Đọc sách: “Cuộc trò chuyện” kỳ diệu với những bộ óc tuyệt vời của nhân loại

Với mỗi con người, chẳng bao giờ chúng ta thống kê hết được những cuộc trò chuyện đã diễn ra trong cuộc đời mình. Có những câu chuyện nhạt nhẽo vô chừng, nhạt đến mức khiến bản thân quên ngay sau đó. Và dĩ nhiên, nhiều cuộc trò chuyện khiến bản thân khắc ghi trong tâm trí, càng ngẫm nghĩ dài lâu, sâu hơn lại càng cảm thấy thấm thía, tâm đắc. Ví như cái cách mà chúng ta để tâm trí mình bước vào và sẵn sàng kết nối với thế giới nhân vật trong những trang sách; từ đó bắt đầu cuộc trò chuyện với những bộ óc tuyệt vời đã sáng tạo nên thế giới đó. Sức hấp dẫn của việc đọc sách, chính là như vậy.

“Đọc sách hay cũng giống như trò chuyện với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua” - Reseseesnee Descartes (1596 -1650), một bộ óc vĩ đại của nước Pháp thế kỷ XVII, nhà triết gia, đồng thời là nhà khoa học, nhà toán học sâu sắc nhận định.

Bất kỳ ai, ngay từ lần đầu cầm trên tay cuốn sách “Nhà giả kim” của tác giả Paulo Coelho đều cảm thấy bị thu hút bởi dòng chữ nhỏ phía dưới tên sách: “Cuốn sách bán chạy chỉ sau kinh thánh”. “Nhà giả kim” xoay quanh cuộc phiêu lưu kỳ thú của chàng trai có tên là Santiago trên con đường theo đuổi mơ ước. Cậu muốn trở thành người chăn cừu. Cậu tin rằng, chỉ khi được làm một người chăn cừu, cậu mới có thể thỏa mãn khao khát được chu du khắp nơi, đến những nơi chưa từng đến, gặp những người chưa bao giờ gặp. Độc giả sẽ không thể nào quên hình ảnh cậu bé ngước nhìn trời lần nữa và rảo bước, trong lòng không thôi cân nhắc: “Chỉ khi nào có khả năng thực hiện được giấc mơ thì cuộc sống mới đáng sống”. Và từ đó, chuyến phiêu lưu - hành trình chinh phục giấc mơ của chàng trai trẻ bắt đầu. Paulo Coelho đã thực sự tài năng, tinh tế và minh triết khi phác họa chuyến phiêu lưu ấy thật thú vị với đầy đủ cung bậc cảm xúc. Thông qua từng nhân vật, sự việc mà chàng trai Santiago có cơ hội giao lưu, gặp gỡ, chứng kiến trên đường đi, tác giả gửi gắm nhiều thông điệp về lẽ sống, ước mơ, sự vận hành của vũ trụ, tư tưởng tôn giáo...

Tất cả kết tinh thành những bài học bổ ích trong cuộc sống mỗi con người. Đó là bài học về niềm tin mù quáng: “Nếu bất chợt mình biến thành kẻ hung ác, giết hết con này đến con khác thì chắc khi cả lũ chết gần hết rồi chúng mới biết”, cậu thầm nghĩ. Trên con đường phiêu lưu, chàng trai Santiago tìm được bí quyết của hạnh phúc: “Đó là biết ngắm nhìn mọi thứ tuyệt mỹ trên thế gian này mà không hề quên hai giọt dầu trên muỗng”. Hoặc đó là khi cậu gặp được người khiến mình thay đổi: “Vì rằng bất cứ người chăn cừu, người thủy thủ hay người khách thường nay đây mai đó nào cũng có ở đâu đó một kẻ khiến họ quên mất thú vui được tự do giang hồ đi cùng trời cuối đất”.

Và có lẽ, bài học đắt giá nhất mà cuốn sách “Nhà giả kim” muốn gửi gắm đến bạn đọc đó là: Ý niệm về vận mệnh con người và cái giá của việc theo đuổi ước mơ, đam mê trong cuộc đời mỗi con người: “Tâm linh vũ trụ được nuôi dưỡng bởi hạnh phúc của con người, bởi cả sự bất hạnh, tị hiềm và ghen tuông nữa. Nhiệm vụ duy nhất của mỗi chúng ta là thực hiện con đường mình đã chọn. Tất cả chỉ là một. Rồi khi anh quyết chí muốn làm điều gì thì toàn vũ trụ sẽ chung sức để anh đạt được điều đó”. Biết bao điều nhân sinh, triết học, tôn giáo... gói gọn trong cuốn sách mỏng manh, nhỏ bé như cuốn sổ tay; chỉ ngần ấy thôi cũng đủ để “Nhà giả kim” và Paulo Coelho chinh phục mọi thế hệ độc giả trên toàn thế giới. Khi đọc cuốn sách, dường như, mỗi người đều nhận thấy một phần con người, tính cách, suy nghĩ của mình ở trong đó. Bởi lẽ, ai sinh ra mà chẳng có ước mơ của riêng mình. Chàng trai Santiago đã trải qua hành trình dài với mong mỏi được sống trọn với đam mê, chinh phục ước mơ. Cuối cùng, chính cậu đã có câu trả lời cho mình: “Cậu chợt ganh tị với ngọn gió tự do kia và thấy mình cũng có thể được tự do không kém. Chẳng có gì ngăn được cậu, trừ chính cậu ra. Bầy cừu, cô gái con chủ tiệm vải, những cánh đồng cỏ vùng Andalusia chỉ là những chặng trên con đường đời của cậu thôi”.

Cũng như “Nhà giả kim”, nội dung cuốn sách “Hoàng tử bé” của nhà văn và xoay quanh cuộc gặp gỡ đầy thú vị giữa người phi công và hoàng tử bé. Người phi công bất hạnh, vì một động cơ nào đó của máy bay bị hỏng mà rơi xuống sa mạc. Ở đây, ông gặp gỡ hoàng tử bé - cậu bé mà ông tin rằng đến từ tiểu tinh cầu B 612 - tiểu hành tinh mới chỉ được một nhà thiên văn học Thổ Nhĩ Kỳ nhìn thấy một lần duy nhất bằng kính viễn vọng vào năm 1909. Giữa sa mạc mênh mông, cậu bé kể cho người phi công nghe về quê hương mình, lý do mình tìm cách trốn chạy khỏi quê hương và hành trình khám phá thế giới xung quanh. Thông qua những mẩu chuyện thoạt nghe có vẻ rời rạc, ngô nghê đến mức phi lý của cậu bé lại ẩn chứa những bài học sâu sắc về bản chất thật sự của “những chuyện nghiêm túc”, giá trị của cuộc sống, tình yêu khiến cho biết bao thế hệ người lớn trên toàn thế giới phải bận tâm, ngẫm nghĩ. Đúng như những gì mà cậu vẫn thường nói: “Người lớn thật kỳ quặc”, “người lớn thật khó hiểu” và chính vì vậy nên “lũ trẻ cần phải hết sức độ lượng với người lớn”. Chẳng nực cười hay phi lý đâu nếu như dụng tâm nghe hoàng tử bé giận đến tái xanh, tái xám tranh luận với người phi công về “những chuyện nghiêm túc” mà thật ra, theo cậu, nó chẳng có nhiều sự nghiêm túc như người lớn vẫn thường hay nói. Trong khi đó, họ dễ dàng bỏ qua những điều thuộc về cảm nhận, chiều sâu tâm hồn. Họ nói nhiều về tình yêu mà chẳng biết rõ bản chất của tình yêu là gì: “Nếu ai đó thương một bông hoa mà bông hoa ấy lại là duy nhất trên cả triệu cả ức những vì sao, thì chỉ cần nhìn ngắm những vì sao thôi đã đủ để người ấy thấy mình hạnh phúc. Người ấy tự nhủ: “Bông hoa của ta đang ở đâu đó trên kia...”. Nhưng nếu con cừu ăn mất bông hoa thì với người ấy, điều đó khác nào đột nhiên tất cả các vì sao đều tắt ngấm!”.

Cậu đã đi qua nhiều tinh cầu, gặp gỡ đủ mọi hạng người. Đó là: Ông vua luôn suy nghĩ về thế giới rất đỗi đơn giản rằng: “Mọi người ai cũng là thần dân”; ông hợm hĩnh “luôn coi người khác là người hâm mộ”; ông nát rượu luôn tìm cách biện minh cho việc làm sai; nhà buôn thích thú với ý nghĩ mình sở hữu những vì sao vì mình là người đầu tiên phát hiện ra chúng; nhà địa lý chuyên tâm vẽ bản đồ tới mức chẳng bao giờ chịu rời khỏi cái bàn của mình để đi đến khám phá vùng đất nào cả, kể cả hành tinh mà ông ta đang sống... Nhưng đối với cậu bé, Trái đất là một hành tinh không tầm thường vì trong lòng nó dung chứa hàng tỷ người với đủ gương mặt, tính cách. Và lẽ dĩ nhiên, nó thừa thãi những ông vua, ông hợm hĩnh, ông nát rượu, nhà buôn, nhà địa lý như cậu đã từng gặp. Điều đó lý giải vì sao, hành trình khám phá Trái đất của cậu lại được dẫn dắt bởi hai con vật: rắn và cáo. Bởi tác giả hiểu hơn ai hết, để hoàng tử bé bỏng của ông có thể thích ứng với “Trái đất bằng đá hoa cương”, cậu cần phải có sự tinh tế như loài rắn và khôn ngoan như loài cáo. Thực tâm, tác giả chỉ đang cố gắng bảo vệ hoàng tử bé của mình trước hành tinh không tầm thường mà thôi.

Sau hành trình trốn chạy, khám phá muôn điều, trải qua cả niềm vui và nỗi buồn, cuối cùng, hoàng tử bé trở về quê hương của mình, trở về bên bông hồng mà cậu yêu thương. Không hoa mỹ, cầu kỳ, chỉ với ngôn ngữ kể chuyện giản dị, gần gũi, pha chút hài hước, giễu cợt, đã chinh phục khán giả trên khắp thế giới. “Hoàng tử bé” là cuốn sách đặc biệt khi nó đủ sức mở rộng “biên độ giao tiếp” với cả hai đối tượng độc giả là trẻ em và người lớn. Vì sao? Vì ai cũng đã từng là một hoàng tử bé trước khi là người lớn. Bằng cớ chứng tỏ hoàng tử bé có tồn tại “chính là cậu ấy rất vui tươi, cậu ấy cười và cậu ấy muốn có một con cừu”. Đơn giản vậy thôi mà tất cả chúng ta, khi đọc tác phẩm này đều cảm thấy trong cuộc đời mình có một hoàng tử bé cần được an ủi.

Đâu chỉ có riêng “Nhà giả kim”, “Hoàng tử bé” của văn học Pháp, trong kho tàng sách - nơi kết tinh, hệ thống thành tựu tri thức của cả nhân loại còn vô số cuốn sách hay, đề cập đến mọi vấn đề, lĩnh vực trong cuộc sống này luôn rộng lòng đón chào chúng ta bước vào. Đọc sách, trước hết là để thư giãn, tìm thấy niềm vui, sự thích thú với con chữ. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, chúng ta vô tình đã lãng phí cơ hội được gặp gỡ, giao lưu, trò chuyện với “các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua”. Đọc sâu, nghĩ rộng để khám phá, học hỏi tri thức nhân loại; từ đó vận dụng kinh nghiệm, kiến thức tiếp thu, tích lũy được trong quá trình đọc để biết phân biệt đúng - sai, biết hướng đến giá trị chân - thiện - mỹ, kiến tạo tương lai, cống hiến cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, văn minh hơn.

Bài và ảnh: Hương Thảo