỗ trợ đúng quy định, bảo đảm quyền lợi cho nhân dân. UBND tỉnh chỉ đạo UBND các huyện căn cứ vào kế hoạch GPMB hằng năm đã được phê duyệt tập trung xây dựng kế hoạch tiến độ và ký cam kết về tiến độ GPMB với chủ đầu tư bảo đảm sát, đúng với thực tế. Thường xuyên rà soát kế hoạch tiến độ và nội dung cam kết để cập nhật tình hình, những vấn đề phát sinh.

Tập trung giải quyết các khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc áp dụng cơ chế, chính sách trong bồi thường GPMB, hỗ trợ tái định cư, về thủ tục hành chính. Cần rà soát, hoàn thiện việc thành lập, kiện toàn hội đồng bồi thường GPMB. Tổ chức giải quyết kịp thời các khiếu nại, khiếu kiện. Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đất đai. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của cấp ủy, chính quyền cấp xã, thôn; đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm, năng lực yếu kém.

Đối với các sở, ban, ngành cấp tỉnh, tăng cường đôn đốc và giám sát việc thực hiện, hướng dẫn giải quyết khó khăn vướng mắc về chế độ chính sách liên quan; định kỳ tổng hợp tình hình thực hiện của cấp huyện báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh.

Đối với UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh, các Phó Chủ tịch UBND tỉnh, tập trung quyết liệt công tác lãnh đạo, chỉ đạo GPMB; tiếp tục hoàn thiện thể chế đảm bảo thuận lợi cho quá trình thực hiện; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý trách nhiệm trong công tác GPMB; kiên quyết và có biện pháp cứng rắn đối với các nhà đầu tư không phối hợp với địa phương trong GPMB

Sau khi Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Anh Tuấn giải trình về công tác GPMB, một số đại biểu đã có thêm các câu hỏi chất vấn.

Đại biểu Nguyễn Văn Thi, Trưởng ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp tỉnh nêu câu hỏi chất vấn. (ảnh: Minh Hiếu)

Đại biểu Nguyễn Văn Thi, Trưởng ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp tỉnh đề nghị UBND tỉnh cần cương quyết xử lý các cán bộ sở, ngành, UBND huyện không thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao trong công tác GPMB. Đại biểu Lê Quốc Thành (Hoằng Hóa) đề nghị cần thống nhất về đơn giá đất bồi thường giữa dự án do nhà nước thu hồi đất và dự án thỏa thuận thu hồi đất do doanh nghiệp trả. Các đại biểu Lê Quốc Thành (Hoằng Hóa) và Lê Thị Hương (Thọ Xuân) cũng đề nghị UBND tỉnh rà soát, kiểm tra để bảo đảm tính chính xác của số liệu báo cáo và phụ lục. Đại biểu Nguyễn Anh Tuấn (Hoằng Hóa) đề nghị UBND tỉnh cho biết các giải pháp căn cơ để khắc phục những hạn chế, yếu kém trong công tác GPMB thời gian tới. Đại biểu Trần Văn Tuấn (Như Thanh) đề nghị UBND tỉnh có giải pháp để tháo gỡ vướng mắc cho vấn đề tái định cư và rút ngắn thủ tục hành chính cho các dự án tái định cư. Đại biểu Mai Văn Liêm (TP Sầm Sơn) đề nghị UBND tỉnh có giải pháp để chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc về nguồn gốc đất đai.

Đại biểu Lê Thị Hương thực hiện chất vấn tại phiên họp. (ảnh: Minh Hiếu)

Trả lời câu hỏi của các đại biểu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Anh Tuấn cho biết: Hiện nay UBND tỉnh đang xây dựng để ban hành Quy định trách nhiệm của chủ tịch UBND cấp huyện, xã, của chủ đầu tư, giám đốc các sở, ban, ngành trong việc bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư khi thực hiện các công trình, dự án gắn với việc đánh giá, xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ và đề xuất xử lý kỷ luật. Sau khi quy định được ban hành, sẽ kiên quyết xử lý đối với các tập thể, cá nhân có vi phạm, không hoàn thành nhiệm vụ. Trong thời gian chờ quy định mới, đối với từng sự việc cụ thể, đề nghị các đơn vị, địa phương có báo cáo để Thường trực UBND tỉnh xem xét, xử lý, giải quyết theo quy định hiện hành.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh cũng cho biết đây là lần đầu tiên các huyện thực hiện tổng hợp số liệu các dự án đầu tư có sử dụng đất nên còn có những hạn chế, sai sót. UBND tỉnh tiếp thu để có sự chỉ đạo các sở, ngành, địa phương rà soát, tổng hợp lại và sẽ báo cáo với HĐND tỉnh.

Quá trình thực hiện công tác GPMB có rất nhiều chính sách đan xen. Hiện nay luật và các văn bản hướng dẫn từ trung ương đang có sự bất cập trong thực hiện chính sách về bồi thường GPMB, chẳng hạn như đơn giá đất bồi thường, hay vấn đề về tái định cư. UBND tỉnh sẽ tiếp tục lắng nghe, tiếp thu các ý kiến của đại biểu và nhân dân để có những kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ xem xét, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách cho phù hợp. Trước mắt để khắc phục khó khăn về nguồn vốn tái định cư, UBND tỉnh đã giao cho Quỹ phát triển đất cho các huyện vay để thực hiện các dự án tái định cư. Ngoài ra, một số địa phương đã có sự vận dụng linh hoạt, như TP Thanh Hóa đã sử dụng vốn đối ứng để triển khai các dự án tái định cư trước cho người dân.

Phó Chủ tịch Lê Anh Tuấn cũng khẳng định: Công tác GPMB rất phức tạp. Thực tế cho thấy ở nơi nào cấp ủy, chính quyền vào cuộc đồng bộ thì ở nơi đó thực hiện công tác GPMB thuận lợi và ngược lại. Do đó sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị vẫn là giải pháp căn cơ nhất để tháo gỡ kịp thời những vướng mắc, những điểm nghẽn trong công tác GPMB.

Đối với các dự án trong Khu Kinh tế Nghi Sơn có lúc chưa nhịp nhàng giữa chủ đầu tư và địa phương. Đồng chí đề nghị trên cơ sở kế hoạch công tác GPMB đã phê duyệt, các bên liên quan cần khắc phục khó khăn để có sự phối hợp chặt chẽ. Tuy nhiên, hiện nay nguồn vốn cũng hạn hẹp nên UBND tỉnh sẽ báo cáo Thường trực HĐND tỉnh để xem xét, bố trí vốn cho các dự án. Về xác định nguồn gốc đất đai qua các thời kỳ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Anh Tuấn cho rằng các địa phương cần căn cứ theo bản đồ địa chính 299, trường hợp phức tạp thì thành lập hội đồng xác lập nguồn gốc đất.

Tại phiên chất vấn, đồng chí Nguyễn Đức Quyền, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh và đồng chí Đào Trọng Quy, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường đã giải trình thêm những vấn đề có liên quan đến công tác quản lý đất đai, các chính sách thực hiện bồi thường GPMB.

Kết luận nội dung này, đồng chí Trịnh Văn Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đánh giá cao các ý kiến chất vấn và phần trả lời chất vấn. Đồng chí cũng cho rằng báo cáo của UBND tỉnh được chuẩn bị tương đối kỹ, đã nhìn nhận đúng những nguyên nhân và chỉ rõ trách nhiệm của các cấp, các sở, ngành liên quan. Kết quả chỉ đạo của UBND về GPMB là tốt, được thực hiện bài bản, có kế hoạch, phê duyệt, giao nhiệm vụ cho từng ngành, từng cá nhân đến từng dự án, phân công nhiệm vụ cụ thể cho Chủ tịch, các Phó chủ tịch UBND tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực, cố gắng thì còn nhiều hạn chế. Nhìn vào thực tế số dự án chưa triển khai, số diện tích chưa bàn giao được mặt bằng còn nhiều, trong đó có những dự án trọng điểm sử dụng vốn ngân sách, một số dự án lớn của doanh nghiệp, cho thấy công tác GPMB trong 6 tháng cuối năm còn rất khó khăn. Nhiều địa phương chưa quan tâm đến các dự án tái định cư; khi gặp vướng mắc về công tác GPMB thì chưa quyết liệt tháo gỡ. UBND tỉnh chưa quyết liệt xử lý cán bộ vi phạm, có năng kém trong thực hiện công tác GPMB.

Trên cơ sở nhận định rõ những nguyên nhân dẫn đến hạn chế yếu kém như báo cáo đã nêu, đồng chí Trịnh Văn Chiến đề nghị các cấp, các ngành thực hiện nghiêm túc trách nhiệm, nhiệm vụ đã được phân công trong công tác GPMB. Đi liền đó là trách nhiệm lãnh đạo của cấp ủy các cấp tương ứng. Tỉnh ủy, HĐND, UBND sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm đối với các tập thể, cá nhân không hoàn thành nhiệm vụ.

Đồng chí cũng đề nghị để tạo chuyển biến tích cực trong công tác GPMB phục vụ các dự án trên địa bàn tỉnh, các cấp, các ngành tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân đồng thuận, chấp hành tốt việc GPMB. Tiếp tục nghiên cứu các thể chế, chính sách bảo đảm quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng GPMB. Tăng cường trách nhiệm của các cấp ủy trong công tác lãnh đạo, vai trò giám sát của HĐND các cấp trong công tác GPMB.

UBND tỉnh sớm hoàn thiện, ban hành Quy định trách nhiệm của chủ tịch UBND cấp huyện, xã, của chủ đầu tư, giám đốc các sở, ban, ngành trong việc bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư khi thực hiện các công trình, dự án gắn với việc đánh giá, xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ và đề xuất xử lý kỷ luật. UBND tỉnh chỉ đạo, điều hành, đôn đốc quyết liệt các sở, ngành, địa phương, để tạo nên chuyển biến tích cực trong công tác GPMB, tổ chức thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2018.