Nâng cao năng lực của ngành chế biến lâm sản

Công nhân Công ty TNHH Công nghiệp gỗ Thanh Hoa, xã Luận Thành (Thường Xuân) trong ca sản xuất.

Tỉnh ta có điều kiện thổ nhưỡng, địa hình thuận lợi để phát triển các loại cây lâm nghiệp. Trong đó, có nhiều loài có giá trị kinh tế cao, như: Lim, lát, xoan đào, sến...

Đồng thời, hằng năm, sản lượng các loại lâm sản lớn, khoảng 540 nghìn m3 gỗ, hơn 50 triệu cây luồng và hàng trăm tấn tre, nứa các loại... Đây chính là động lực để phát triển ngành công nghiệp chế biến lâm sản ổn định, bền vững mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, những hạn chế về năng lực quản lý, cơ chế, chính sách và khả năng nội tại của doanh nghiệp khiến ngành công nghiệp chế biến lâm sản chưa phát triển được như kỳ vọng.

Theo số liệu thống kê của Chi cục Phát triển nông thôn, hiện trên địa bàn tỉnh có 178 doanh nghiệp chế biến gỗ và 57 doanh nghiệp chế biến các sản phẩm ngoài gỗ. Tuy nhiên, hơn 90% các doanh nghiệp chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh là doanh nghiệp vừa và nhỏ, công nghệ chế biến chưa sâu nên hiệu quả kinh tế còn hạn chế. Hơn nữa, nguồn nguyên liệu của ngành chế biến lâm sản, nhất là công nghiệp chế biến gỗ còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu; việc liên kết giữa nhà máy chế biến và vùng nguyên liệu chưa chặt chẽ, còn xảy ra tình trạng thừa, thiếu nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến...

Tìm hiểu thực tế tại Công ty TNHH Công nghiệp gỗ Thanh Hoa, xã Luận Thành (Thường Xuân), được biết, công ty thành lập cuối năm 2018 trên diện tích hơn 5 ha, tổng mức đầu tư gần 50 tỷ đồng, chuyên sản xuất các mặt hàng ván ép tinh xuất khẩu đi các nước Mỹ, Ấn Độ, Hàn Quốc. Sau gần 1 năm đi vào hoạt động, công ty đã xuất khẩu được 30.000 m3 thành phẩm, doanh thu ước đạt 10 triệu USD, tạo việc làm cho hơn 300 lao động, với mức thu nhập từ 5,5 đến 7 triệu đồng/người/tháng. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đình Hoàn, phụ trách nhà máy: Từ khi thành lập đến nay, công ty thường xuyên rơi vào tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất. Theo thiết kế, với hệ thống máy móc đã đầu tư, để bảo đảm công suất 90 m3 gỗ/ngày, đêm, công ty cần khoảng 900 tấn nguyên liệu gỗ keo/ngày. Tuy nhiên, có thời điểm, lượng nguyên liệu thu mua được chỉ đạt 1/10 nhu cầu thực tế. Sự thiếu ổn định nguyên liệu dẫn đến công ty gặp nhiều khó khăn trong việc đáp ứng sản lượng theo đơn hàng xuất khẩu, đồng thời, bị động trong việc bố trí lao động. Đây cũng là thực trạng thường xuyên xảy ra ở nhiều cơ sở, doanh nghiệp chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh. Nguyên nhân được đại diện các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đưa ra chính là sự thiếu liên kết giữa vùng nguyên liệu - nhà máy chế biến và chất lượng của một số vùng nguyên liệu trong tỉnh chưa đáp ứng được yêu cầu của sản xuất, nhất là sản xuất các sản phẩm phục vụ xuất khẩu.

Trước thực trạng sản xuất, kinh doanh của ngành công nghiệp chế biến lâm sản, tỉnh ta đã có nhiều chính sách để nâng cao chất lượng ngành chế biến lâm sản. Trong đó, nâng cao chất lượng nguồn nguyên liệu và thu hút những dự án đầu tư chế biến lâm sản theo chiều sâu, hướng tới xuất khẩu là những giải pháp trọng tâm, chủ đạo. Từ hiệu quả của chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đến nay trên địa bàn tỉnh từng bước hình thành vùng nguyên liệu tập trung phục vụ nhu cầu chế biến và xuất khẩu, như: Vùng nguyên liệu chế biến gỗ rừng trồng sản xuất, diện tích 125.000 ha, sản lượng đạt 542,6 nghìn m3. Đồng thời, với sự chủ động của nhiều doanh nghiệp trong đổi mới công nghệ chế biến, gia tăng nhiều mẫu mã sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của thị trường; liên kết với nhau để trao đổi thông tin, nâng cao chất lượng mẫu mã, tìm kiếm thị trường và tạo thương hiệu sản phẩm... đã góp phần nâng cao năng lực sản xuất của ngành chế biến lâm sản.

Vừa qua, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3224/QĐ-UBND về việc quyết định thành lập Hiệp hội gỗ và lâm sản tỉnh Thanh Hóa. Sự ra đời của hiệp hội chính là tín hiệu vui, góp phần phát triển và nhân rộng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị giữa người trồng rừng và doanh nghiệp chế biến. Đẩy mạnh công tác phát triển thị trường, xây dựng và quảng bá thương hiệu, sản phẩm gỗ và lâm sản, tạo động lực và nâng tầm phát triển của ngành công nghiệp chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh. Trao đổi về vấn đề này, ông Trần Tất Tiến, Chủ tịch Hiệp hội gỗ và lâm sản Thanh Hóa, cho biết: Thực trạng phát triển và những nguyên nhân, hạn chế của ngành công nghiệp chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh đã được các cấp, ngành thảo luận tại nhiều hội nghị. Do đó, để nâng cao năng lực ngành chế biến lâm sản cần thực hiện một số giải pháp, đó là: Nâng cao năng lực của doanh nghiệp bằng cách kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư chế biến theo chiều sâu (với các sản phẩm nổi bật, như: Ván ghép thanh, ván MDF, các sản phẩm chế biến luồng...) để doanh nghiệp có đủ khả năng sản xuất, đẩy nhanh việc thiết kế các mẫu mã sản phẩm trong chuỗi giá trị, thu hẹp dần khoảng cách với các doanh nghiệp chế biến lâm sản trong và ngoài nước; xây dựng được vùng nguyên liệu bền vững, ổn định. Trong đó, chú trọng đến việc hình thành liên kết giữa người trồng rừng và các cơ sở chế biến, tiêu thụ sản phẩm lâm nghiệp và hướng tới nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cấy mô, nhân nhanh những giống cây lâm nghiệp mới, có tốc độ sinh trưởng cao, chất lượng tốt... Đi đôi với đó, các địa phương, doanh nghiệp sản xuất cần tăng cường liên kết, hợp tác để nâng cao tay nghề sản xuất của cán bộ, lao động hoạt động trong ngành chế biến lâm sản. Đồng thời, triển khai, thực thi có hiệu quả, trọng tâm, trọng điểm các chính sách hỗ trợ về vốn, đất đai... để khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của từng vùng trong lĩnh vực sản xuất... Các doanh nghiệp cũng cần chủ động đầu tư trong khâu liên kết, phát triển công nghệ chế biến sản phẩm theo hướng hàm lượng khoa học công nghệ cao, gia tăng giá trị và có tính cạnh tranh cao trên thị trường.

Lê Hòa