Liên kết và chế biến: “Chìa khóa” tăng trưởng xuất khẩu nông, lâm, thủy sản

Những ngày tháng 4, trên các cánh đồng xã Hoằng Đạo, Hoằng Lưu, Hoằng Thanh (Hoằng Hóa), nông dân khẩn trương thu hoạch vụ cà rốt đầu tiên trên cánh đồng liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp.

Thu hoạch cà rốt phục vụ chế biến, xuất khẩu tại cánh đồng liên kết sản xuất xã Hoằng Đạo (Hoằng Hóa).

Được biết, 52 ha cà rốt này trước kia vừa là vùng đất khó tưới, diện tích lại manh mún nên hiệu quả sản xuất nông nghiệp không cao. Thực hiện chủ trương tích tụ ruộng đất, phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn, các địa phương đã tuyên truyền, vận động nông dân góp đất cho Công ty TNHH Kim Huy Việt Nam thuê với giá 1,7 triệu/sào/năm. Toàn bộ sản lượng cà rốt sẽ được Công ty TNHH Kim Huy Việt Nam sơ chế đóng gói tại nhà máy đặt trên địa bàn xã Hoằng Lưu và xuất khẩu sang thị trường các nước Hàn Quốc, Thái Lan, Indonexia. Nhiều nông dân cho doanh nghiệp thuê đất giờ đây cũng đã trở thành những “công nhân nông nghiệp” ngay trên chính mảnh ruộng của gia đình mình. Anh Nguyễn Huy Cương, 1 trong những công nhân phụ trách hệ thống nước tưới tự động cho vùng trồng cà rốt của công ty, chia sẻ: Không ngờ rằng, thửa đất trước kia chỉ trồng được cây kê, cây lạc, giờ đây đã trở thành những cánh đồng bát ngát với nông sản hàng hóa có giá trị xuất khẩu. Đồng chí Lê Ngọc Hạnh, Phó Chủ tịch UBND xã Hoằng Lưu, cho biết: Năng suất của vụ cà rốt đầu tiên đạt khoảng 80 tấn/ha, cao hơn dự tính khoảng 20 tấn/ha. Công ty TNHH Kim Huy Việt Nam đã đặt vấn đề với địa phương tăng diện tích sản xuất cây cà rốt trên địa bàn xã từ 18 ha lên 30 ha. Thành công của mô hình đã tạo tiền đề cho địa phương tiếp tục xây dựng các mô hình nông nghiệp quy mô lớn, các hình thức liên kết sản xuất hiệu quả, hướng tới đầu ra bền vững cho sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.

Với sự đa dạng về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, nông sản trên địa bàn tỉnh ta có nhiều lợi thế để phát triển đa dạng. Tuy nhiên, để câu chuyện “được mùa, rớt giá” không bị lặp lại mỗi vụ thu hoạch, việc lựa chọn phát triển mô hình sản xuất gì đang là những bài toán cần được chú trọng. Thực tế, trong thời gian qua, các địa phương cũng đã tích cực vận động, thu hút các doanh nghiệp đầu tư liên kết với nông dân, hình thành các vùng nông sản quy mô lớn để chế biến xuất khẩu. Điển hình như Công ty Xuất nhập khẩu thủy sản Thanh Hóa liên kết với nông dân huyện Nga Sơn phát triển 200 ha ngao; Công ty CP Đầu tư phát triển nông nghiệp Quốc tế An Việt đầu tư, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm khoai tây; Công ty TNHH Orion Việt Nam, Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, Công ty CP Xuất nhập khẩu rau quả Thanh Hóa liên kết với nông dân nhiều huyện sản xuất cải bó xôi, cải chân vịt, ngô ngọt... xuất khẩu và hiệu quả kinh tế đã, đang dần được khẳng định là hướng đi tất yếu.

Những năm gần đây, nhờ tập trung đẩy mạnh thực hiện nhiều giải pháp về thu hút đầu tư, nên việc liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Cẩm Thủy có chuyển biến tích cực. Hiện nay, trên địa bàn huyện Cẩm Thủy đang thực hiện hình thức liên kết gắn với bao tiêu sản phẩm đối với 11 công ty, doanh nghiệp; trong đó, có nhiều mô hình xuất khẩu cho hiệu quả kinh tế cao, như: Công ty CP Xuất khẩu rau quả Thanh Hóa và Công ty CP Hữu cơ Đất Việt liên kết với bà con nông dân các xã Cẩm Thạch, Cẩm Tú, Cẩm Yên, Cẩm Tân sản xuất ớt xuất khẩu; Công ty CP Thực phẩm Safelife liên kết với các hộ dân hai xã Cẩm Giang, Cẩm Tân trồng khoai lang Nhật; Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao liên kết trồng đậu tương rau tại xã Cẩm Bình, trồng chanh leo tại Lâm trường Cẩm Ngọc và xã Cẩm Quý; trồng ngô ngọt với nhiều hộ dân các xã Cẩm Lương, Cẩm Bình, Cẩm Sơn, Cẩm Tú... Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Cẩm Thủy: Sự vào cuộc của doanh nghiệp trong các mô hình liên kết với nông dân đã tạo cơ hội cho các sản phẩm nông sản trên địa bàn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, nâng cao thu nhập cho nông dân. Ước tính, hiệu quả kinh tế của diện tích được liên kết với doanh nghiệp cao gấp 3 đến 5 lần so với những cây trồng truyền thống trên địa bàn.

Đại diện Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, cho biết: Với hàng loạt rào cản kỹ thuật mới trong xuất khẩu nông sản, việc đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe của thị trường ngày càng khó khăn hơn, nhất là các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, EU... Khi thực hiện liên kết sản xuất với doanh nghiệp, nông dân sẽ được cung ứng các loại giống, vật tư bảo đảm chất lượng; đồng thời được hướng dẫn áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác chuẩn, đáp ứng được yêu cầu của bên tiêu thụ.

Theo số liệu rà soát của Sở Công Thương, mặc dù những năm gần đây, giá trị đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng hóa nông, lâm, thủy sản tăng trưởng, điển hình như quý 1 - 2019 đạt hơn 24,5 triệu USD, tăng 33,2% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng này mới chỉ đạt khoảng 10%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của cả nước là 25%; trong đó, xuất khẩu chính ngạch mới đạt 4%. Xác định xuất khẩu nông, lâm, thủy sản không chỉ mang lại nguồn ngoại tệ đáng kể và còn góp phần quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, các ngành, các đơn vị liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tích tụ ruộng đất, hình thành các vùng nông, lâm, thủy sản quy mô lớn, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho các nhà máy. Đồng thời, tuyên truyền, hướng dẫn người dân áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, thực hiện đúng cam kết các hợp đồng liên kết với doanh nghiệp, tạo điều kiện thúc đẩy mạnh xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trên địa bàn.

Bài và ảnh: Minh Hằng