Hàm Rồng xưa và nay

Phường Hàm Rồng nằm về phía Bắc TP Thanh Hóa, là vùng trung tâm của đồng bằng Thanh Hóa thuộc hạ lưu sông Mã. Đây là vùng đất được kiến tạo sau đợt biển lùi vào Kỷ Đệ Tứ. Vốn là vùng đất xen kẽ bãi bồi tụ của thiên nhiên qua hàng vạn năm lịch sử; cùng với sức lao động sáng tạo, chiến đấu qua nhiều thế hệ, ngày nay, Hàm Rồng đang từng bước thay da đổi thịt, trở thành vùng danh thắng đặc sắc, độc đáo, tiêu biểu trong dòng chảy văn hóa - lịch sử của dân tộc, góp phần tích cực vào sự phát triển toàn diện của TP Thanh Hóa.

Diện mạo của phường Hàm Rồng (TP Thanh Hóa) ngày càng khang trang, hiện đại hơn.

Chẳng biết tự bao giờ, Hàm Rồng đã trở thành tên gọi tha thiết, yêu thương trong trái tim người dân đất Việt. Tên gọi của mảnh đất này gắn liền với “huyền thoại” về “cây cầu sắt nhỏ bắc qua sông Mã” - cầu Hàm Rồng. Cây cầu ấy gắn liền với lịch sử của dân tộc ta trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ, gian lao chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. 116 năm đã trôi qua kể từ ngày người Pháp khởi công xây dựng cầu (1904), 47 năm kể từ lúc được khôi phục lại (1973) và giữ nguyên dáng vẻ cho đến ngày hôm nay, thời gian đã lưu dấu trên cây cầu này nhiều sự kiện không thể phai mờ. Suốt gần 8 năm kiên cường trụ vững giữa hàng nghìn tấn bom đạn của kẻ thù điên cuồng trút xuống; tiêu biểu là cuộc chiến đấu ác liệt trong hai ngày 3, 4-4-1965, cây cầu là biểu tượng đẹp, hiện thân của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần bất khuất, kiên cường chống giặc cứu nước của quân và dân Hàm Rồng - Thanh Hóa.

Trong chiến đấu, quân và dân Hàm Rồng kiên trung, quả cảm. Bước vào thời bình, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Hàm Rồng không ngừng nỗ lực phấn đấu, nhanh nhạy, chủ động, sáng tạo nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ xây dựng và phát triển quê hương, đất nước trong bối cảnh mới, thách thức mới. “Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, kịp thời nắm bắt thuận lợi và nỗ lực khắc phục khó khăn, thách thức; trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Thành ủy, HĐND, UBND và sự phối hợp có hiệu quả của các phòng, ban, ngành, đoàn thể của thành phố; Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Hàm Rồng đã chung sức đồng lòng, bám sát các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm, kịp thời đề ra chủ trương, giải pháp cụ thể, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đạt nhiều kết quả quan trọng trên tất cả các lĩnh vực”. Kinh tế tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Đến nay, tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn phường là 149 doanh nghiệp; 257 hộ kinh doanh cá thể. Cơ sở hạ tầng tiếp tục được đầu tư đồng bộ, hiện đại, góp phần thay đổi bộ mặt đô thị theo hướng “Sáng - xanh- sạch - đẹp”. Tổng giá trị đầu tư xây dựng cơ bản trong 5 năm (2015 - 2020) ước đạt trên 2.743 tỷ đồng, trong đó nhiều công trình do phường làm chủ đầu tư. Đến nay, cơ bản các tuyến đường, ngõ phố được trải thảm nhựa và bê tông hóa; hệ thống thoát nước, vỉa hè, cây xanh, điện chiếu sáng từng bước được hoàn thiện. Công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên - môi trường được đảm bảo. Phường tích cực, chủ động phối hợp với các cấp, ban, ngành tập trung làm tốt công tác giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án còn tồn đọng như: Dự án hạ tầng kỹ thuật 2 bên Quốc lộ 1A, mặt bằng 1130, 2185, dự án đường qua khe cuối đường 3 đi Thiệu Dương và tập trung giải phóng mặt bằng đường vành đai phía Tây, đường Tiên Sơn nối động Tiên Sơn, đường Tiên Sơn Hạc Oa, đường Đồng Cổ... Từ đó, bộ mặt đô thị của phường ngày càng khang trang, sạch đẹp, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội địa phương. Đặc biệt, phường chú trọng công tác phối hợp với Ban Quản lý di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng và hạt kiểm lâm thành phố duy trì, chăm sóc và bảo vệ tốt 157,3 ha rừng đặc dụng; tích cực phòng chống cháy rừng và bảo vệ có hiệu quả toàn bộ tài nguyên rừng - “lá phổi xanh” của thành phố. Văn hóa - xã hội có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng giáo dục và y tế được nâng lên, giữ vững danh hiệu phường đạt chuẩn y tế giai đoạn 2012-2020. Công tác cải cách hành chính được đẩy mạnh; quốc phòng - an ninh được giữ vững; đời sống của nhân dân được nâng lên rõ rệt. Hệ thống chính trị từng bước đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý và mở rộng dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ cương, kỷ luật. Tinh thần đoàn kết, thống nhất trong Đảng, ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân không ngừng được nâng cao. Nhiều năm liền, đảng bộ, chính quyền, các tổ chức đoàn thể, lực lượng chức năng của phường vinh dự được Chủ tịch UBND tỉnh tặng cờ thi đua; tặng thưởng nhiều giấy khen, Bằng khen và danh hiệu đơn vị quyết thắng. Phường được UBND TP Thanh Hóa công nhận “Phường đạt chuẩn văn minh đô thị”...

Ngay buổi đầu hình thành địa chất, trải qua biết bao biến thiên lịch sử đến khi gặt hái được những thành tích đáng tự hào như ngày hôm nay đã phần nào cho thấy vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của mảnh đất Hàm Rồng. Chẳng thế mà xuyên suốt quá trình phát triển, Hàm Rồng trải qua nhiều lần quy hoạch. Có lẽ, ít có mảnh đất nào của thành phố giành được nhiều sự quan tâm, luận bàn về địa giới hành chính, định hướng phát triển như vậy. Đặc biệt là Quyết định số 396/QĐ–TTg của Thủ tướng ban hành ngày 5-3-2013 về việc “Phê duyệt quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng”. Từ sau khi quyết định của Thủ tướng được ban hành, mọi định hướng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trên mảnh đất Hàm Rồng đều được thực hiện dựa trên nguyên tắc bảo tồn di tích và phát triển du lịch theo hướng bền vững, kết nối quá khứ và tương lai. Ông Lê Ngọc Linh, Chủ tịch UBND phường Hàm Rồng chia sẻ: “Hàm Rồng là mảnh đất lịch sử, tâm linh với cội nguồn văn hóa đặc sắc. Nhận thức sâu sắc được điều đó, trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hàm Rồng xác định: Để có thể thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương thì không có con đường nào khác hơn là phải tập trung đầu tư vào lĩnh vực du lịch”. Sự định hướng, quyết tâm ấy thể hiện một cách rõ rệt trong phương hướng, mục tiêu, các chương trình trọng tâm và các khâu đột phá được đề ra trong nhiệm kỳ 2020 - 2025. Mục tiêu chung hướng tới là: “Nâng cao năng lực lãnh đạo của đảng bộ; phát huy truyền thống anh hùng, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, xây dựng môi trường du lịch thân thiện; phấn đấu đến năm 2025 trở thành phường kiểu mẫu”. Theo đó, phường tích cực, chủ động khai thác có hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của địa phương; tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích các loại hình kinh tế phát triển nhanh và bền vững theo hướng sản xuất hàng hóa, lấy dịch vụ du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn; gắn kết chặt chẽ phát triển kinh tế với bảo vệ tài nguyên môi trường, bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, đảm bảo quốc phòng - an ninh; đẩy mạnh thực hiện kế hoạch xây dựng đô thị văn minh, công dân thân thiện; từng bước xây dựng phường Hàm Rồng thành trung tâm văn hóa lịch sử du lịch và tổ chức sự kiện của thành phố. “Phát huy giá trị văn hóa các di tích trên địa bàn phường, xây dựng và nâng cao ý thức cộng đồng trong phát triển du lịch được xác định là chương trình trọng tâm của Đại hội Đảng bộ phường lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025”.

Từ một vùng đất phải chịu ảnh hưởng nặng nề bởi sự tàn phá khốc liệt trong mưa bom, bão đạn nay đã thực sự hồi sinh, phát triển từng ngày. Ngày nay, đứng ở Quảng trường Hàm Rồng, nơi từng được gọi với cái tên “Ngã ba Bom”, hướng mắt trông về bốn hướng, đâu đâu cũng thấy những công trình quy mô, trọng điểm quốc gia được xây dựng. Các công trình ấy sừng sững, hiên ngang án ngữ trên những địa danh một thời lẫy lừng trong cuộc chiến đấu anh dũng của quân dân Hàm Rồng - Thanh Hóa nhằm bảo vệ cầu Hàm Rồng - huyết mạch giao thông Bắc - Nam. Chứng kiến sự đổi thay ấy, chúng ta càng thêm tin tưởng vào sức bật của đất và người nơi đây trên những chặng đường tương lai.

Hương Thảo