Nghệ sĩ Phạm Đắc Hải – từ diễn viên đến biên đạo múa trẻ tài năng

Một cảnh trong tác phẩm “Khúc nguyệt cầm” do nghệ sĩ Phạm Đắc Hải biên đạo.

Nghệ sĩ Phạm Đắc Hải sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Chính điều ấy đã tiếp lửa cho anh vào nghề, từ diễn viên múa trở thành biên đạo múa trẻ tài năng.

Phạm Đắc Hải đến với bộ môn múa khi anh vừa tốt nghiệp chương trình phổ thông và thi đậu vào lớp diễn viên múa của Nhà hát Ca Múa Kịch Lam Sơn. Năm 2004, anh được nhà hát cử đi học lớp múa tại Học viện Múa Việt Nam. Với người học múa, hầu hết phải theo học từ nhỏ, vì lúc ấy cơ thể đang có độ mở, độ dẻo. Nhưng so với các bạn, anh cứng tuổi hơn nên gặp nhiều khó khăn trong tập luyện. Biết vậy, trước mỗi buổi học, anh thường đi sớm để thực hiện các động tác ép dóng, ép chân... Sau một thời gian cố gắng, anh đã trở thành người múa dẻo nhất lớp. Thời gian này, anh vừa chăm chỉ học hành, vừa tham gia thử sức ở một số cuộc thi. Trong đó, tác phẩm đầu tay mang tên “Bến đợi” mà anh biên đạo đã giành được giải nhất cuộc thi tài năng sinh viên, do Học viện Múa Việt Nam tổ chức.

Năm 2007, Phạm Đắc Hải tốt nghiệp Học viện Múa Việt Nam, về Nhà hát Ca Múa Kịch Lam Sơn công tác. Những năm đầu múa cùng các nghệ sĩ lớn tuổi, có thâm niên trong nghề anh còn bỡ ngỡ. Nhưng chính điều đó lại giúp cho anh học hỏi được nhiều kinh nghiệm hơn. Sau khoảng 8 năm tôi luyện rèn giũa, anh đã có được thành tích trong cuộc đời người nghệ sĩ. Đó là chiếc Huy chương Bạc tại cuộc thi ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc ở TP Vũng Tàu năm 2015, với vai diễn Thần Độc Cước trong vở “Huyền thoại Thần Độc Cước”.

Thấy được tiềm năng phát triển của anh, lãnh đạo Nhà hát Ca Múa Kịch Lam Sơn đã cử anh theo học các lớp đào tạo ngắn hạn về biên đạo múa, do các chuyên gia trong và ngoài nước giảng dạy. Năm 2017, học xong, anh bắt đầu dàn dựng độc lập các tác phẩm múa cho nhà hát, cũng như tham gia biên đạo chính cho các chương trình mang nhiệm vụ chính trị của nhà hát và các lễ hội, các sự kiện lớn của tỉnh, của ngành. Năm 2018 anh giành Huy chương Vàng biên đạo múa tác phẩm “Mùa lũ quê tôi” tại hội diễn ca múa nhạc, do bộ đội biên phòng tổ chức. Thành công nối tiếp thành công, năm 2019, anh tham gia biên đạo múa hai tác phẩm “Khúc nguyệt cầm” và “Nét quê”, trong đó tác phẩm “Nét quê” giành giải khuyến khích tại cuộc thi Tài năng biên đạo múa trẻ toàn quốc. Bên cạnh thành công ở các cuộc thi chuyên nghiệp toàn quốc và của ngành, anh cũng đã biên đạo cho nhà hát nhiều tác phẩm có chất lượng như: “Tơ lòng”, “Tổ quốc trong tim”... Từ những thành tích này là nguồn cổ vũ, động viên, thúc đẩy công việc biên đạo múa của anh ngày càng đi đến đỉnh vinh quang của sự nghiệp.

Trong các tác phẩm đã biên đạo, anh tâm đắc nhất tác phẩm “Khúc nguyệt cầm”. Với tác phẩm này, anh đã tập trung khai thác thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến, không được quyền định đoạt cuộc sống của mình, quyền được yêu... Nhân vật cô gái mong muốn có một tình yêu đẹp, nhưng vì xã hội lúc bấy giờ không cho phép, nên thông qua tiếng đàn – khúc nguyệt cầm để tìm tới người yêu. Khi tìm được người yêu rồi, cô gái cũng không dám thổ lộ. Cô gái yêu thầm, nhớ trộm chàng trai, chỉ biết mang đàn ra đánh, gẩy lên những tiếng tơ lòng. Cứ mãi như vậy, cô gái trở nên hóa điên, hóa dại và ôm theo cây nguyệt cầm tự vẫn. Bối cảnh câu chuyện diễn ra trong một không gian đêm trăng thanh vắng. Đạo cụ chỉ gồm một chiếc chõng tre, một chiếc đàn nguyệt, cùng với nghệ thuật sử dụng ánh sáng, âm nhạc và đặc biệt là động tác múa của hai nhân vật nam và nữ, đã khiến cho câu chuyện đủ sức lay động lòng người. Tác phẩm này được anh nung nấu tập luyện trong 15 ngày, cuối cùng chỉ để biểu diễn trên sân khấu trong vòng 8 phút. Đó là cái tài của người biên đạo múa trẻ như Phạm Đắc Hải.

“Để theo đuổi được nghề, mình đã phải nghiên cứu, học hỏi rất nhiều ở các bộ môn múa quốc tế, đặc biệt là phong cách, xu hướng của các nước có truyền thống về múa. Bản thân mình cũng cố gắng đưa bộ môn múa đương đại về truyền dạy cho các diễn viên của Nhà hát Ca Múa Kịch Lam Sơn. Nghề múa đòi hỏi phải có sức khỏe, sự bền bỉ, dẻo dai trong hoạt động. Đã nhiều lần gặp phải chấn thương do tập luyện quá sức, nhưng mình đã nỗ lực vượt qua, điều trị khỏi rồi tiếp tục trở lại công việc. Nếu không đam mê yêu nghề thì chắc chắn mình đã không thể vượt qua được...” – phạm Đắc Hải chia sẻ.

Trong các loại hình nghệ thuật, bộ môn múa rất khó viết kịch bản. Bởi ngôn ngữ của múa là một loạt các động tác, cử chỉ, hành động, biểu cảm..., cho nên để diễn đạt thành lời là điều không dễ. Hơn nữa, việc truyền đạt ý tưởng của biên đạo cho diễn viên hay lựa chọn âm nhạc phù hợp với nội dung tác phẩm cũng là điều rất quan trọng. Hiện anh đang theo đuổi dòng múa dân gian đương đại, kết hợp Việt Nam và quốc tế. Để có một tác phẩm biên đạo múa hay, anh đã kết hợp giữa ý tưởng (đề tài câu chuyện), ngôn ngữ múa (cơ thể) và âm nhạc. Khi biên đạo cần cố gắng tránh lặp lại những tác phẩm của người khác đã biên đạo, đồng thời luôn sáng tạo và tìm tòi những cái mới, nhưng vẫn giữ được phong cách riêng. Mỗi tác phẩm trước khi ra đời đều được anh tìm tòi, thai nghén từ trong những chuyến đi thâm nhập thực tế, để có chất liệu, nguồn cảm hứng sáng tạo dồi dào cho các tác phẩm của mình.

Nghệ sĩ Phạm Đắc Hải đã có nhiều nỗ lực trong việc thể hiện ngôn ngữ múa, dùng cơ thể con người làm phương tiện biểu đạt nội dung tư tưởng, phản ánh hiện thực đời sống, thông qua hình tượng nghệ thuật. Đặc biệt anh đã tìm cho mình một phương thức tiếp cận mới trong khai thác đề tài, vận dụng có hiệu quả ngôn ngữ múa hiện đại với múa dân tộc để tác phẩm gần gũi hơn với đời sống. Anh cùng với ê kíp biên đạo của Nhà hát Ca Múa Kịch Lam Sơn đang chuẩn bị đầu tư một số tác phẩm có chất lượng, tích cực tập luyện cho các diễn viên múa tham gia các cuộc thi tài năng và hội diễn toàn quốc.

Ngọc Anh