Bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản

Hiện nay, phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) ở các địa phương trong tỉnh đã có những tác động tiêu cực đến môi trường và đang trở thành vấn đề bức xúc, cần được giải quyết để phát triển bền vững.

Cán bộ Chi cục Thủy sản kiểm tra hiện tượng ngao chết ở xã Hải Lộc (Hậu Lộc).

Hiện toàn tỉnh có 19.500 ha NTTS các loại; trong đó, nước ngọt 14.110 ha, nước mặn, lợ 5.350 ha... tập trung chủ yếu ở các huyện Hậu Lộc, Hoằng Hóa, Quảng Xương, thị xã Nghi Sơn... Các địa phương đã hình thành được các vùng NTTS tập trung, như: Vùng NTTS tập trung ở các xã Nga Tân, Nga Thủy (Nga Sơn); Xuân Lộc (Hậu Lộc); Hoằng Đạt, Hoằng Thắng, Hoằng Lưu, Hoằng Châu, Hoằng Phong, Hoằng Yến (Hoằng Hóa); Quảng Chính, Quảng Khê (Quảng Xương); Đông – Phong - Ngọc (Hà Trung)... với các hình thức nuôi quảng canh cải tiến, nuôi công nghiệp, xen canh. Ngoài ra, tại các huyện Nga Sơn, Hậu Lộc đã xây dựng được vùng nuôi ngao an toàn. Tuy nhiên, theo đánh giá của các ngành có liên quan của tỉnh, môi trường đất, môi trường nước và các hệ sinh thái trong phát triển NTTS bị biến đổi gây suy thoái, ô nhiễm môi trường. Chất lượng nước trong các ao hồ, trên các hệ thống sông ngòi đã cho thấy dấu hiệu ô nhiễm hữu cơ, có sự xuất hiện các thành phần độc hại... gây ảnh hưởng đến hoạt động NTTS. Chất thải trong NTTS là bùn thải chứa phân của các loài thủy sản, các nguồn thức ăn dư thừa thối rữa bị phân hủy, các chất tồn dư của các loại vật tư sử dụng trong nuôi trồng, như: hóa chất, vôi và các loại khoáng chất... lắng đọng. Cùng với tác động của môi trường, chất thải trong sản xuất chế biến công nghiệp, nước thải sinh hoạt ở các khu dân cư và đô thị... cũng tác động đến chất lượng môi trường nước. Những năm gần đây, dịch bệnh phát sinh trên động vật, thủy sản diễn biến phức tạp gây nhiều thiệt hại đối với người nuôi. Trong quý I-2022, tại các xã Hải Lộc và Đa Lộc (Hậu Lộc) đã xảy ra hiện tượng ngao nuôi của 176 hộ nuôi, tổng diện tích 350 ha ngao bị chết, với tỷ lệ chết từ 5 - 30%. Qua kết quả kiểm tra thực tế, thông tin của người nuôi ngao cung cấp và kết quả xét nghiệm, nguyên nhân gây ra hiện tượng ngao chết do mật độ thả nuôi ngao dày, kết hợp với thời tiết thay đổi, độ mặn thay đổi đột ngột làm ngao giảm sức đề kháng, gầy yếu và gây chết.

Để bảo vệ môi trường trong NTTS, các địa phương đang tích cực quản lý chất lượng nước phục vụ NTTS, quản lý các mô hình phát triển nuôi trồng gắn liền với bảo vệ môi trường. Ứng dụng các mô hình công nghệ xử lý chất thải trong NTTS, như: xử lý chất bùn thải, xử lý khử trùng nước thải trước lúc thải ra... đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Tập trung xử lý chất thải triệt để ở các mô hình nuôi thâm canh, nuôi công nghiệp, nuôi cá bè trên sông, quản lý chặt chẽ dịch hại tổng hợp trong NTTS.

Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền các quy định của pháp luật về thú y, các biện pháp phòng, chống dịch bệnh động vật thủy sản. Hướng dẫn người nuôi tuân thủ việc thả giống theo đúng lịch thời vụ được khuyến cáo, chủ động áp dụng các nguyên tắc bảo đảm an toàn sinh học, thực hiện các biện pháp phòng bệnh chủ động, xử lý ao nuôi. Nhất là việc xử lý kịp thời nguồn nước trước khi cấp vào ao nuôi, xử lý nước ao trước khi thải ra môi trường và động vật thủy sản bị mắc bệnh. Chủ động giám sát chất lượng môi trường nước để dự báo diễn biến môi trường cũng như dịch bệnh có thể phát sinh. Từ đó, có các giải pháp xử lý kịp thời khi có sự cố xảy ra. Quản lý chặt chẽ nguồn vật tư hóa chất cung ứng trên thị trường phục vụ cho NTTS theo quy định của Nhà nước. Theo kế hoạch, trong giai đoạn 2021-2025, cơ quan chức năng đã thực hiện quan trắc, thu mẫu môi trường tại các khu vực cảng biển, cảng cá, bến cá, khu neo đậu tránh trú bão, vùng NTTS tập trung với 28 vị trí. Tần suất quan trắc là 2 lần/năm, vào cuối mùa khô (tháng 4) và cuối mùa mưa (tháng 8). Qua đó, nhằm đánh giá hiện trạng chất lượng môi trường, xác định được xu thế diễn biến chất lượng môi trường vùng ven biển của tỉnh để kịp thời phát hiện và cảnh báo các trường hợp ô nhiễm môi trường, các sự cố ô nhiễm môi trường để chủ động ứng phó.

Bài và ảnh: Hải Đăng