Khơi dậy tiềm năng phát triển kinh tế vườn hộ

Vườn rộng nhưng cây nào cũng muốn trồng, để đủ loại mọc um tùm dẫn đến năng suất cây trồng không cao. Việc phát triển các loại cây trồng theo cảm tính, thiếu tính quy hoạch cũng gây khó khăn cho việc áp dụng tiến bộ vào sản xuất, khó tạo được sản phẩm số lượng lớn mang tính hàng hóa... Những nhược điểm này đã trở thành thực trạng chung trong phát triển kinh tế vườn hộ ở nhiều vùng quê trong tỉnh.

Cải tạo vườn hộ thành mô hình cây cảnh cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm của ông Đào Duy Lộc, xã Hợp Lý (Triệu Sơn).

Thời gian gần đây, nhiều đơn vị, hội nghề nghiệp như hội nông dân, hội làm vườn và trang trại từ cấp tỉnh đến cấp huyện và nhất là Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh đã tăng cường tuyên truyền, khuyến khích, định hướng người dân, các địa phương đẩy mạnh cải tạo vườn tạp, khơi dậy tiềm năng để phát triển kinh tế vườn hộ.

Nga Sơn được coi là huyện đi đầu trong khơi dậy tiềm năng đất vườn bởi từ gần 10 năm trước, địa phương đã phát động phong trào cải tạo vườn tạp để trồng cây ăn quả. Từ chất đất nhiễm mặn ở vùng ven biển, huyện đã thử nghiệm và khẳng định 2 loại cây trồng phù hợp gồm bưởi Diễn và hồng xiêm. Những vườn nhà được loại bỏ cây tạp, hình thành những vườn cây ăn quả, với tổng diện tích hàng trăm héc–ta ở các xã Nga Thái, Nga Phú, Nga Thủy, Nga Tân, Nga Tiến... Đến nay, những vườn cây nhiều năm tuổi vẫn tiếp tục khẳng định được hiệu quả, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các gia đình nơi đây. Tại các nhà vườn lớn, chủ vườn còn đặt các đàn ong, biến phong trào nuôi ong ở huyện Nga Sơn phát triển mạnh với cả chục nghìn đàn.

Tại thôn 8, xã Nga An, khu vườn của gia đình nông dân làm kinh tế giỏi Hoàng Văn Huê luôn xanh tốt quanh năm. Có diện tích vườn rộng với gần 1 ha, gia đình ông Huê đã đào ao, trồng cây ăn quả, diện tích còn lại được chuyên canh bí xanh, mướp đắng và rau màu. Dưới bàn tay cần mẫn và kinh nghiệm canh tác tự đúc kết, từng luống mướp đắng, bí xanh chi chít quả. Mùa nào thức ấy, những loại rau màu gối lứa đã mang lại thu nhập đáng kể cho gia đình ông. Trong nhiều năm trở lại đây, Nhân dân địa phương ngày càng chú trọng cải tạo cây tạp để xây dựng vườn hộ. Từ đó, nhiều loại hoa quả, cây gia vị được canh tác gối lứa, nâng cao thu nhập cho các hộ dân. Thống kê từ UBND xã Nga An, tổng giá trị sản phẩm nông nghiệp từ vườn hộ trong xã hiện đạt hơn 2 tỷ đồng mỗi năm, trong đó có gần 1,7 tỷ đồng là các sản phẩm có tính chất hàng hóa trao đổi thường xuyên.

Tại huyện Thọ Xuân, xã Xuân Trường là một trong những điển hình trong phát huy tiềm năng của đất vườn. Những năm gần đây, phong trào xây dựng vườn hộ phát triển mạnh, với 124 hộ gia đình mạnh dạn chặt bỏ các cây lưu niên rậm rạp giá trị kinh tế thấp, chuyển sang canh tác rau màu hàng hóa, trồng cây ăn quả kết hợp chăn nuôi gia cầm. Tổng diện tích vườn đã được cải tạo đến thời điểm này đạt gần 17 ha, chiếm hơn 4,6% diện tích đất nông nghiệp của xã. Trong số đó, có 58 vườn diện tích từ 100 đến 500m2, 12 vườn có diện tích từ 500m2 trở lên. Đa phần các vườn đều được đầu tư hệ thống tưới tiêu khoa học và tiết kiệm nước như hệ thống phun mưa, tưới nhỏ giọt; sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý chất thải chăn nuôi; sử dụng các giống cây trồng, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Sản phẩm nông nghiệp từ vườn hộ của xã chủ yếu là cam, bưởi và các loại quả, rau màu, hoa, gia súc và gia cầm thương phẩm... Thống kê từ UBND xã Xuân Trường, tổng giá trị sản phẩm hằng năm tại 124 vườn đã được cải tạo đạt trung bình 5,5 tỷ đồng/năm, chiếm 7,34% tổng giá trị sản phẩm nông nghiệp toàn xã.

So với nhiều địa phương ở vùng đồng bằng, xã Thiệu Trung (Thiệu Hóa) không có nhiều đất vườn, tuy nhiên, nhận thấy vai trò của phát triển kinh tế vườn hộ nên xã đã khuyến khích cải tạo vườn tạp để khơi dậy tiềm năng quỹ đất. Ông Trần Ngọc Tùng, Chủ tịch UBND xã Thiệu Trung, cho biết: Hiện ngoài hàng chục vườn hộ được cải tạo, xã còn khuyến khích người dân hình thành được 10 vườn mẫu với diện tích trên 500m2. Hiện, chính quyền địa phương đang có cơ chế hỗ trợ 10 triệu đồng cho hình thành một vườn mẫu gắn với việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật, vườn có thiết kế và kế hoạch canh tác... Thời gian gần đây, đang có nhiều hộ đăng ký tham gia, mở ra kỳ vọng phát huy hơn nữa hiệu quả kinh tế vườn.

Theo ông Trần Đức Năng, Phó Chủ tịch Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh Thanh Hóa, thời gian gần đây, đơn vị đã tăng cường phổ biến, yêu cầu các hội làm vườn và trang trại cấp huyện, thị xã, thành phố tuyên truyền, khuyến khích người dân các địa phương hưởng ứng phong trào cải tạo vườn tạp, xây dựng vườn hộ hiệu quả. Về vai trò của vườn hộ, ông Năng cho rằng, vườn được canh tác bài bản sẽ góp phần tạo ra những tiểu sinh thái cấp hộ gia đình, góp phần cải tạo cảnh quan, môi trường cho cộng đồng dân cư các địa phương. Những vườn cây được trồng theo hàng lối, bài bản, có quy hoạch còn thể hiện tư duy đổi mới của chủ hộ, giúp phát triển kinh tế cho các gia đình. Cải tạo cây tạp để trồng cây ngắn ngày, cây dài ngày, cây ăn quả, thậm chí nhiều vườn hộ chuyên canh sinh vật cảnh với những cây có giá trị hàng triệu đồng đến hàng tỷ đồng, còn mang cả giá trị văn hóa. Xây dựng và phát triển vườn hộ ngày càng được nhân lên ở hầu khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh. Nhiều khu đất ở dạng gần như hoang hóa ít được quan tâm, hoặc có quá nhiều cây lớn che rợp bóng, khi có sức người cải tạo sẽ biến thành tư liệu sản xuất, sinh ra của cải vật chất cho xã hội.

Bài và ảnh: Linh Trường