Tài sản trí tuệ - nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế tri thức, tài sản trí tuệ (TSTT) đang ngày càng đóng vai trò quan trọng và là yếu tố cốt lõi thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo; đồng thời là nhân tố thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh một cách hiệu quả và bền vững.

Nước mắm Do Xuyên - Ba Làng (thị xã Nghi Sơn) đã được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể.

Trong những năm qua, chương trình phát triển TSTT trên địa bàn tỉnh đã góp phần hình thành và nâng cao giá trị thương hiệu, năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nhiều sản phẩm và dịch vụ. Trong đó, ưu tiên hỗ trợ các đặc sản, sản phẩm lợi thế có tiềm năng xuất khẩu để hình thành và phát triển một số thương hiệu mạnh của tỉnh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tăng thu nhập của người dân và doanh nghiệp. Giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh đã hỗ trợ cho 22 tổ chức, cá nhân với tổng kinh phí gần 8 tỷ đồng; hỗ trợ khai thác, áp dụng thực tiễn giải pháp hữu hiệu “chất phụ gia để pha chế xăng sinh học” với kinh phí trên 768 tỷ đồng... Nhiều dự án về sở hữu trí tuệ (SHTT) được triển khai thực hiện và đạt kết quả khả quan, như: Tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể tương Làng Ái (Yên Định), chè lam Phủ Quảng (Vĩnh Lộc), nước mắm Do Xuyên - Ba Làng (thị xã Nghi Sơn), mắm tép Hà Yên (Hà Trung); đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý bưởi Luận Văn (Thọ Xuân), tơ lụa Hồng Đô (Thiệu Hóa), nón lá Trường Giang (Nông Cống), cam Xuân Thành (Thọ Xuân)... Hiện, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đang tiếp tục hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị chủ trì triển khai các dự án xây dựng và phát triển nhãn hiệu cho một số đặc sản như, nhãn hiệu tập thể “Nước mắm Sầm Sơn”, “Mực khô Sầm Sơn”... Cũng trong giai đoạn này đã có 429 tổ chức, cá nhân được cấp tổng cộng 1.080 văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp (4 sáng chế, 4 giải pháp hữu ích, 4 chỉ dẫn địa lý, 83 kiểu dáng công nghiệp, 985 nhãn hiệu). Sau khi được đăng ký bảo hộ quyền SHTT, Sở KH&CN cũng thường xuyên hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương, đơn vị tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm ra thị trường, thông qua các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến đầu tư trong và ngoài tỉnh.

Bằng những biện pháp đồng bộ, chương trình hỗ trợ phát triển TSTT đã tạo sự chuyển biến căn bản về nhận thức của các cấp, các ngành, tổ chức, cá nhân về tạo lập, quản lý, bảo vệ và phát triển TSTT để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Thúc đẩy sáng tạo và ứng dụng các kết quả nghiên cứu sáng tạo của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn; nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm và các dịch vụ của tỉnh thông qua việc hỗ trợ, tạo lập, quản lý, bảo vệ và phát triển trí tuệ. Bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình cũng bộc lộ những hạn chế như: Số văn bằng bảo hộ cho các sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm công nghiệp nông thôn, sản phẩm làng nghề tăng nhưng chưa nhiều; số lượng sáng chế được hỗ trợ bảo hộ, áp dụng còn hạn chế. Việc hỗ trợ các đặc sản địa phương mới dừng lại ở việc bảo hộ, vấn đề kiểm soát nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, phát triển thương hiệu sản phẩm chưa được triển khai rộng rãi. Vấn đề xâm phạm quyền SHTT vẫn còn diễn ra phức tạp. Chương trình hỗ trợ phát triển thương hiệu sản phẩm đặc trưng giai đoạn này mới chỉ thực hiện được nhiệm vụ triển khai xây dựng và hỗ trợ phát triển thương hiệu, còn thiếu cơ chế hỗ trợ đăng ký và phát triển TSTT; công tác hỗ trợ bảo hộ kết quả nghiên cứu khoa học có sử dụng ngân sách, nhiệm vụ kết nối, hỗ trợ các tổ chức, viện, trường cần được quan tâm hơn nữa; đồng thời công tác truyền thông về SHTT cần được tập trung, góp phần xây dựng văn hóa SHTT...

Để đẩy mạnh hoạt động SHTT, ngày 5-11-2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định 4408/QĐ-UBND về việc phê duyệt Chương trình hỗ trợ phát triển TSTT tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025. Với mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 40 sản phẩm, dịch vụ chủ lực, đặc thù, sản phẩm làng nghề truyền thống và sản phẩm OCOP của tỉnh được hỗ trợ đăng ký bảo hộ, quản lý và phát triển TSTT thông qua triển khai thực hiện các nhiệm vụ KH&CN; 1 nhiệm vụ KH&CN về triển khai các biện pháp bảo vệ và nâng cao hiệu quả hoạt động thực thi quyền SHTT; 100% các trường đại học, cao đẳng, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh được tuyên truyền nâng cao nhận thức về SHTT và hỗ trợ bảo hộ quyền SHTT cho các kết quả nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo; hỗ trợ khai thác, áp dụng thực tiễn cho ít nhất 2 sáng chế/giải pháp hữu ích, 2 chỉ dẫn địa lý; hình thành ít nhất 1 tổ chức dịch vụ SHTT trên địa bàn tỉnh... Chương trình cũng đề ra các nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện như: Tăng cường các hoạt động tạo ra TSTT, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực về đổi mới sáng tạo và SHTT; thúc đẩy đăng ký bảo hộ TSTT trong và ngoài nước; nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác và phát triển TSTT; khai thác, phát triển chỉ dẫn địa lý...

Trong xu thế hội nhập kinh tế ngày nay, những yêu cầu về kiểm soát nguồn gốc, chất lượng và mức độ an toàn vệ sinh thực phẩm ngày càng cao. Vì thế, việc đăng ký bảo hộ cũng như phát triển nhãn hiệu đã được bảo hộ giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với mỗi sản phẩm khi cung ứng ra thị trường. Có được thương hiệu đã khó, giữ được thương hiệu còn khó hơn. Do vậy, việc bảo vệ phát triển các nhãn hiệu tập thể đã được đăng ký SHTT cần tiếp tục có sự chung tay vào cuộc của các cấp, các ngành và người dân trong thời gian tới.

Bài và ảnh: Trần Hằng