Tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội

Nhằm phát huy vai trò của khoa học và công nghệ (KH&CN) đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, những năm qua, tỉnh ta đã triển khai nhiều dự án đầu tư cùng các chính sách mới để tăng cường tiềm lực cho hoạt động KH&CN trên cả 4 yếu tố cơ bản, như nguồn nhân lực, tổ chức, cơ sở vật chất cho hoạt động KH&CN, vốn đầu tư cho KH&CN và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Trong ảnh: Sinh viên Trường Đại học Hồng Đức trong giờ thực hành, thí nghiệm.

Ðể tập trung xây dựng tiềm lực cho KH&CN, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều đề án, chương trình, kế hoạch cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn trên tất cả các lĩnh vực thuộc chức năng, nhiệm vụ của ngành KH&CN, như: Kế hoạch hành động thực hiện khâu đột phá về nâng cao năng lực nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ khoa học - kỹ thuật phục vụ phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII; Đề án “Phát triển KH&CN tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2016 – 2020”; Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2016- 2020... Đặc biệt, ngày 7-12-2017, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 81/2017/NQ-HĐND về “Chính sách khuyến khích phát triển KH&CN trở thành khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020”. Đây là tiền đề quan trọng thúc đẩy mạnh mẽ tiềm lực KH&CN, làm cho KH&CN thực sự trở thành động lực cho sự phát triển. Ngoài ra, tỉnh chỉ đạo ngành chức năng quan tâm đầu tư trang thiết bị phục vụ chuyển giao, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, kiểm định, thử nghiệm đất, phân bón, giống, vật tư nông lâm nghiệp, phát triển công nghệ sinh học, lưu trữ quỹ gen... từng bước nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất nông nghiệp, góp phần xóa đói, giảm nghèo, tăng thu nhập cho người dân.

Trên cơ sở đó, các ngành, đơn vị, địa phương đã triển khai nhiều hoạt động KH&CN, như nghiên cứu khoa học xã hội, các đề tài thực nghiệm, dự án sản xuất thử nghiệm và các đề án áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất... Tính riêng trong 2 năm 2016, 2017, toàn tỉnh đã triển khai thực hiện gần 100 nhiệm vụ KH&CN mới cấp quốc gia và cấp tỉnh, trong đó có 14 nhiệm vụ cấp quốc gia. Nhiều nhiệm vụ sau khi nghiệm thu được áp dụng vào thực tiễn mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao, như: Dự án nghiên cứu phát triển các giống mía với quy mô công nghiệp đạt hiệu quả kinh tế cao cho vùng mía nguyên liệu của tỉnh; dự án hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất biofil và hydan; đề tài “Khai thác và phát triển nguồn gen khôi tía làm nguyên liệu sản xuất thuốc”; ứng dụng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch điều trị nhồi máu não sớm tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh... Cùng với việc thực hiện các đề tài, dự án, các tổ chức KH&CN công lập của tỉnh đã được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao KH&CN. Tính từ năm 2012 đến năm 2017, ngân sách Nhà nước, bao gồm cả Trung ương và địa phương đã cấp trên 300 tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị cho tổ chức KH&CN công lập, trong đó đầu tư cho trung tâm nghiên cứu khoảng 250 tỷ đồng; vốn của doanh nghiệp đầu tư cho tổ chức KH&CN khoảng 200 tỷ đồng. Hiện nay, ngoài các phòng thí nghiệm, thử nghiệm công lập thuộc các sở và các trường đại học, cao đẳng, trên địa bàn tỉnh còn có 20 phòng thí nghiệm, thử nghiệm chuyên ngành thuộc các doanh nghiệp hoạt động dịch vụ thí nghiệm, như phòng thí nghiệm của Công ty CP Mía đường Lam Sơn, Công ty CP Dược - Vật tư y tế Thanh Hóa, Công ty CP Công nông nghiệp Tiến Nông...

Bên cạnh việc đầu tư cơ sở vật chất, tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đội ngũ cán bộ KH&CN phục vụ cho công tác quản lý, nghiên cứu khoa học. Năm 2011, tỉnh ban hành cơ chế, chính sách liên kết đào tạo nguồn nhân lực trình độ đại học và sau đại học của Trường Đại học Hồng Đức với các trường đại học nước ngoài theo Quyết định số 4277/2011/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Thực hiện quyết định này, đến nay đã cử đi đào tạo được 22 nghiên cứu sinh, 153 cao học và 26 đại học. Theo thống kê, hiện nay, nguồn nhân lực KH&CN của tỉnh có trên 147,4 nghìn người (tăng gấp 1,3 lần so với năm 2009; gấp 3,3 lần so với năm 1999 và gấp 6,6 lần so với năm 1989). Trong đó, có 18 phó giáo sư, 184 tiến sĩ, trên 4,7 nghìn thạc sĩ, trên 68,5 nghìn đại học và trên 74 nghìn cao đẳng. Nhân lực KH&CN thuộc các tổ chức KH&CN trên địa bàn tỉnh có trên 2,7 nghìn người, chiếm 1,8% tổng số nhân lực KH&CN của tỉnh; nhân lực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ (R&D) có 1.933 người. Đây là nhân tố quyết định đối với sự phát triển KH&CN, phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, cùng với kết quả đạt được, việc đầu tư xây dựng, phát huy tiềm lực KH&CN trên địa bàn tỉnh vẫn chưa đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội. Khắc phục những hạn chế và khẳng định hơn nữa vai trò của KH&CN đối với phát triển kinh tế - xã hội, thời gian tới, các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội nói chung, ngành KH&CN nói riêng cần tăng cường hơn nữa tiềm lực KH&CN nhằm tiếp thu, làm chủ, ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ mới phục vụ sản xuất và đời sống. Trong đó, quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các tổ chức KH&CN, các phòng thí nghiệm, thử nghiệm; khuyến khích thu hút các dự án đầu tư có hàm lượng KH&CN cao; cơ chế khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng KH&CN, đổi mới công nghệ - thiết bị, thành lập doanh nghiệp KH&CN. Từng bước đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội theo tinh thần nghị quyết đại hội đảng các cấp.