[E-Magazine] - Để Thọ Xuân “cất cánh”

Trong cả thời chiến lẫn thời bình, Thọ Xuân luôn là thành tố rất quan trọng trong tiến trình phát triển của tỉnh Thanh Hóa và cả khu vực. Đây là vùng đất không chỉ được nhắc đến bởi những trầm tích, sắc màu văn hóa, mà còn bởi sự phì nhiêu của đất, hồn hậu của người, luôn cho thấy khí chất và khát vọng vươn lên.

Đi qua những bước thăng trầm của lịch sử, vùng đất được xem như là một “gạch nối” giữa khu vực đồng bằng và miền núi xứ Thanh đã và đang cho thấy sự vươn mình. Thông quan sự đầu tư của tỉnh, của Trung ương cũng như khát vọng tự cường, Thọ Xuân trở thành một trong những “tứ sơn” phát triển ở xứ Thanh. Trong mấy thập kỷ gần đây, Thọ Xuân không chỉ được nhắc đến như một vựa nông sản, mà còn được biết đến qua những sản phẩm du lịch sáng tạo từ văn hóa, những phong trào kiểu mẫu… Đặc biệt, sau khi Cảng Hàng không Thọ Xuân đi vào khai thác, những nhà máy, hạ tầng thiết yếu được đầu tư, cái tên Thọ Xuân đã được rất nhiều người nhắc đến, biết đến, chờ đợi và kỳ vọng sẽ sớm trở thành thị xã - một đô thị mới ở khu vực phía tây của tỉnh, để tạo ra hạt nhân, động lực thúc đẩy sự phát triển của cả vùng.

Tiếp sức cho những khát vọng, mong mỏi ấy, đầu năm 2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã ban hành một nghị quyết dành riêng cho huyện Thọ Xuân.

Vùng đất Thọ Xuân, tâm điểm là Lam Sơn - Sao Vàng được đề cập đến trong lịch sử bằng những bản anh hùng ca tuyệt đẹp. Đó là vùng đất gắn liền với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn hào hùng ở thế kỷ XV do Anh hùng dân tộc Lê Lợi khởi xướng và lãnh đạo, đánh tan quân xâm lược nhà Minh. Vùng đất ấy được xem là đất thiêng, nơi tụ nghĩa, sinh tạo anh hùng, tạo nguồn cảm hứng thu hút nhiều hào kiệt ở Bắc Hà và vùng Nghệ - Tĩnh tìm đến để cùng nuôi chí lớn. Một vương triều lẫy lừng, kéo dài nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam đã khởi nguyên từ chính vùng đất Lam Sơn - nơi được xem là quý hương nhà Lê. Không chỉ có thế, Thọ Xuân còn được biết đến là nơi sinh ra Anh hùng dân tộc Lê Hoàn - người có công phá Tống, bình Chiêm ở thế kỷ X, sáng lập ra Nước Đại Cồ Việt.

Trên mỗi làng, mỗi xã của huyện Thọ Xuân đều gắn với các giá trị văn hóa và tay nghề nức tiếng cả nước. Trong số ấy không thể không kể đến Trò Xuân Phả và bánh gai Tứ Trụ. Hai sản phẩm ẩm thực và văn hóa phi vật thể ấy đến nay đã vang danh khắp cả nước. Bánh gai Tứ Trụ là món quà được nhiều người yêu thích, còn Trò Xuân Phả sau nhiều lần được tỉnh Thanh Hóa lựa chọn biểu diễn ở một số sự kiện tầm cỡ quốc gia đã được nhiều người mến mộ.

Trong những năm xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Miền Bắc, trong các phong trào nổi tiếng, Thọ Xuân cũng góp một cái tên đó là Hợp tác xã nông nghiệp Đông Phương Hồng của xã Thọ Hải. Đây là một mẫu hình trong phong trào hợp tác hóa, đi đầu ở Miền Bắc xã hội chủ nghĩa trong thập niên 60 thế kỷ XX, được nhận thư khen của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào ngày 2-3-1966. Và cũng chính trên mảnh đất Thọ Xuân, đã là một khu vực quân sự quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược với điểm nhấn là sân bay quân sự Sao Vàng. Cùng với sân bay Gia Lâm, Cát Bi, những đội tàu bay cất cánh từ sân bay Sao Vàng đã làm nên những chiến công rực rỡ góp phần quan trọng làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất non sông về một mối.

Nếu để nói rằng cả vùng đất ấy là một bức tranh tổng hòa với nhiều gam màu rực rỡ, thì sông Chu như một mạch nguồn phù sa và văn hóa, là dòng sông lịch sử cũng là dòng sông cảnh quan, dòng sông sinh thái, uốn lượn chảy qua đất Thọ Xuân, không chỉ tạo tác cảm hứng thi ca, tạo ra tiềm năng du lịch, mà còn chính là dòng sông có tác dụng quan trong trong việc dẫn thủy nhập điền tạo ra nguồn sinh thủy cho ruộng đồng và nguồn nước sinh hoạt cho rất nhiều huyện phía hạ du.

Theo tiến trình phát triển, vùng đất Lam Sơn - Sao Vàng vốn ẩn chứa rất nhiều giá trị từ cốt cách, văn hóa đến thổ nhưỡng, càng trở nên giá trị hơn khi từ những năm 80 của thế kỷ trước đã được tỉnh chọn để “phôi thai” một hình hài mới - một mô hình công, nông nghiệp có tính mẫu hình của cả nước.

Với sự ra đời của Nhà máy đường Lam Sơn, sự phát triển của Nông trường quốc doanh Sao Vàng, những cánh đồng mía cứ bạt ngàn, trải dài ra cả một vùng bao la, rộng lớn, lấy tâm điểm là bình nguyên Lam Sơn - Sao Vàng, ngược lên Ngọc Lặc, Thường Xuân, Cẩm Thủy, Bá Thước, Lang Chánh, xuôi xuống Yên Định, vươn sang Nông Cống, Như Thanh, tạo ra một vùng nguyên liệu rộn tiếng ca vui. Cùng với nhịp sống trên những cánh đồng mía, là tiếng máy rền liên tục ngày đêm trong vụ ép, tiếng ca vang của người thợ mía đường. Những năm cuối của thập kỷ 80, rồi cả thập kỷ 90 thế kỷ XX, sang những năm đầu thế kỷ XXI, cả nước biết đến mô hình mía đường Lam Sơn tiêu biểu cho sự liên kết “4 nhà”, đại diện cho tính hiệu quả của sự phát triển “tam nông”, góp phần đẩy nhanh hơn quá trình xây dựng nông thôn mới trên vùng nguyên liệu mía đường.

Từ sự thành công có tính lan tỏa của hạt nhân mía đường đã dẫn dắt, sáng tạo, phát triển thêm những sản phẩm thương hiệu khác, để trở thành mô hình nông nghiệp công nghệ cao Lam Sơn, từ đó càng làm thay đổi căn bản một vùng đất rộng lớn. Và cũng chính từ mô hình này đã đặt nền móng cho một khu công, nông nghiệp công nghệ cao như bây giờ. Tại khu công nghiệp Lam Sơn - Sao Vàng hiện nay đã có sự xuất hiện của nhiều nhà máy ở nhiều ngành nghề, từ chế biến, chế tạo đến dịch vụ…

Qua đất Lam Sơn - Sao Vàng sẽ lên Cửa Đạt, nơi có hồ thủy lợi, thủy điện quy mô nhất tỉnh, khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên, để tạo thành một dải liên kết vùng. Văn hóa Lam Sơn, tiền năng phát triển của Thọ Xuân cùng quyện hòa với văn hóa Châu Thường, những tiềm năng của đất quế Thường Xuân, sẽ là nguồn tài nguyên vô tận, đánh giá đúng, khai thác tốt, chắc chắn sẽ đem đến giá trị vô cùng lớn.

Có thể nói, vùng đất Thọ Xuân, mà trung tâm, động lực phát triển là Lam Sơn - Sao Vàng như một “bình nguyên xanh” với những mô hình kinh tế nông nghiệp khởi nguyên, giờ đây đang xuất hiện thêm những “chấm đỏ” của công nghiệp. Sự dịch chuyển ấy đang tạo ra sự thay đổi cho tỷ trọng nền kinh tế của huyện, để huyện bước vào một thời kỳ phát triển mới, lấy nông nghiệp làm nền tảng, công nghiệp, dịch vụ và du lịch làm động lực, đưa Thọ Xuân thành trung tâm phát triển ở phía Tây của tỉnh, “gạch nối” xứng đáng giữa thượng du và đồng bằng.

Đặc biệt, vùng đất Lam Sơn - Sao Vàng đã được tỉnh và huyện Thọ Xuân xác định xây dựng, đẩy nhanh hơn quá trình đô thị hóa tạo nền tảng để sớm trở thành trung tâm hành chính của thị xã sau nay. Một vùng đất giầu tiềm năng với quá khứ hào hùng, xứng đáng để có sự đánh giá, tôn trọng đúng mức, đầu tư tương xứng.

Chọn đất này làm hạt nhân phát triển của huyện và cả một vùng kinh tế động lực của tỉnh, chính là sự thể hiện tầm nhìn xa, trông rộng.

Đánh giá về vùng đất Thọ Xuân qua hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXVI, lần thứ XXVII, cho thấy được sự quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ của Trung ương, của tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân huyện Thọ Xuân đã nỗ lực phấn đấu, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng cao, giá trị sản xuất bình quân hàng năm tăng 15,4%; năng lực và quy mô sản xuất ngày càng tăng; đã hình thành một số vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao, gắn với chế biến và xây dựng thương hiệu sản phẩm; công nghiệp, dịch vụ phát triển khá. Cùng với đó, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường, nhiều công trình hạ tầng giao thông lớn, có tính kết nối liên vùng được đầu tư xây dựng. Các lĩnh vực văn hóa - xã hội chuyển biến tiến bộ, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống của Nhân dân không ngừng được cải thiện.

Những con số, những bước tiến trong vòng một thập kỷ qua đã đưa Thọ Xuân thành huyện nông thôn mới, tỷ lệ đô thị hóa ngày càng cao hơn. Đặc biệt, với việc đưa vào khai thác Cảng Hàng không dân dụng Thọ Xuân, từng bước trở thành Cảng hàng không quốc tế; đầu tư tuyến đường hiện đại nối đô thị Sao Vàng với Khu Kinh tế Nghi Sơn, càng tạo điều kiện cho huyện phát huy nội lực, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài vào khai thác các giá trị kinh tế, văn hóa trên địa bàn.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, Thọ Xuân cũng bộc lộ một số hạn chế, yếu kém. Điều dễ nhận thấy đó là kinh tế phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Quy mô kinh tế còn nhỏ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm; sản phẩm nông nghiệp có thương hiệu còn ít; công nghiệp, dịch vụ phát triển chưa mạnh. Huy động vốn đầu tư phát triển còn thấp so với nhu cầu; thu ngân sách nhà nước thiếu bền vững; một số dự án triển khai thực hiện chậm; một số quy hoạch trên địa bàn huyện còn bất cập, nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung; hạ tầng Khu công nghiệp Lam Sơn - Sao Vàng, các cụm công nghiệp chậm được đầu tư. Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế. Đáng nói, huyện chưa phát huy hết giá trị của các di tích lịch sử, di sản văn hóa để phát triển du lịch.

Những hạn chế, yếu kém nêu trên chủ yếu là do huyện chưa chủ động nghiên cứu đề ra các chủ trương, cơ chế, chính sách, giải pháp có tính đột phá để phát huy nội lực, khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Cùng với đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành có lúc, có việc thiếu quyết liệt, chưa sâu sát với tình hình thực tế. Còn thiếu quyết tâm, quyết liệt trong giải quyết, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn trên địa bàn.

Để phát triển huyện Thọ Xuân tương xứng với tiềm năng, các lợi thế, nhất là đưa huyện sớm trở thành thị xã, một hạt nhân của khu vực, tạo động lực phát triển cho cả vùng, thì bên cạnh sức mạnh nội sinh, huyện cần phải có trợ lực đủ mạnh. Đây là khát khao, trăn trở của huyện, cũng chính là sự quan tâm, nhìn ra của tỉnh.

Xuất phát từ quan điểm đó, ngày 10-1-2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TU về về xây dựng và phát triển huyện Thọ Xuân đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây được xem như là một dấu mốc quan trọng mở ra cơ hội mới, để Thọ Xuân “cất cánh”, chuyển mình.

Quan điểm nêu ra tại Nghị quyết số 10-NQ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy đó là, phát triển huyện Thọ Xuân nhanh và bền vững với nông nghiệp là nền tảng, công nghiệp và nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao là đột phá, dịch vụ hàng không và du lịch gắn với bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể là mũi nhọn; trọng tâm là phát triển khu vực Lam Sơn - Sao Vàng trở thành trung tâm công nghiệp, nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao, dịch vụ hàng không của tỉnh, trung tâm hành chính mới của huyện, tạo động lực phát triển cho huyện Thọ Xuân và cả tỉnh.

Việc xây dựng và phát triển huyện phải trên cơ sở phát huy cao độ nội lực, tranh thủ tốt ngoại lực; có cơ chế, chính sách đặc thù để phát huy mạnh mẽ tiềm năng, lợi thế, huy động tối đa mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng theo hướng đồng bộ, hiện đại, nhất là hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, giao thông, thủy lợi, đô thị.

Đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu với kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, xã hội phát triển, môi trường sinh thái được bảo vệ, hướng tới trở thành đô thị. Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hoá, bảo đảm quốc phòng - an ninh, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Tạo chuyển biến mạnh mẽ về năng lực lãnh đạo của các cấp uỷ, tổ chức đảng; hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền; xây dựng hệ thống chính trị các cấp vững mạnh; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực, tinh thần trách nhiệm cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; khơi dậy và phát huy mạnh mẽ truyền thống cách mạng, tinh thần chủ động, sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, coi đây là nhân tố quyết định sự phát triển của huyện.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đặc biệt lưu ý, việc phát triển huyện Thọ Xuân phải có lộ trình, bước đi cụ thể; vừa phát triển để giải quyết những vấn đề cấp bách trước mắt, vừa phát triển theo kế hoạch, chiến lược lâu dài, hướng tới toàn huyện trở thành đô thị trực thuộc tỉnh; đồng thời phải đặt trong mối quan hệ tổng thể, gắn kết chặt chẽ với sự phát triển của các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh và với tỉnh ngoài, bảo đảm tính đồng bộ, liên kết, thống nhất và bền vững trong phát triển.

Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng tiềm năng, lợi thế, căn cứ vào quyết tâm, những định hướng mà huyện đã xây dựng cho nhiệm kỳ 2020-2025 và tầm nhìn hoạch định, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đặt ra mục tiêu cụ thể, đến năm 2030 xây dựng và phát triển huyện Thọ Xuân trở thành một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ của tỉnh; có nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ phát triển; kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; nền văn hóa đậm đà bản sắc; xã hội phát triển, đời sống Nhân dân được nâng cao; môi trường sinh thái được bảo vệ; quốc phòng - an ninh được bảo đảm vững chắc; tổ chức đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; phấn đấu trở thành thị xã trước năm 2030, một trung tâm động lực quan trọng, góp phần đưa Thanh Hóa trở thành cực tăng trưởng mới ở phía Bắc của Tổ quốc. Đến năm 2045 là đô thị giàu đẹp, văn minh, hiện đại, phát triển toàn diện và kiểu mẫu của tỉnh.

Đây là những cơ sở rất quan trọng để UBND tỉnh ban hành chương trình hành động, chỉ đạo các sở, ngành có sự hỗ trợ phù hợp để huyện thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.

Với việc ban hành một Nghị quyết riêng, cho thấy tỉnh đánh giá cao tiềm năng, khả năng cũng như khát vọng, đường hướng phát triển của huyện. Để khai thác tốt cơ chế, chính sách mà tỉnh dành cho, đòi hỏi huyện Thọ Xuân phải chủ động, linh hoạt làm những việc khó hơn, mức độ cao hơn, đảm bảo hiệu quả lớn hơn, khắc phục nhanh và dứt điểm các tồn tại, hạn chế đã chỉ ra trong Nghị quyết số 10-NQ/TU. Theo đó, huyện phải có những nhóm giải pháp căn cơ, cụ thể, đảm bảo tính khả thi trong điều kiện trước mắt cũng như có tầm nhìn dài hơi hơn.

Trước mắt, huyện cần thực hiện tốt việc “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”, tranh thủ thời cơ, thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội. Chủ động huy động các nguồn lực xã hội và ưu tiên bố trí ngân sách để thực hiện công tác phòng, chống dịch, nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng. Quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân gặp khó khăn do dịch COVID-19 tác động; thường xuyên theo dõi, hướng dẫn, giám sát các doanh nghiệp, nhà đầu tư thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch để duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh, triển khai các dự án trên địa bàn huyện.

Phát huy mạnh mẽ tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đưa Thọ Xuân trở thành trung tâm công nghiệp, nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao, dịch vụ hàng không của tỉnh. Trong đó phải chú trọng thực hiện tốt công tác quy hoạch, quản lý và thực hiện quy hoạch. Nhất là rà soát, cập nhật, bổ sung, điều chỉnh các quy hoạch trên địa bàn theo mục tiêu, định hướng phát triển của huyện đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; trước mắt, khẩn trương rà soát, điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch chung xây dựng đô thị Lam Sơn - Sao Vàng, lập Quy hoạch chung xây dựng đô thị Thọ Xuân, trên cơ sở đó lập các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết làm cơ sở lập các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng và đầu tư phát triển các khu đô thị mới. Trên cơ sở các quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, tập trung vận động, thu hút đầu tư, huy động các nguồn lực để thực hiện quy hoạch. Đặc biệt, tập trung phát triển khu vực Lam Sơn - Sao Vàng trở thành trung tâm kinh tế động lực của huyện Thọ Xuân và của tỉnh dựa trên 3 trụ cột là công nghiệp, nông nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao và dịch vụ hàng không.

Đẩy mạnh phát triển các ngành kinh tế, hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn, các sản phẩm chủ lực. Tăng cường liên kết vùng trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là liên kết với các huyện trong vùng, trong tỉnh và các tỉnh lân cận trong phát triển nông nghiệp, dịch vụ thương mại, du lịch, văn hóa, cung ứng nguồn lao động, ứng dụng và chuyển giao khoa học - công nghệ.

Tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện mạnh mẽ hơn nữa môi trường đầu tư kinh doanh, huy động tối đa và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho đầu tư phát triển. Phát triển nhanh, đồng bộ hệ thống đô thị, kết cấu hạ tầng, bảo đảm tiêu chí để huyện Thọ Xuân trở thành thị xã. Đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao khoa học - công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số, góp phần tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội.

Đặc biệt là tiếp tục giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa tốt đẹp, vừa phát triển kinh tế vừa hài hòa các giá trị văn hóa, xem đây là sự nổi trội, khác biệt trở thành sản phẩm du lịch để thu hút du khách đến với Thọ Xuân nhiều hơn.

Trở thành thị xã, một động lực phát triển, cực tăng trưởng mới ở phía Tây của tỉnh, là mong muốn, khát khao, mục tiêu đặt ra để phấn đấu, nhưng không hề xa xôi. Từ nền tảng của một trong những “tứ sơn” phát triển của tỉnh, cùng với bề dày lịch sử, chiều sâu văn hóa, tin tưởng Thọ Xuân sẽ khai thác tốt nhất tiềm năng, tận dụng tối đa khả năng, sự quan tâm của tỉnh để sớm hiện thực những mục tiêu, con số mà Nghị quyết số 10-NQ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã đề ra.

Nội dung: Việt Ba

Đồ họa: Mai Huyền

Xuất bản: 6:26:02:2022:22:12