Hiệu quả từ một đề án

Một giờ luyện viết tiếng Việt của học sinh Trường Tiểu học Đồng Lương (Lang Chánh).

Sau 5 năm triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh (HS) tiểu học vùng dân tộc thiểu số (DTTS) giai đoạn 2016-2020, định hướng đến 2025” theo Quyết định số 1008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngành giáo dục Thanh Hóa đã “gặt hái” được nhiều thành quả quan trọng, góp phần tạo chuyển biến tích cực về chất lượng giáo dục vùng đồng bào DTTS.

Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, HS tiểu học vùng DTTS giai đoạn 2016-2020, định hướng đến 2025” hướng tới mục tiêu giúp các em HS có những kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục tiểu học; tạo tiền đề để các em học tập lĩnh hội tri thức của các bậc học tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Trên cơ sở mục tiêu đặt ra cùng với sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của ngành giáo dục, chính quyền địa phương, các trường học có HS là người DTTS đã tích cực, chủ động thực hiện tốt nhiệm vụ tăng cường tiếng Việt cho các em. Với 60% trẻ là người DTTS, vì vậy, cùng với việc nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ, nhiều năm qua, ban giám hiệu, đội ngũ giáo viên Trường Mầm non Luận Thành (Thường Xuân) đặc biệt quan tâm đến hoạt động tăng cường tiếng Việt cho đối tượng HS này. Để làm tốt nhiệm vụ này, nhà trường đã tổ chức cho giáo viên là người Kinh tham gia bồi dưỡng và học tiếng dân tộc, bảo đảm cho giáo viên dạy vùng DTTS biết tiếng mẹ đẻ của trẻ để giao tiếp, tổ chức các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ. Yêu cầu mỗi giáo viên khi dạy trẻ học tiếng Việt phải linh hoạt trong mọi tình huống, rèn cho trẻ tự tin trong giao tiếp tiếng Việt. Mỗi giáo viên phải tạo cho các nhóm, lớp cơ hội học tập và được hoạt động trong môi trường tiếng Việt như, tổ chức các trò chơi ngôn ngữ, các hoạt động giáo dục khác có tăng cường sự giao lưu, giao tiếp bằng tiếng Việt giữa trẻ - trẻ, giữa trẻ - cô và những người xung quanh. Đặc biệt, các đồ dùng đồ chơi trong lớp đều được dán ký hiệu bằng cả tiếng Kinh, tiếng Thái, Mường... Với cách làm trên, sau 1 năm học, 100% trẻ DTTS đều phát âm và nhận biết chuẩn tiếng Việt, 100% trẻ chuẩn bị vào lớp 1 đều giao tiếp thông thạo tiếng Việt.

Tại Trường Mầm non Đồng Lương hay Trường Tiểu học Đồng Lương (Lang Chánh) cũng vậy, từ việc tạo các sân chơi, hoạt động ngoài giờ lên lớp và tạo góc học tập riêng trong và ngoài lớp học, HS từng bước được bổ sung vốn từ tiếng Việt. Cô giáo Phạm Thị Tình, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đồng Lương chia sẻ: Nhà trường có hơn 90% HS là con em đồng bào DTTS. Đối với HS lớp 1 tuy đã được tăng cường tiếng Việt ở bậc học mầm non, song khi lên lớp 1, nhiều em vẫn còn hạn chế trong giao tiếp. Vì vậy, nhà trường phải tăng thêm thời lượng luyện nói tiếng Việt cho các em vào các buổi chiều trong tuần. Ngoài ra, hằng tháng, theo chủ đề, chủ điểm, nhà trường tổ chức các buổi đọc sách, thi kể chuyện, giao lưu “Tiếng Việt của chúng em” trong các khối lớp... Việc làm này đã mang lại hiệu quả tích cực khi ý thức sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp và học tập của HS được nâng cao.

Thực tế cho thấy, khó khăn về giao tiếp tiếng Việt chính là rào cản lớn nhất của các trẻ DTTS khi đến trường. Vì vậy, khi đề án được triển khai thực hiện, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ÐT) luôn sát sao chỉ đạo các cơ sở giáo dục linh hoạt, sáng tạo thiết kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm; tạo điều kiện cho trẻ nhận biết và phát âm tiếng Việt ở mọi lúc, mọi nơi bằng cách gắn chữ cái lên các thiết bị đồ chơi, đồ dùng... Tổ chức xây dựng không gian phòng học tại các lớp giàu chữ viết tiếng Việt để giúp trẻ có nhiều cơ hội nghe, nói, đọc, viết tiếng Việt, giúp các em có nhiều cơ hội và thuận tiện trong việc kết nối sử dụng tài liệu tiếng Việt trong học tập. Theo đánh giá của Sở GD&ĐT, sau 5 năm thực hiện Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, HS tiểu học vùng DTTS giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến 2025”, hiện nay, 100% các cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học đã lồng ghép các nội dung của đề án vào trong chương trình dạy học và điều chỉnh kế hoạch dạy học phù hợp với tình hình thực tế của địa phương; tích cực đổi mới, tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm tăng cường tiếng Việt cho trẻ. Sở GD&ĐT cũng đã tổ chức hàng chục lớp tập huấn tại tỉnh và tại các cụm Lang Chánh, Thường Xuân, Quan Sơn, Thạch Thành để các huyện được tham quan, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm. Một số huyện như Lang Chánh, Cẩm Thủy, Như Xuân... còn mở lớp dạy ngôn ngữ thứ 2 cho giáo viên người Kinh dạy trẻ em mầm non vùng DTTS. Cũng từ việc thực hiện đề án, giáo viên đã biết chú trọng xây dựng môi trường giao tiếp tiếng Việt, cho trẻ tập nói tiếng Việt trong các hoạt động phát triển ngôn ngữ và lồng ghép tích hợp ở mọi lúc, mọi nơi. Vì vậy, đầu mỗi năm học nhiều HS DTTS vẫn nói tiếng mẹ đẻ khi đến trường, chưa biết sử dụng tiếng Việt, hoặc sử dụng chưa thành thạo, nhưng chỉ sau 1 học kỳ học tập tại trường 100% HS đã biết sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp và học tập.

Từ kết quả đạt được, trong thời gian tới, ngành giáo dục tiếp tục đẩy mạnh công tác tham mưu cho chính quyền địa phương tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu, học liệu phục vụ dạy, học tiếng Việt cho trẻ vùng DTTS. Tổ chức bồi dưỡng tiếng mẹ đẻ của trẻ cho giáo viên dạy các nhóm, lớp vùng DTTS. Bố trí những giáo viên nhiệt tình, có trình độ chuyên môn và trách nhiệm cao, là người địa phương hoặc thông thạo tiếng địa phương làm công tác chủ nhiệm lớp và dạy môn tiếng Việt. Cùng với đó, không ngừng đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục huy động các nguồn lực hỗ trợ nhiệm vụ tăng cường tiếng Việt cho trẻ, trong đó đặc biệt quan tâm đến việc vận động các gia đình tạo điều kiện để trẻ đi học chuyên cần, thường xuyên sử dụng tiếng Việt ở gia đình và cộng đồng.

Phong Sắc