Tăng cường quản lý hoạt động khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản cát

Khai thác tài nguyên khoáng sản cát đã và đang góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Song, đây cũng là nguyên nhân tác động trực tiếp và hủy hoại môi trường. Do đó, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên cát hợp lý, hiệu quả gắn với bảo vệ môi trường đang là vấn đề cần quan tâm.

Hoạt động khai thác, vận chuyển cát tại mỏ cát thị trấn Vạn Hà (Thiệu Hóa).

Theo đánh giá của ngành chức năng, công tác quản lý tài nguyên cát trên địa bàn tỉnh trong những năm qua đã được UBND tỉnh chỉ đạo quyết liệt. Qua công tác kiểm tra, ngành chức năng cũng đã đánh giá được nguyên nhân chính của việc tồn tại hoạt động khai thác khoáng sản cát trái phép là do các đối tượng lợi dụng việc buông lỏng công tác đăng ký, đăng kiểm tàu, thuyền nên đã dùng những phương tiện này để khai thác, vận chuyển cát trái phép nhằm trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan quản lý Nhà nước. Chính vì vậy, từ năm 2012 Phòng Tài nguyên khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã tham mưu cho Giám đốc Sở đề nghị UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 11/CT-UBND ngày 10-5-2012 trong đó có nội dung giao Công an tỉnh chỉ đạo Phòng Cảnh sát đường thủy tăng cường kiểm tra, kiên quyết không cho phép các tàu, thuyền chưa đăng ký, đăng kiểm lưu hành trên sông nhằm đảm bảo trật tự cho các tuyến sông. Tiếp đó, năm 2014, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quy chế phối hợp giữa các ngành, địa phương liên quan trong quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh tại Quyết định số 3014/QĐ-UBND ngày 17-9-2014, trong đó quy định rõ UBND cấp huyện; chủ tịch UBND cấp xã là cơ quan chủ trì trong công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn. Trong năm 2017 và 2018 đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, như: Công văn số 1515/UBND-CN, ngày 20-2-2017 về việc yêu cầu xử lý dứt điểm hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết và kinh doanh cát trái phép trên địa bàn tỉnh. Văn bản số 3856/UBND-CN, ngày 14-4-2017 yêu cầu Giám đốc Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố có liên quan trong tỉnh tăng cường công tác quản lý, kiểm tra việc khai thác cát, sỏi xây dựng tại các khu vực lòng sông, nâng cao nhận thức, xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc quản lý tài nguyên trên địa bàn, kiểm tra, rà soát việc đăng ký, đăng kiểm đối với các phương tiện (tàu, thuyền, trang thiết bị) sử dụng trong hoạt động khai thác, vận chuyển cát. Trường hợp phát hiện cán bộ, đảng viên có hành vi “bảo kê”, tiếp tay, bao che, dung túng thì xử lý nghiêm theo quy định. Nơi nào để xảy ra vi phạm kéo dài, gây bức xúc trong dư luận thì kiên quyết xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương...

Cùng với đó, Sở TN&MT tích cực phối hợp với các ngành, địa phương liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản nói chung, tài nguyên cát nói riêng. Thống kê cho thấy, từ năm 2014 đến nay, mỗi năm Sở TN&MT tổ chức từ 1 - 4 đợt thanh tra chuyên ngành theo kế hoạch đối với hoạt động khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản cát. Ngoài ra, Sở TN&MT còn chủ động thực hiện nhiều đợt kiểm tra đột xuất theo phản ảnh của công dân qua đường dây nóng, qua đơn, thư hoặc phản ánh của báo chí. Tính từ năm 2017 đến nay, qua công tác thanh tra, kiểm tra, Sở TN&MT, Công an tỉnh, UBND cấp huyện đã xử lý 170 trường hợp vi phạm trong hoạt động khai thác, kinh doanh khoáng sản cát trên địa bàn tỉnh, tổng số tiền đã phạt trên 3,5 tỷ đồng. Cũng qua thanh, kiểm tra cho thấy, một số trường hợp chính quyền địa phương có biểu hiện lơ là trong công tác quản lý, theo đó, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo các huyện tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, như: UBND huyện Thọ Xuân tổ chức kiểm điểm đối với trưởng phòng TN&MT và chủ tịch UBND, trưởng công an xã, công chức địa chính các xã Xuân Bái, Xuân Lai, Xuân Khánh, Thọ Nguyên, Hạnh Phúc, Xuân Thành; UBND huyện Thiệu Hóa ban hành quyết định tạm đình chỉ công tác 10 ngày đối với ông Hoàng Bình Thủy, Phó Chủ tịch UBND xã Thiệu Đô để điều tra làm rõ phản ánh của nhân dân về việc có liên quan đến việc khai thác cát trái phép diễn ra trên địa bàn xã Thiệu Đô; UBND huyện Yên Định tổ chức kiểm điểm đối với Chủ tịch UBND, trưởng công an xã, công chức địa chính các xã: Yên Phong, Yên Thọ, Yên Trường, Định Hải, Định Công; UBND TP Thanh Hóa tổ chức kiểm điểm đối với chủ tịch UBND, công chức địa chính phường Tào Xuyên... Ngay sau khi được nhắc nhở, chỉ đạo, xử lý vi phạm, UBND các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn đã tăng cường công tác kiểm tra, đặc biệt là các huyện: Thọ Xuân, Yên Định, Thiệu Hóa, Vĩnh Lộc đã thành lập các tổ công tác liên ngành hoạt động 24/24 giờ trong ngày để thường xuyên kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép, do đó hoạt động khai thác cát trái phép đã cơ bản được kiểm soát.

Tuy nhiên, theo thống kê của Phòng Tài nguyên khoáng sản, Sở TN&MT, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có khoảng 190 phương tiện thủy tham gia vận chuyển, kinh doanh cát nhưng chỉ có 39 phương tiện đủ điều kiện lưu hành (đã có đăng ký); 157 phương tiện mới thực hiện đăng kiểm, chưa đăng ký; 33 phương tiện chưa đăng kiểm, đăng ký. Đây được xem là nguyên nhân tiềm ẩn nguy cơ khai thác trái phép khoáng sản cát, đặc biệt là các khu vực giáp ranh giữa các địa phương. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của ngành chức năng, chính quyền các địa phương trong việc thực hiện đồng bộ các giải pháp cũng như tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nguồn tài nguyên khoáng sản nói chung, tài nguyên khoáng sản cát nói riêng trên địa bàn tỉnh.