Khám phá Xuân Liên – Cửa Đạt

Nhiều năm trở lại đây, sự dịch chuyển của xu hướng du lịch tìm về thiên nhiên, đặc biệt là du lịch sinh thái rừng, đã và đang đặt ra cho chính quyền các cấp, các đơn vị liên quan nhiều vấn đề liên quan đến khai thác giá trị nguồn tài nguyên thiên nhiên, phục vụ phát triển kinh tế một cách hiệu quả và bền vững. Với Thanh Hóa, điều này càng cần thiết khi tỉnh ta đang sở hữu nhiều “kho vàng xanh” giàu giá trị, mà Xuân Liên là một trong số đó.

Một thắng cảnh trong Khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên.

Nằm trên thượng nguồn sông Chu, thuộc địa phận 5 xã Bát Mọt, Yên Nhân, Lương Sơn, Xuân Cẩm, Vạn Xuân (huyện Thường Xuân), Khu BTTN Xuân Liên từ lâu đã nổi tiếng với khu hệ động thực vật rừng phong phú, đa dạng và các kiểu rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới đặc trưng cho miền Bắc Việt Nam. Đặc biệt, nếu lấy khu bảo tồn làm trung tâm thì xoay quanh nó là nhiều danh thắng, di tích của huyện Thường Xuân và khu vực lân cận. Chính nhờ những điều kiện thuận lợi cả về tự nhiên và nhân văn ấy, Xuân Liên đang nắm giữ những ưu thế đặc biệt, có thể biến nó thành một điểm tham quan, nghỉ dưỡng hấp dẫn của Thanh Hóa. Để khám phá hết vẻ đẹp của Xuân Liên, du khách không thể không trải nghiệm sản phẩm du thuyền trên lòng hồ Cửa Đạt. Với diện tích mặt nước lên đến 2.828,6 ha, hồ Cửa Đạt như cỗ máy sức nước khổng lồ có khả năng điều hòa không khí, duy trì sự bền vững cho thảm thực vật rộng trăm nghìn ha và tạo nên bức tranh non nước vô cùng hài hòa, tươi đẹp. Từ trên cao nhìn xuống, Cửa Đạt như viên đá lấp lánh điểm tô sống động lên gương mặt tự nhiên. Thả chậm thuyền trên hồ ngắm cảnh sắc bốn bề, con người không khỏi cái cảm giác nhỏ bé, choáng ngợp trước sự hùng vĩ của tự nhiên. Hồ Cửa Đạt còn nuôi trong lòng nó vựa cá lớn vốn là kế sinh nhai của không ít cư dân trong vùng. Nhưng thú vị hơn, sản vật tươi roi rói sẽ có mặt trên bàn ăn của du khách tại điểm dừng chân đầu tiên – nhà nổi ven hồ - trên hành trình khám phá hồ Cửa Đạt – thác Yên – trung tâm cứu hộ động vật bán hoang dã – Trạm Kiểm lâm Sông Khao.

Có tổng diện tích lên đến 4.289 ha, Xuân Liên mang đến cho du khách nhiều khám phá thú vị. Với những ai muốn hòa mình vào tự nhiên và nhất là có kiến thức về loài, kỹ năng đi rừng, muốn gia tăng hiểu biết hoặc phục vụ nghiên cứu thì khám phá kiểu rừng kín thường xanh á nhiệt đới núi thấp sẽ không làm họ thất vọng. Nơi đây có các quần thể cổ thụ đặc hữu, quý hiếm của Việt Nam và thế giới, đặc biệt là sự tồn tại của nhiều cá thể cây có tuổi thọ trên nghìn năm như sa mu dầu, pơ mu, thông tre...; cùng nhiều loài động vật qúy hiếm, đã biến mất ở nhiều khu rừng Việt Nam, mà nếu may mắn, khách còn có thể gặp các loài thú lớn như vượn đen má trắng, voọc xám, mang, gấu... Du lịch sinh thái kết hợp nghiên cứu, học tập, hội nghị, hội thảo khoa học (nhà bảo tàng thiên nhiên, vườn thực vật, rừng nguyên sinh bản Vịn) là một thế mạnh của Xuân Liên. Với dân phượt và khách du lịch trẻ có mong muốn chinh phục các ngọn núi cao, hiểm trở thì tour du lịch sinh thái kết hợp thể thao, mạo hiểm chắc chắn sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ. Xuân Liên có nhiều ngọn núi cao từ 1.400 - 1.500m, nổi bật với đỉnh Pù Gió quanh năm bồng bềnh mây trắng. Chưa hết, còn một Xuân Liên quyến rũ và thơ mộng của vô số thác nước, hang động đẹp. Nếu đến Xuân Liên mà chưa một lần qua thác Mù ngắm cảnh nước vọt xuống từ 7 tầng núi thì quả là đáng tiếc. Rồi những thác Tiên, thác Hón Yên, thác Hón Ý, hang Tình, hang Quan, hang Vua, hang Dơi, hang Cáu... đều mang vẻ đẹp không nên bỏ lỡ.

Thế nhưng, bấy nhiêu vẫn chưa thể khiến cho chuyến khám phá Xuân Liên thật trọn vẹn nếu du khách chưa trải nghiệm tour du lịch cộng đồng - homestay, làng nghề, văn hóa truyền thống thôn Thanh Xuân (xã Xuân Cẩm) và thôn Vịn (xã Bát Mọt). Đặc biệt là tour du lịch tâm linh tham quan đền Cửa Đạt. Quần thể thắng tích đền thờ danh nhân Cầm Bá Thước và Bà Chúa Thượng Ngàn nằm ngay dưới chân đập thủy điện Cửa Đạt, giữa thung lũng tứ bề là núi, từ xưa đã nức tiếng về tính thiêng và sự huyền bí. Tài nguyên lịch sử - nhân văn này sẽ là sự kết hợp tuyệt vời với vẻ đẹp thiên nhiên, làm gia tăng tính hấp dẫn cho hành trình khám phá của du khách. Không dừng lại ở đó, Khu BTTN Xuân Liên còn đang xây dựng các tour “Về nguồn sông Chu”; tour “Rừng – biển xứ Thanh” nối Xuân Liên với Khu di tích lịch sử Lam Kinh - suối cá thần Cẩm Lương - Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ - biển Sầm Sơn... nhằm phát triển Xuân Liên trở thành điểm du lịch hấp dẫn, chuyên nghiệp, sản phẩm đa dạng, đặc trưng và chất lượng cao như “Quy hoạch phát triển du sinh thái Khu BTTN Xuân Liên đến năm 2020” đã đề ra.

Theo số liệu được khu bảo tồn nắm bắt, thì năm 2017 Xuân Liên đón được khoảng 934 lượt khách (lượng khách thực tế lớn hơn). Theo đó, mục tiêu đặt ra trong năm 2018 của đơn vị là đón được 2.000 lượt khách. Nhằm từng bước hoàn thiện và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch sinh thái - cộng đồng, thời gian qua, Khu BTTN Xuân Liên đã tích cực hỗ trợ các khu, điểm du lịch trên địa bàn huyện trong công tác bảo tồn các giá trị làng cổ, văn hóa vật thể, phi vật thể như khôi phục các làng nghề truyền thống dệt thổ cẩm, mây tre đan, lễ hội, dân ca, dân vũ, trò diễn dân gian, khặp Thái và hỗ trợ một số trang thiết bị thiết yếu cho 15 hộ gia đình để khai thác, phát triển du lịch tại bản Vịn (xã Bát Mọt) và thôn Thanh Xuân (xã Xuân Cẩm). Bên cạnh đó, đơn vị còn chú trọng nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết phục vụ du khách như nhà nổi và nhà sàn trên núi; hệ thống thuyền máy, thuyền kayak đi lại trên lòng hồ; khu cắm trại; triển khai mô hình trồng rau sạch, trồng nho, chăn nuôi theo hướng tạo sản phẩm sạch phục vụ du khách...

Vẻ đẹp cảnh quan và tiềm năng lớn trong phát triển du lịch của Xuân Liên là điều không thể phủ nhận; đồng thời, sự nỗ lực của Khu BTTN Xuân Liên trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch cũng là điều rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, nếu lấy chỉ tiêu về lượng khách để đánh giá thì rõ ràng tốc độ tăng trưởng du lịch của Xuân Liên là hết sức khiêm tốn. Điều này có thể lý giải được, bởi tính chuyên nghiệp và chất lượng các dịch vụ vẫn chưa thể đáp ứng nhu cầu du khách. Đơn cử như tour trải nghiệm lòng hồ Cửa Đạt, Xuân Liên chưa có được đội thuyền do chính người dân địa phương tham gia đưa đón khách; trong khi một số thuyền của đơn vị phục vụ du lịch lại chưa đạt chuẩn. Cùng với đó, hướng tiếp cận điểm đến và bảo đảm an toàn, bảo hiểm cho du khách khi trải nghiệm tour du lịch sinh thái - thể thao mạo hiểm thác Mù - đỉnh Pù Gió - Cây di sản Việt Nam chưa được thực hiện bài bản. Sản phẩm du lịch sinh thái - nghiên cứu, học tập, hội nghị, hội thảo khoa học lại đang thiếu cán bộ hướng dẫn và cơ chế vận hành. Ngoài ra, tour du lịch sinh thái kết hợp tâm linh, du lịch cộng đồng vẫn thiếu tính liên kết... Chính vì lẽ đó, để Xuân Liên trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch dọc đường “Tây Tiến”, thiết nghĩ, điểm đến này đang rất cần sự quan tâm về cơ chế, chính sách của tỉnh và nhất là thu hút được nhà đầu tư có tiềm lực.